دب لریمیزدن تکجه بیر آد قالیب
اکبرسعادت
آی خسته قوش آواره گزیرسن بو دیاری
زنداندی قفسدی چمنی باغی باهاری گوزله اوزوی آوچی دیر هریانی بویوردون
قوزغون کیمی دورد گوزلو گزیر کورپه شکاری
آنادیلیمیز: بیزلر بیر یاشاکیمی دونیادا اولا بیله‌جه‌ییک. هانسی یاشدا دونیادان آییریلماغی هئچ کیم بیلمه‌یه‌جک. بیزیم طالئعیمیزده اولان‌لارین چوخو، دونیانین یاشامادیق‌لاری یئرینی یاشاماغی دوشونورلر. اوزلرینده اولمایان یئرلری. اونا گوره ده، یئنی یئرلری تانیدیق‌لاری آن، یاشاماق مقصدلری چئوریلیر. آمما منه تای یاشادیقلاری سوره‌ج، بیر یئری یاشاماق ایسته‌ین‌لر ده هردن تاپیلیرلار. چوخ یئرلرده یاشاماغیمیزا باخمایاراق، اونلاری یاشامامیش‌کیمی اولوروق. بیلمیرم بلکه ده بیر یئرده ایلیشیب قالمیشیق. کئش کیمی اوزانیب اوتورولن‌ده یئریمیزه قاییدیریق.
دب سوزجویونون اوزونه، منیم یوخ،ناصر منظوری نین سوزو واردیر. بو سوزجویون مظلوم دوشدویونو دئییرناصر منظوری نین دئدیک‌لرینه دیققت ائله‌‌ییرم، آغلیم آلان دوزدو. ده‌بین یئرینه عادت-عنعنه ایشله‌نیلیر. سوزجوک‌لرین ایشله‌نمه‌یی‌له سورونوم یوخ‌دیر. آنجاق “دب” سوزجویونو یئرلی بیلیب گورمزلیک‌دن گلمه‌یه سوز واردیربو ایش دیلچی اوزل‌لیک‌له ائتیمولوگ‌لارین ایشی دیر.
کئچمیشدن قالان دب‌لر، فولکولور عرف(عورف)، عادت-عنعنه، رسم-روسوم و بونا تای سوزلر باشلیغیندا آراشدیرمالارین قونوسو اولور. دب‌لریمیزین چوخ، کوکلو عاییله‌لرین چوخوندا یاشاییر. عاییله‌لر، عادت اولاراق بو دب‌لری توتورلار. بیز اونلارین توتماق‌لاری‌لا ماراق‌لانیریق. دب‌لر بیزه ماراقلی گلیرلر. گورمه‌دیک‌لریمیزی فانتئزی اولارق گوروروک. نه ده خوش گلیر! گورمه‌ییمیز یئتمیر گلیب-گئده‌نه ده دئییریک. دئیه‌سن یاندی قیندی وئریریک. دوغروسو یاندی-قیندی وئرمه‌لی‌دیر. بو گون بلکه آتامیزین-آنامیزین گوجوله دب‌لرده سینیق-سالخاق اولاق (حاضیرلانمیش سوفرانین باشیندا اوتوروروق!) یاخین گله‌جک‌ده بو سینیق-سالخاق اولماقدا اولمایاجاق. بو گونوموز، سانال دونیا گونو اولدوغو اوچون، یاشامادیغیمیز دب‌لر، سانال دونیادا دانیشماق سوزوموز(!!!!) اولا بیلیرلر. دب‌لری بویوک‌لرین یانیندا گوروب، ائشیدیب ماراقلی بیلیب، دانیشیریق. بیری بیزدن ایسته‌سه دب‌لردب‌لرین بیرینی یئرینه یئتیره‌ک، گوره بیلمه‌دیـییمیز قدر چتینلشدیرمه‌لی‌ییک!(بیلیرسیز نی‌یه!!) قارسیز، قاری‌سیز چیلله یولدادیر. چیلله تکجه گئجه‌لرین چوخ اوزانلادیغی آنلامینی داشیمیر. چیلله قیشین، سویوغون، کوله‌یین اولومون آنلامینی اوز ایچینده داشی‌ییر. چیلله‌نی یئنمک اوچون، بو گئجه‌نی اویاق قالماق‌لا آیاقدان سالارمیش‌لار.
اوزانلایان گئجه‌لر قورتولماق بیلمزمیش‌لر. یانلیش دوشونمه‌یین گئجه‌لرین اوزونلوغوندان آزالماییب! اوزونلوق یئرینده دیر. چیلله گئجه ائلین، قوهومون، طایفانین بویویونون ائوی گنج‌لرین قوناق ائدرمیش‌لر. ایندی گئجه‌نی اویاق قالماق چوخ دا چتین ده‌ییل! چوخ واقت‌لار آدام اویاق قالماغا واقت آز گتیریر. گئجه یاریلمامیش یاتیلمیر! بیزی اویاق ساخلایان، بیر بوللو باخمالی(!)، قولاق آسمالی(!) اوخومالی(!)، دوشونمه‌لی،قونو واردیر. یئتر بیر تیلویزیون یا دا بیلگی‌سایار الیمیزده اولا. بیلمه‌یه‌جه‌ییک چیلله هاردان گلدی، هاردان گئتدی! نی‌یه گلدی، نی‌یه گئتدی!
قاییدیریق دئییرم، آمما قاییدیش‌دان خبر اولمور. ایستی‌ییریک قاییداق، قاییدانمیریق. نه بیلیم بلکه قاییتماقدان قورخوروق. قاییتدیقدا اوردا یاشامادیغیمیزدان قورخوروق. بئله‌لیک‌ده هئچ اولماسا سئودیـییمیز یئری، اوردا اولمادیغیمیزدا یاشاییریق. یاشاماقدا قالدیغیمیز یئر، اوزو ساخلاییب، یوخسا یاشایان‌لاری بیلمیرم. قالماق هر کسه باشقا اولور. بیر چوخ‌لاری اوشاق‌لیق‌دا قالیب، عؤمورلرینین بوتون آنلارینی، اوشاق‌لارینی یاشاماق اوچون یاشارلار!اوشاقلیغی یاشاماق کئچمیشی یاشاماق اولور. آمما هردن آدام ایستیر، ایندی‌سین یاشایا. ایندیسی‌نی کئچمیش‌کیمی یوخ، ایندی کیمی یاشایا. بو اوزدن، اوزونو یاشایا بیلن یئرده یاشامالی اولور. اوزونو یاشایان یئرده یاشامادیغی سورج، اوزونه چاتانمیر. بیرپارا ایتگین دب لریمیز و اونودولان فولکلوروموز:
دوشابچی بازار:
تخمینا آلتمیش ایل بوندان قاباق…اوز دیلیمیزده :قدیم زامانلار،دوشابچی بازارین دوکانلاری نین دیبینده قازان آسیب و کیشمیش یا سبزه دن دوشاب بیشیرردیلر.اوجاغین یاناجاغی اوچون ائششک نن قیندیرغا(اودون) گتیریب و تدریجا قازانین آلتینا آتاردیلار…اوجاغین توستوسو دوکانلارین دامی نین دیرکلرینی قپ قره، قره لدردی.دوشابی چللک لرده دولدوراردیلار و اوزاق یئره آپاراندا آغزین وئرردیلر لئهیم چیلره،لئهیم لتدیرردیلر…
اوزوم دوشابینی،یای فصلی باغدا بیشیرردیلر و کیشمیش دوشابیندان نم نه قدر یاخچی اولاردی…هله لاپ قدیم زامان لار بئله ایمیش کی دئییرلر اورمیه نین دوشابی چوخ یئرلره صادر اولارمیش و اوزوده دری ایچینده….بله دوستلار دری ایچینده…آتا بابالاریمیز دئیه رمیش کی دری ایچینده نه خراب اولاردی و نه بیر شی….چیلله یه بیر آی قالان دوشاب بیشیرمه یی ییغیشدیریب و بیر سوره حالوا بیشیرردیلر…نئجه حالوا…!!!اورمیه نین یئمه لی حالوالارین دان گئچمک اولماز.جویز حالواسی،هویچ حالواسی،کونجود حالواسی و ساخسی حالوا،بیشیریب ساتاردیلار.حالوانین یانینجا دوکانلاردا بال قویوب ساتاردیلار.
بو کی دئییریک ساتاردیلار و یا بیشیرردیلر،ائله ایندی لیک ده، ده بو ایش لریمیز وار.حتما اگر بیر گون دوشابچی خانایا یولوز دوشسه،بئله بیر دوکان لاری گوررسیز…اما من فکر ائلیرم ایندی تکجه بیراز دوکانلاریمز فرقیلدی…او زامانلار صندل یا کتیل قویوب اوتوراردیلار.کوروسو قوراردیلار.کورسونون آلتینا مانقال قویاردیلار.مانقالا کول توکردیلر و قره کومور قیزاردیب قویاردیلار.نئجه گونلر ایدی….!!!
دا یاواش یاواش یازین ایکینجی آییندان بئله یه،دوشاب بیشیرمزدیلر.او زامان بوستانچیلار قووون ،قارپیز،گولبه سر گتیریب و بو دوکانلاردا ساتاردیلار.
من فیکر ائلیرم دا بو ایش لر ایندی بیراز اورالاردا ،چتین گورونور.
دوشابچی خانادا،چیلله آخشامینا نئچه گون قالاندان دوکانلارین قاباغیندا چئشیت لی(یئمه لی و گوزل)حالوالاری یئکه طاباقچالاردا ساتیشا قویاردیلار.بازار او قدر شلوغ اولاردی کی آدام الیندن گئچمک اولمازدی.چوخ یاخچی اولار کی ملتمیز بعضا بو ایش لری یئرینه یئتیریب و بو رسمی ساخلاسین لار.من اوزوم هر ایل چیلله گئجه سینه یاخین،گونلرین بیرینده دوشابچی بازارا گئدیب و اورانین جوشغونلوغونو گوروب و سئوینه رم…بیز هر بیر خالق و میلتین ائل بیلیملرینی آراشدیردیقجا، او خالقین آتا بابالاری¬نین کئچمیش عصرلرده و حتی کئچمیش مین -ایللیک¬لرده نئجه یاشادیقلاری، نه¬ لره ایناندیقلاری، نه ¬لره تاپیندیقلاری،معیشت و حیات طرزلری،باشلاریندان سوودوقلاری آجیلی- شیرینلی اولایلاری،نه ¬لری سئودیکلری نه ¬لردن چکیندیکلری، هم ده او خالقین پسیخولوگیاسی،ائله¬ جه ¬ده سوی- کوکونو اویرنیریک.سون.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۲۴ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۶:۵۶ ق.ظ
