تاثیررسانه ها بر فرهنگ گفتمان و محاورات روزمره

گروه جامعه:اگربرای کنجکاوی هم که شده زمانی که در کوچه، خیابان یا هر جای دیگری که هستید سعی کنید به نوع گفت وگوی میان مردم دقت کنید. طرز صحبت کردن، نوع کلمات به کار برده شده، ایما و اشاره ها و نوع رفتارهای بدنی زمان صحبت کردن همه جزء ابزارهایی هستند که در زمان مکالمه برای تفهیم بهتر سخن به کمک ما می آیند، پس همه اینها اجزای زبان محاوره هستند.
پس توصیه من دقت کردن به محاورات مردم است، دقتی که نشان دهنده شخصیت گوینده باشد چون همانطور که می دانید دگرگونی حاصل از نوع صحبت های فرد در هر جمعی حتی تک تک کلمات به کار رفته از سوی گوینده در یک مکالمه هر چند کوتاه می تواند شأن شخصیت، طرز فکر و ایده های فکری گوینده را به خوبی بروز دهد.
در واقع زبان نوعی نمایشگر کلامی برای بیان شخصیت واقعی و درونی افراد است.
نحوه صحبت کردن افراد از زبان کوچه بازاری گرفته تا محاوره قشر مرفه و رسمی بسته به مقتضیات زمان و مکان تغییر می کند تا در نهایت نوع جدیدی از محاورات در زندگی عموم افراد جامعه شکل می گیرد.
تغییر در نوع گفتمان افراد جامعه، همان تغییر برگرفته از نوع طرز فکر و شخصیت افراد در زبان و انتخاب دایره کلمات موقع سخن گفتن تا جایی پیش می رود که در جزء شدن شاخصه های زبان، گویش ها و لهجه های مختلف شکل می گیرد و در پاره ای موارد حتی محاوره های فنی، عامیانه و حتی محلی جایش را به مکالمه های جدید مدرن و تازه به دوران رسیده می دهد.
سؤالی که اینجا مطرح می شود و پاسخش مهم است اینکه: «نوع محاوره ای که امروز بین اکثر مردم جامعه ایرانی رواج دارد تا چه اندازه با فرهنگ، آداب، رسوم و باورهای دینی ایرانیان همخوانی دارد
. سرکلاف تغییرات به تکنولوژی می رسد با پیشرفت تکنولوژی و دستاورد های حاصل از آن، نوع زندگی انسان ها تحت سیطره این دگرگونی قرار گرفت بالطبع تحولات به وجود آمده از نوآوری ها در رفتار، شخصیت ها و خرده فرهنگ های جامعه تأثیر زیادی ایجاد شد که یکی از نمونه های بارز و نشانه های اصلی تغییرات حاصل از ورود تکنولوژی همان تغییرات در نحوه صحبت کردن روزمره افراد جامعه است که اصطلاحاً به آن محاورات گفته می شود.
کته جالب در مورد تغییرات زبانی این است که این تغییرات بیشتر بین نسل جوان دیده می شود؛ نسل جوانی که در ازای هر پدیده نو ظهوری در جامعه، سبک رفتار های خود را در زندگی با آن همسو می کند و برای این رفتار ها ارزش قائل می شود. تغییر در صحبت کردن این نسل گاه تا جایی پیش می رود که به هیچ وجه با افراد میانسال و نسل قدیمی ها قابل مقایسه نیست.
برای مثال نوع کلماتی که در میان قشر جوان رد و بدل می شود برای بزرگتر های خانواده جای تعجب دارد و قدرت پذیرش این نوع محاورات را از زبان فرزندان و دیگر همسن و سال هایشان ندارند. دستاورد های عصر مدرن و تغییر در نوع مکالمات روز مره فناوری ها و ابزار های حاصل از عصر تکنولوژی در همه تغییراتی که در طریقه صحبت کردن افراد شکل گرفته مقصر اصلی هستند.
دستاورد هایی مثل حضور پررنگ رسانه های جمعی، دیداری، شنیداری و مجازی مثل تلویزیون و شبکه های اینترنتی باعث شده اند که جوانان در جامعه سریع تر در عرصه تغییر زبان قدم بردارند. تجربه پخش بعضی از سریال ها نشان می دهد که تأثیر پذیری از رسانه ها بین جوان ترها آنقدر فراگیر است که جوانان حاضرند تمام فرهنگ ، آداب، رسوم، اصالت را در کوتاه ترین زمان ممکن کنار بگذارند و به محاوره های تقلیدی از رسانه ها پناه بیاورند.
لحظه نگران کننده اینجاست، زمانی بیشترین آسیب به زبان اصیل ایرانی و اسلامی به خصوص بین قشر جوان وارد می شود که این طیف از جامعه بر اساس الگوهای عنوان شده در تولیدات غربی و شبکه های اجتماعی مکالمات خود را در اجتماع، کانون خانواده و دوستان هماهنگ کنند. اینجاست که دیگر تمام ارزش ها و خرده فرهنگ های باقی مانده در جامعه رخت بر می بندد. عوارض حاصل از محاورات به صورت محدود از همه بدتر اینکه به دلیل گسترده شدن روابط میان جوانان امروز نسبت به سال های قبل و گسترش ابزارهای ارتباطی آنها به سرعت عوارض تغییر محاورات مخرب از یکی به دیگری و از جمعی به جمع دیگر منتقل می شود. محدود شدن روابط عمومی، به انزوا کشیده شدن افراد، پایین آمدن حس اعتماد به نفس، معاشرت نکردن، همکاری نداشتن و حذف حس نوعدوستی و ایثار، از عوارض به جا مانده از مکالمات به صورت غیر مستقیم از طریق پیامک و شبکه های اجتماعی است. شاید باور نکنید اما بسیاری از بیماری های روانی مثل آلزایمر افراد ناشی از تغییرات هجمه ای و ناگهانی در حوزه زبان و محاورات است.
وقتی چوب معلم، کار از پیش نبرد… نهادهای آموزشی عامل دیگری است که به نوبه خود نحوه مکالمات افراد نزد همدیگر را تحت الشعاع خود قرار می دهد. مهم ترین مصداق این نهاد ها می تواند مدرسه، دانشگاه و مؤسسات آموزشی باشد.
پیشرفت تکنو لوژی و فناوری های حاصل از آن مکمل نهادهای آموزشی و با هم به طور مستقیم باعث تغییر در نوع رفتار و خرده فرهنگ های اجتماعی از جمله دگرگونی در نوع مکالمات روزمره شده اند.
طیف وسیعی از نوجوانان و جوانان به واسطه الگوگیری از طریق نهاد های آموزشی و فرهنگی تغییرات رفتاری خود را شکل می دهند و نادانسته ناهنجار ی های ارزشی را در شخصیت درونی خود نهادینه می کنند.
در همین محیط های فرهنگی است که قشر جوان، ناخودآگاه یا خودآگاه تحت تأثیر ارتباطات کلامی همسن و سال هایش قرار می گیرد و نوع مکالمات خود را طبق دیدگاه و محاورات دیگران تنظیم می کند. نمونه های بارزی که بین صحبت های نسل امروزی دیده می شود تکیه کلام هایی است که به کار می برند و بیشترین نوع این مکالمات از رسانه های جمعی به خصوص برنامه های طنز نشأت می گیرد.
افراد تکیه کلام های بازیگران را در کلمات جدید خود به کار می برند و در نهاد های فرهنگی به خصوص مدارس و دانشگاه ها در میان جوانان تکیه کلام ها به صورت مضاعف رشد می کند، بعد از مدت کوتاهی می بینیم که قشر جوان تکیه کلام های مشابه را بر زبان می آورند.
جوانان این نوع مکالمات را در اول تغییرات می گذارند به پای تفنن و تمسخر، اما در ادامه متوجه نهادینه شدن آنها می شوند.
دقیقاً به همین دلیل است که جوان ها این نوع تکیه کلام ها را فقط به دید تفنن، شوخی و مسخره کردن می بینند و به راحتی از کنار این پیام های اجتماعی و فرهنگی جامعه می گذرند. در این زمینه اگر به ایام قدیم برگردیم تکیه کلام هایی مانند رخصت جوانمرد و کلماتی از این قبیل که نشانگر رشادت و پهلوانی بود در بین افراد رواج داشت و ماندگاری این نوع کلمات در محاورات بین نسل قدیم به اندازه ای قوی بوده که در زمان حال هم در ذهن عموم مردم به یاد گار مانده است.
دلیل اصلی این ماندگاری، پر معنا و باصلابت بودن کلمات است که باعث شده از زمان قدیم تا به امروز همچنان در ذهن ها ماندگار باشد؛ در حالی که الان تکیه کلام هایی که افراد جامعه ما در محاورات خود استفاده می کنند بعد از مدت کوتاهی تاریخ مصرفشان به پایان می رسد و دیگر کلماتی از این قبیل به گوشمان نمی رسد و جای خود را به تکیه کلام هایی جدید می دهد.
نباید از این بگذریم که بر نامه هایی که از طرف صدا و سیما حالت طنز دارد خودش حاوی پیامی است که ابعاد فرهنگی و اجتماعی روز جامعه را دربرمی گیرد و بعضاً به بیان راه حل هایی برای رفع مشکلات می پردازد اما تمام کار فرهنگی صدا و سیما از طرف قشر خاص مثل جوان فقط در بعد تکیه کلام دیده می شود.
زبان انسان دوست یا انسان گریز؟ با این تفاسیر محاورات شکل گرفته هم می تواند در زندگی روز مره افراد جامعه به تناسب سن و سواد با دیگر همنوعان رد و بدل شود و هر فردی در جامعه به اقتضای سن، آگاهی و دانشی که از معلوماتش دارد نوع ترکیب مکالماتش را با دیگر همنوعان خود تنظیم می کند.
از این جهت است که ما می توانیم از طریق نوع مکالمه افراد در جامعه، شخصیت درونی آنان را تا حدی بشناسیم و دید و قضاوتی نسبت به طرف مقابل داشته باشیم. با هر کلمه ای یا جمله ای که بر زبان می آوریم در واقع شخصیت و رفتار خودمان را به دیگران معرفی می کنیم و در واقع با نوع کلمات می توانیم دیگران را تحت تأثیر گفتمان خود قرار دهیم و از این طریق دیگران را به طرف مان جذب کنیم یا بیان کلمات مان می تواند طوری باشد که موجب طرد شدن همنوعانمان شود.
اگر ما یک دایره فرضی داشته باشیم و در پیرامون محیط دایره افرادی در دسترس باشند و ما در مرکز دایره با دیگران تعامل بر قرار کنیم به عنوان یک انسان اجتماعی، تعاملات فرهنگی را به خوبی پیاده کرده ایم و اگر برعکس باشد روابط خودمان با دیگران حالت نزولی به خود می گیرد.
دقیقاً همین جاست که زبان محاوره ای ما که همان خرده فرهنگ اجتماعی است به صورت کار کرد منفی نقش خود را ایفا کرده و باعث شده است که افراد جامعه نسبت به شخصیت مان حالت دافعه و دوری گزینی از ما را پیش بگیرند. اینجا معلوم می شود که زبان گفتاری و نحوه چیدمان کلمات در بر قراری ارتباط با دیگر افراد جامعه چقدر مهم و حیاتی جلوه می نماید و باعث پیوستگی و تقویت یا انفعال و تضعیف روابط اجتماعی و فرهنگی می شود.
ناگفته نماند حرکات بدنی هنگام صحبت کردن هم می تواند دایره ارتباطات یک فرد را با دیگران بسط و گسترش دهد. نوع صحبت کردنمان که با تحرکات اعضای بدن ترکیب می شود به صورت مجزا نوع شخصیت و تفکر مان را تداعی می کند و از نظر علم روانشناسی طرز مکالمه افراد با نوع حرکات بدن ارتباط معنادار دارد. با داشتن علم و آگاهی از نوع مکالمه افراد با نمایش حرکات بدن، ارتباط با دیگران به سهولت می تواند انجام بگیرد و از این طریق شخصیت و رفتار درونی فرد مشخص می شود و بالطبع نزاع، خشونت و در گیری، عصبانیت و خشم در برابر دیگران کاهش می یابد و به عنوان مثال فردی که شخصیت درونی اش، حالت خشونت و خشم دارد طریقه ارتباط و مکالمه با این فرد به تناسب رفتارش تغییر می کند. طبیعتاً تمامی افراد جامعه باید در نوع مکالمات خود طوری صحبت کنند که محترمانه و تأثیرگذار در اجتماع باشند.
بی شک نوع صحبت کردن به خانواده فرهنگ و چگونگی تربیت افراد مربوط می شود و والدین باید در تربیت فرزندان خود به خصوص در کودکی، فرهنگ دایره لغات محاوره ای را اصولی و حسابگرانه آموزش بدهند و در لحن گفتار و در واژه هایی که در کانون خانواده به کار می برند نهایت دقت را به عمل آورند، از آن منظر که فرزندان از چگونگی مکالمات والدین تأثیر می پذیرند و از این طریق دایره لغات والدین را در نسل آینده و به جامعه انتقال می دهند.
نکته دیگری که والدین نباید از آن غافل شوند این است که توجه شان در حیطه تربیتی و آموزش به فرزندان پسر در خانواده کمی بیشتر باشد و دلیل آن ارتباط پسران با هم سن و سال هایشان از همان اوان کودکی در خارج از محیط خانواده و در خیابان ها است و از همنوعان خود نوع رفتار و شخصیت و روش مکالمات خود را تقلید می کنند و بر همین اساس نوع صحبت کردن یک دختر با یک پسر کاملاً متفاوت است.
با اهمیت جلوه دادن فرهنگ لغات ادبیات فارسی توسط نهاد های فرهنگی از جمله صدا و سیما مدرسه و دانشگاه، طریقه تربیت والدین از حیث لحن گفتار و نصایح در امور مربوط به زندگی سالم و با ثبات از جمله راهکار هایی است که نوع گفتمان و محاورات روز مره را در قالب اصیل ایرانی – اسلامی افراد نهادینه می کند.