خود مراقبتی رمز موفقیت

سیامک صفاری
گروه خانواده و سلامت: سازمان بهداشت جهانی با مطالعه جامع و کارشناسی، به همراه تحلیل داده های نقاط مختلف دنیا، و کسب نظر از صاحب نظران این حوزه، اولویت اول مسائل بهداشتی جهان را به صورت شعار سال، برای تفکر تدبر و برنامه ریزی در سطح بین المللی اعلام می کند. در سال ۲۰۱۴ شعار خود مراقبتی را برای یک عمر راحتی، پیشنهاد کرده است. ما نیز در این مجال قصد داریم به چند مصداق خود مراقبتی اشاره کرده و تاثیر واقعی و ملموس آنها را در ارتقاء سلامتی و افزایش امید به زندگی، ارزیابی کنیم.
سه دلیل اصلی مرگ و میر در ایران و استان ما، به ترتیب بیماری‌های قلبی و عروقی سوانح و حوادث رانندگی و سرطان‌هاست، که بیش از ۶۰ درصد از کل مرگ و میرها را به خود اختصاص می دهند. ناگزیر بیشترین آموزش‌ها هزینه های پیشگیری، تاسیس و تجهیز مراکز درمانی کشور، بر این موضوعات معطوف شده است. ولی متاسفانه علی رغم تمام تلاش‌های صورت گرفته، در سال های اخیر، شیب ابتلا و مرگ ومیر، تند تر شده است.
برای روشن شدن اهمیت بسزای موضوع خود مراقبتی، و مقدار تاثیرگذاری آن در عدم ابتلا و جلوگیری از تلفات، به چند آمار کاربردی در این خصوص اشاره می کنیم:
مطالعات بین المللی و داخلی در خصوص علل بیماری‌های قلبی و عروقی مواردی مثل سیگار، فشار و قند خون بالا، اضافه وزن و چاقی بی تحرکی، سیگار و آلودگی هوا و…. را دارای بیشترین تاثیر گذاری معرفی کرده اند.
به طور متوسط ۱۰ درصد از مردم کشور ما سیگاری هستند، و ۶۰ میلیارد نخ سیگار در سال مصرف می شود، و سالانه بابت کشیدن سیگار حدود ۳۶۰ میلیارد تومان پول هزینه می‌شود، و هر ۶ ثانیه ۱ نفر بدلیل عوارض کشیدن سیگار می میرد.حدود ۴۴ درصد مردم کشور ما از چاقی و اضافه وزن رنج می برند (بانوان بیش از ۵۰ درصد) و بیش از ۲۰ درصد مردم کشورمان فشار خون دارند (تعداد زیادی از مردم از فشار خون بالای خود، بی خبرند) و بیش از ۶۰ درصد مردم کشور فعالیت بدنی مناسب ندارند، مخصوصا” بانوان که به دلایل مختلف فعالیت کمتری دارند.
حدود ۷/۵ میلیون ایرانی قند خون بالا دارند و ۴ تا ۵ میلیون نفر بیمار دیابتیک در ایران زندگی می کنند.
آلودگی هوا در شهرهای بزرگ و صنعتی در اکثر روزها بیش از حد مجاز می باشد.
دلایل اصلی وقوع سوانح و حوادث رانندگی کشور، تقریبا” با سهم مساوی، به دلیل چهار آیتم زیر می باشد:
راه‌های ارتباطی غیر استاندارد: با شیب،پیچ و عرض نا متناسب و استفاده گسترده ازجاده های دو طرفه.
وسایل نقلیه غیر استاندارد: ازجمله استحکام پایین بدنه، کیفیت نا مناسب ترمزها، شتاب و سرعت بالا.
پلیس راهنمایی و رانندگی: با نقش آموزشی و کنترلی پایین، و حضور کم رنگ از نظر کمی و کیفی.
رانندگان وسایل نقلیه: با مهارت کم، عدم تمکین به مقررات راهنمایی و رانندگی، قانون گریزی، تحمل پایین، عجله و خستگی در هنگام رانندگی.
هر ۲۴ دقیقه در کشور یک نفر به خاطر سوانح و حوادث رانندگی جان خود را از دست می‌دهند، به عبارتی سالانه حدود ۲۲ هزار نفر به این دلیل می میرند. در استان ما در پنج سال گذشته مجموعا” در جاده های درون شهری، برون شهری و راه های روستایی حدودا” ۲۶ هزار تصادف ثبت شده، که در مدت ۵ سال گذشته ثابت مانده است، اگر تنها در ۱۰ درصد از تصادفات، فقط یک نفر کشته شده باشد، سالانه بیش از ۲ هزار نفر تلفات رخ خواهد داد.
سرطان‌ها سومین علت مرگ و میر هستند دلیل قطعی آن مشخص نیست، به تعدادی از عوامل و دلایلی که در ایجاد آنها موثر دانسته شده اند، اشاره می کنیم :
سیگار
افسردگی و عصبانیت.
خستگی و تلقینات منفی.
چاقی و رژیم غذایی پرچرب، پر نمک و مصرف زیاد گوشت قرمز .
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان.
نور مستقیم خورشید، در ساعات طولانی و روزهای متوالی.
……
در یک جمع بندی بسیار ساده و عینی، میتوان دریافت که خیلی از ریسک فاکتورها در بین بیماران قلبی و عروقی و بیماران سرطانی مشترک بوده، و کاملا اختیاری و بعضا بصورت ارادی، در تماس با ما قرار می گیرند، و سوانح و حوادث رانندگی بدون شک، با قرار گرفتن ما در پشت فرمان شروع، و با نحوه رانندگی ما ادامه پیدا می>کند.
لذا می‌توان اذعان کرد، با کسب اطلاعات و دانش بسیار مختصر، البته با کمی هوشیاری و با استفاده از تکنیک های ساده ی خود مراقبتی، بهتر و سریعتر از هر مرکز درمانی پیشرفته، از وقوع آنها جلوگیری کرد.