حیات کم رمق دریاچه ارومیه هرسال غمبارترمی شود
طاهره نوید آرین
گروه گزارش:مرگ دوهزار پرنده در پارک ملی دریاچه ارومیه سمفونی غم انگیزی برای محیط زیست استان آذربایجان غربی محسوب می شود که زنگ خطری را برای حیات وحش منطقه به صدا در آورده است.
حیات کم رمق دریاچه ارومیه همه ساله با فرا رسیدن فصل پاییز با صدای دلنشین فلامینگوها آنقوتها و هزاران پرنده دیگر جانی دوباره می_گیرد ولی امسال مرگ دو هزار پرنده در کنار کمتر و کمتر شدن آب دریاچه، صحنه غمباری را رقم زده است. سالانه افزون بر ۵۰ هزار پرنده فاصله_ها را از عرض های شمالی و سیبری به امید شنیدن صدای تپش قلب دریاچه و تماشای رقص امواج آبی آن طی می کنند به امید اینکه شاید زمستانی گرم را در آغوش دریاچه ارومیه به همراه جوجه_هایشان سپری کنند و امید به احیاء این دریاچه را به مردم منطقه هدیه کنند. آثار مرگ دو هزار قطعه پرنده آبزی و کنارآبزی در حاشه دریاچه ارومیه علاوه بر تهدید حیات وحش منطقه، ممکن است دامنگیر جوامع انسانی حاشیه این پهنه آبی شده و این حادثه غم انگیز به تدریج در وسعتی بیشتر خطرساز شود.
دریاچه ارومیه علاوه بر مکانی برای گردش و تفریح مردم ایران زمین و اهالی استان آذربایجان_غربی، سالها لانه و سرپناه و سرای امیدی برای پرندگان مهاجر بوده است.پارک ملی دریاچه ارومیه که حدود ۱۰ کیلومتر با شهر ارومیه فاصله دارد، از طریق جاده ای خاکی به طول پنج کیلومتر در امتداد کانالی که شرکت آب احداث و لایروبی کرده است، به شهر متصل می_شود و اگر از پشت پادگان المهدی ارومیه پیش بروید، به بخشی از پارک ملی دریاچه ارومیه می رسید که روزگاری پر آب و نیلی و زمانی قلب دریاچه بوده است ولی وضعیت این روزهای این مکان بی آب، همه خاطرات مشاهده_کنندگان گذشته را به افسوس تبدیل می‌کند. مروری به صفحات دفتر خاطرات سال‌های پر آبی دریاچه ارومیه بیانگر حضور مسافران و افرادی است که آرزو داشتند تا لحظه‌ای بیشتر شاهد قدرت الهی در دل دریاچه‌ای فرحبخش و کوه های سر به فلک کشیده در این منطقه و صدای آواز زیبای هزاران فلامینگو، آنقوت و انواع غازها و اردکها و درناها باشند.اما با آغاز روند خشکسالی دریاچه ارومیه به تدریج مسافران گریزان شدند و به جای آب شفاف و آبی رنگ و شن¬ها و لجن های شفابخش آن، این محل تبدیل به مکانی برای دفع فاضلاب شهرک¬های صنعتی شد فاز یک و ۲ و تصفیه خانه فاضلاب ارومیه و هدایت آب رودخانه آلوده قودوخ بوغان شد.هم اینک نسیم زیبای آرامش و زندگی از این مکان رخت بربسته و بوی فاضلاب یک میلیون ارومیه ای جایگزین طراوت و شادابی و روح زندگی در این مکان شده است. کارشناسان بر این عقیده اند که از عمق دو متری آب در این مکان فقط ۱۰ سانتیمتر تا نیم متر عمق باقی مانده است و آن هم به مدد آب هایی است که از تصفیه خانه فاضلاب ارومیه و فاضلاب رهاسازی شده از شهرک های صنعتی جاری و هدایت می شود. در این پهنه وسیع که در سال‌های پر آبی دریاچه که حدود ۱۸ سال قبل بوده، نیزارهای وسیعی وجود داشت که مکانی برای فرود و زیست پرندگان مهاجر و بومی بود ولی هم اکنون چیزی جز بوته_های زرد رنگ نمی‌توان دید. بوی مشمئز کننده فاضلاب در دقایق اول حضور هر بیننده ای را آزار می دهد اما پس از ۱۰ دقیقه دیگر بوی آن عادی می شود. باد پاییزی با خشونت هر چه تمام تر در این محل زوزو می کند و حضور فصل پاییز در منطقه را یادآور می شود و احساس می کنی تلی از شن و نمک مخلوط شده گلویت را می_سوزاند.برای رفتن به داخل این بخش از دریاچه که زمانی عمقی معادل دو متر داشت و اکنون حالت یک آبگیر کاملا آلوده را دارد، کافی است تا یک جفت چکمه پوشیده و با یک چوب دستی پیش بروید. از همان اول راه می توان حدس زد که حرکت در میان این گل و لای و لجن سخت است چرا که باران کمی سطح زمین را نرم کرده و گل و لای به چکمه ها می چسبد و به تدریج که پیش می روی آبی سبز رنگ و جلبکی به چشم می خورد که مانند جویبارهای فرعی از هر سویی به سمت قلب دریاچه ارومیه در نزدیک جاده شهید کلانتری جریان دارد که ناشی از کمبود بارش ها و افزایش مواد سمی در این محل است.در این شرایط سخت چکمه اگر اندازه پا نباشند در آوردنش از لجنزار بسیار مشکل خواهد بود.با نیم ساعت پیاده روی در میان لجن و فاضلاب می_توان گاه گداری صدای له شدن استخوان پرنده ای را زیر پایت شنید که اگر اندکی ترس در وجودت باشد، فوری پایت را بلند می کنی و آن موقع است که تمام فاضلاب بر روی لباست می_پاشد.در این مکان هر چه پیش بروی، لاشه ها کم کم افزایش می یابد و مشاهده خواهی کرد که یکی از ناحیه سر، دیگری از ناحیه سینه و آن دیگری از ناحیه پر و بال در اثر تغذیه حیوانات وحشی دریده شده است. به جاهایی با عمق نیم متر آب و لجن که می رسی، لاشه ها سالم ترند چرا که به علت باتلاقی بودن امکان حضور درندگان در این مکان نیست و چند متر آن سوتر آنقوتی زیبا در میان تلی از لجن ها پر و بال می_زند و چند قدم دورتر خوتکایی سرش از فاضلاب ها بیرون زده و تکان می خورد و می_توان با کمی دقت لاشه سایر پرندگان را هم شناسایی کرد. در این محیط باتلاقی باید سعی کنید تعادل خودت را حفظ کنید چون به سرعت در گل و لای چسبنده فرو می روی و در این شرایط نجات همه پرندگان نیمه جان فکری است که در اینجا نمی_توان از آن رهایی یافت اما چه می شود کرد که در شرایط توصیف شده، تنها می_توان دو یا سه پرنده از این همه پرنده در حال جان دادن را همراه خود برده و نجات داد. یک نگاه کوتاه و کارشناسی شده به لاشه ها بیانگر مرگ پرندگان در مدت زمانی بین ۵۰ روز تا ۱۰ روز قبل است که حس کنجکاوی هر فردی را بر می انگیزد و از خود سوال می کنی که این پرندگان چرا مرده اند؟ جلوتر رفتن بسیار سخت و طاقت فرساتر می_شود چرا که منطقه باتلاقی بوده و در صورت حتی دو دقیقه توقف به اندازه ۳۰ سانتیمتر در لجن و باتلاق فرو خواهی رفت.به علت احتمال بارش باران پیش روی در این منطقه برای جستجوی لاشه ها و میزان تراکم آنها در مساحت ۵۰۰ هکتاری دریاچه بسیار مشکل است و بازگشت بهترین کار. در میان پرندگانی که مرده_اند و سکوتی که بر فضای آبگیر طنین انداخته، تنها صدای هزاران فلامینگو است که می_تواند روح مرده را از این آبگیر پر از اندوه ماتم زده بزداید و نوید تداوم زندگی را به سایر پرندگان بدهد. وجود تعداد زیادی فلامینگوی نابالغ و تخم فلامینگوها در این مکان مانند چراغی در وسط بیابانی تاریک است که موجب تقویت امیدی برای احیای دریاچه می_شود.مردم محلی این منطقه بر این باورند که تعداد فلامینگوها در این منطقه کم شده و علت مرگ پرندگان نیز که از ۱۵ روز قبل افزایش یافته خشکسالی در دریاچه ارومیه است. آنها همچنین حضور فلامینگوها در این منطقه را امیدی برای بازگشت سال های پرآبی دوباره به دریاچه و تکرار روزهای به یاد ماندنی گذشته تلقی می_کنند و حضور هر ساله پرندگان در پارک ملی دریاچه می تواند نویدی برای بازگشت ایام پر از خاطره_شان باشد.
کارشناسان محیط زیست و دامپزشکان آذربایجان غربی بر این باورند که کاهش بارندگی_ها در منطقه موجب افزایش غلظت آلاینده ها در بستر فعلی تالاب شده است که پرندگان از آن تغذیه می کنند. آنها تصفیه ناقص فاضلاب ها را هم در این بین بی اثر نمی دانند و معتقدند که تصفیه نشدن کامل فاضلابی که وارد این بخش از دریاچه می شود، نقش مهمی در مرگ و میر پرندگان دارد.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۲۴ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۵:۴۱ ق.ظ
