اوپرا نه دئمک دیر
حاضیرلایان:اکبرسعادت
آنادیلیمیز:موسیقی و خالق ماهنی لاریمیز هامی میزین قانیندا ایلیگینده دیر.آنا بطنینده ایکن اوتن نغمه لر و اوخونولموش ماهنیلارین سسلری،آنا سودو ایله داملا داملا جانیمیزا و روحوموزا ایشله ییر.کؤرپه ایکن ایلاهی نغمه لرله یوخویا گئدیریک و شیرین یوخو ایچره اونلارین شیرینلیگین دادیب،قوخوسونو دویوب،گولومسه ییب و بویا-یاشا دولوروق.بالاسینین دیل آچماسی،ایاق توتوب قاچماسینی صبیرسیزلیکله به کله ین آنا،بو دیله گینی ده بئله ماهنیلارلا سؤیله ییر.بئله لیکله خالق ماهنی لاری،بیر اولسون عومور کیتابی و ایل-آیی دیر.بو ماهنی لار،گئنیش ساحه لردن تشکیل تاپدیغی حالدا،هر دوورون اوزونه گوره سوز صحبتیندن ،سوز آچیر.بیز آذربایجانلی لار،اوزوموزو شرقلی بیلدیگیمیز اوچون،شرقی موسیقی سینی اویرنمه لی ییک و بو باره ده هر جور باخیمسیزلیق کولتوره ل وظیفه میزی کامل جه سینه اوده مه مک معناسیندادیر.
اوزئییر حاجی بیگف:آذربایجان بیر باستانی اولکه اولاراق،دویغولو و ایستی قانلی بیر خالقا مالک دیر.ائله بو سببدن آذربایجان اولوسو اسکی زامان لاردان بویالی موسیقی ایله ،بزه ک سیز و ساغلام روحیه و گورکم لرله دوغولون دور و بو موسیقی سیئرالی عصرلر اؤزه رینده یارانمیشدیر.آذربایجان موزیکال فولکلوروندا،خالقین بوتون روحیه و دورومو چوخ اینجه طرز ایله ترنفوم اولور.کدر،شادلیق،هیجران،وصال،اوغورلار،یئنیلمه لر،قهرمانلیق لار هامیسی بو موزیکال خزینه سینده اوزونو گوسترمکده دیر.بو موسیقی آذربایجان خالق یاشامی نین اؤنملی ساحه لرینین اینعکاسی دیر.اونون اوسلوب لار بناسی و هنر سل ایفاده سینین چئشیدلی اولماسی ائله بوردان سیزیر و آذربایجان میللی موسیقی سینین اؤزه لیک لری چئشیدلی ساحه لر و ایستقامتلرده تظاهر ائدیلیر.
آذربایجان اراضی سینده یاشایان ائتینک قوروملار،تاریخا تورک دیللی اولدوغو اوچون یازیلمیش موسیقی تاریخی،عینی زاماندا تورک خالقلارینین اسکی موسیقی تاریخی دیر.بو تاریخین اویره نیلمه سی ثوبوت ائدیر کی؛آذربایجان تورک خالقلارینین ایچینده ان قدیم موسیقی تاریخینه مالک اولکه لردن بیری دیر..
اوپرا ایتالیان دیلینده ” اثر ” دئمکدیر. اوپرا سوزو موسیقی نین، اوخوما و صحنه حادیثه لری نین، ووکال و اینسترومئنتال ایفانین وحدتیندن یارانمیشدیر. باشقا سوزله دئسک، اوپرا پوئزییانین، دراماتیک تئاترین، رنگ کارلیغین پلاستیکانین، ووکال و اینسترومئنتال موسیقی نین سینتئزیندن عیبارتدیر. اونون اساس موضوعسو خئییرله شرعین، ایشیغلا قارانلیغین، محبتله نیفرتین موباریزه سی تشکیل ائدیر. اوپرا موسیقییه سویکه نن درام، یادا کومئدییادیر. اوپرادا دراماتیک متنلر موغنی لرین اوخوماسی ایله تقدیم اولونور. بو، همیشه اورکسترین موشاییعتیله باش وئریر. ایلک اوپئرانین وطنی ایتالییادیر. او، اینجه صنعتین دیگر نوع لرینه نیسبتا گنج ژانر حساب اولونور. رنگ کارلیق، هئیکل تراشلیق، معمارلیق، ووکال موسیقیسی مین ایللیکلر بویو ایره لی دیکده، ایلک اوپئرالار اون آلتی و اون یئددی عصرلرین قووشاغیندا مئیدانا گلمیشدیر. اوزونون تاریخی و بدیعی دیرینی ایندی میزه قدر قورویوب ساخلایان ایلک اوپئرانین مولیفی ایتالییانین داهی بسته کاری کلاودیو مونتئوئردیدیر. اونون موسیقیلی ناغیل آدلاندیردیغی ” اورفئی ” اوپئراسی ۱۶۰۶-جی ایلده صحنه یه قویولموشدور. سونرالار آوروپانین دیگر اولکه لرینه ده یاییلمیش بو یئنی اینجه صنعت ژانرینا موختلیف آدلار وئریلمیشدیر. فرانسادا قهرمانلیق اوپرالارینا ” موسیقیلی فاجیعه ” دئییردیلر. آلمانییا و آوسترییادا آلمان متنینه یازیلان، هم دانیشیق، هم ده اوخوماقلا جریان ائدن اثرلر ” اوخوماقلا گئدن پیئس ” آدلانیردی، روسییادا اوپرایا ” سسله اوخوماق درامی ” آدی وئریلمیشدی. سونرالار هر یئرده ” اوپرا ” آدلانان بو اثرلر ژانر و اوسلوب خصوصیتلرینه گوره ” کومیک اوپرا ” ، ” جیدی اوپرا ” ، ” اوپرا-بوففا ” ، ” بویوک اوپرا ” ، ” لیریک اوپرا ” ، ” رومانتیک اوپرا ” نوع لرینه آیریلمیشدیر. بعضی بسته کارلار، مثلا، مشهور ایتالیان بسته کاری جاکوما پوچچینی اوز اوپرالارینی ” ملودرام ” آدلاندیریردی. معاصیر اوپرانی ساختا اینجه صنعت نوعو سایان آلمان بسته کاری ریخارد واقنئر اوزونون یئتکین اثرلرینه ” طنطنه لی صحنه تاماشالاری ” ، یاخود ” طنطنه لی میستئرییا ” دئمگی لازیم بیلمیشدی.
اوپرا مووجود اولدوغو دووردن بری دیگر موسیقی ژانرلارینا گوجلو تاثیر گوسترمیشدیر. سیمفونیک اثرلر اون سکگیز عصر ایتالیان اوپرالارینا یازیلمیش اینسترومئنتال مقدیمه دن یارانمیشدیر. اوپرا کوللئکتیولری نین ترکیبی سولیستلردن، خوردان، اورکئستردن عیبارت اولور. بعضی آوروپا اوپرا تئاترلاریندا اورکستره اورگان دا داخیل ائدیلیر.تاسوفلر اولسون کی سیویل دونیا موسیقیسی نین ان یوکسک زیروه سی ساییلان کلاسیک اوپرا موسیقیسینه (و جومله دن ” توسکا ” اوپراسینا) جمعیتیمیزده بیگانه لیک حاللارینا حددیندن چوخ تصادوف ائدیلیر. حتّی تانیدیغیمیز بعضی مدنی آداملار دا کلاسیک موسیقینی قییمتلندیرمه لرینه و سئومه لرینه باخمایاراق، اوپرانی سئومیرلر و داهی بسته کارلارین یاراتدیقلاری بو گوزل اثرلره بیگانه لیک نوماییش ائتدیریرلر. بونون سببلریندن بیری بلکه ده بازار شوولاری ایله دولو اولان تئلئکاناللاردا دونیا و او جومله دن ده آذربایجان بسته کارلاری نین شاه اثرلری نین تبلیغینه تامامیله دیقت آیریلماماسیدیر. حتّی تئلئکاناللارین آپاریجی تئلئژورنالیستلری نین آراسیندا دا اوپرا بیلیجیلری چوخ آزدیر…
اینسانین جسارت دویغولارینی ائگیتن ائتکنلردن (فاکتورلاردان) ان اونملیسی موسیقیدیر. چونکو موسیقی وارلیغین چوخ یونلو دویولماسی و گوستریلمه سیدیر. بیزیم توپلومدا او قدر سسی گوزل اولان اینسانلار وار کی اوخوماغا جسارت ائده بیلمزلر. ندن؟ چونکو هله دینی تاریخین و “موسیقی دینی ییپرادیر” کیمی دینی سویله ملرین و گلنکلرین باسقیسیندان اینسانلاریمیزین ویجدانی و روحو قورتولموش دئییلدیر. اینسانین بیرئیسل کیمیلیگینی توپلوم ایچینده اونایلاماسی (تصدیقله مه سی) آسان ایش دئییل. بیر چوخ انگللر وار اورتادا. بو انگللر بیر چوخ حاللاردا اینسانین حیاتینی تهدید ائدیر. قوردلار یالنیزلاشدیقلاریندا اولاییر، شرقی سویله ییرلر. گئجه لر بوجکلرین شرقی سویله مه لری وار. یعنی حئیوانلار شرقی سویلرکن اونلارا انگل اولان یوخدور. اینسانین باشقا جانلیلارلا موقاییسه ده شرقی سویله مه سی نین فرقی اوندادیر کی، اینسان سوندوغو ( تقدیم ائتدیگی) بیر اثره گوره تقدیر و تنقید بکلر. بیزیم دینی تاریخیمیز نه تنقید ائتمیش، نه ده تقدیر، محو ائتمیشدیر. اونا گؤره ده بیر طرفدن فیطرتیمیزدن قایناقلانان بیر احتییاجا گوره موسیقییه مئیلله نریک، باشقا طرفدن ده توپلومدان، دیندن، تاریخدن قورخاریق. آنجاق یئنه ده موسیقی بو قورخو سینیرلارینی آشا بیلیر. بیر چوخ بویوک اینسانلار داراغاجیندا شرقی سویله یه- سویله یه آسیلمیشلار. یا دا شرقی سویله یه- سویله یه یاخیلمیشلار. بیزیم تاریخیمیز موسیقییه دوشمنلیگی ایله فرقله نن دین مرکزلی بیر تاریخدیر. آنجاق بو تاریخی یئنه ده موسیقی اوچوراجاقدیر. موسیقی اینسانلاریمیزی بو تاریخین اسارتیندن قورتاجاقدیر. اونا گوره ده موسیقیدن آلدیغیمیز انرژی ایله جسور اولمالی و شرقی سویله مه لی، دانس ائتمه لی ییک…
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۶ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۷:۲۴ ق.ظ
