انسانلارین اؤلومدن سونرا آیری دنیایا اینانیشلاری
میرزه عبدالصمد ملکی
آنادیلیمیز: ابتدایی و قدیم دینلرده: قدیم مزارلار و اونلاردان تاپیلان شئیلر کیمی انسان حیاتی‌نین اَن قدیم دؤره‌لریندن قالان اثرلر انسانلارین اؤلومدن سونرا آیری دنیایا اینانماقلارینا دلالت ائلیر.
آما بو تاپینتیلار، اعتقادلارین جزئیّاتی و اؤلومدن سونراکی حیاتین نئجه‌لیگی باره‌ده دقیق بیر شئی بیلیندیرمیر.
آما بونونلا بئله، سونراکی دؤرلرده‌کی تاپینتیلار –مثلاً مصر و هند اؤلکه‌لرینده تاپیلان اثرلر- اونلارین بیر نوع یئر آلتی دنیایا اینادیقلاریندان حکایت ائلیر کی بوتون اؤلولر، دیریلیکده نئجه یاشادیقلاریندان آسیلی اولمایاراق، اوردا یاشاییرلار.
آیری سؤزله، بو جماعتین تصوّرونده جنّت و جهنم آراسیندا فرق یوخیدی کی نجات تاپانلار جنّته و گناهکارلار جهنّمه گئتسینلر. دنیانین آیری یئرلرینده‌ده ابتدایی انسانلارین اعتقادلاریندا، یئر آلتی دنیاسیندا تفاوت یوخدور.
بوندان علاوه فولکلورلارین چوخوندا شجاعتلی قهرمانین یئر آلتی دنیاسینا اولان سفریندن، مختلف افسانه‌لر وار. بو افسانه‌لرین چوخوندا _هر بیرینده‌کی جزئیات فرقلی اولسا دا_ یئر و یا سو آلتی هیولانین – کی اکثراً یئر آناسی اؤلوم آناسی و یا گئجه ملکه‌سی آدلانیر_ قارنینا و بطنینه گیرمکله، مختلف مانعلری و چتینلیکلری دالیدا قویوب، جان آلان امتحانلاردان و یولونا چیخان قورخونج موجودلارلا ساواشیب، نهایتده طبیعی بیر یول و یا اؤزو آچدیغی یول ایله، اونون بدنینده ائشیگه چیخیر.
بعضی محققلرین دئدیگینه گؤره، بو جور یئر آلتی دنیاسینا جومماق افسانه‌لری، تشرّف امتحانلاری‌نین سمبولیک بیانیدیر کی اونلاردان تبعیت ائله‌مکله، ناغیل قهرمانی اؤلومدن قورخو و یا اؤلومون اؤزونه غالب گلیب بعضاً ابدی‌لیگه چاتیر.
هابئله بو مسافرت، باطنی و ایچ دنیاسی‌نین معرفت آختاریشیدیر کی هامی‌نین اونا الی چاتماز و فقط بئله سفرلره گئده بیلنلرین اونا اللری چاتار. بوندان علاوه، قبیله انسانلارین چوخو، روحون، اؤلومدن سونرا یئرین آلتینا اولان سفرینی چوخ خطرلی و چتین بیر سفر اولدوغونا اینانیردیلار. مثلاً سیبریلی قبیله‌لر اؤلومدن سونرا هر شخصین روحونون یئر آلتی دنیاسینا گئتمه‌سی اوچون شمنین کؤمگینه محتاج اولدوغونا اینانیردیلار. بونا گؤره، شمن مرکّب بیر آیینده، تکلیکده و یا آیری ایکی روحون کؤمگی ایله، اؤلموش شخصین روحونو اؤلومدن سونراکی چتینلیکلری دالدا قویماقدا و اورا چاتماق اوچون کؤمک ائلر.. ابتدایی انسانلارین چوخو، اؤلولر دنیاسی‌نین و یا یئر آلتی دنیانین، گون باتان یئرده و یاشادیقلاری یئرین غربینده اولدوغونا اینانیردیلار. قدیم بین النهرینده:
سومرلریلره گؤره، اؤلولرین اؤلکه‌سی یئرین آلتیندا »کور« آدلی بیر یئرده اَپْسو سولاری‌نین اوستونده‌دیر.
بو اؤلکه‌یه چاتماق اوچون، قاییقچیسی کوبود اولان بیر قاییقا مینیب »آدامی اؤزونه چکن« چایدان کئچمه‌لیدیلر. بابل‌لیلر ده بو دوزخی کیگَل، ایریشتو یا کوتو کیمی آدلارینان و یئرینی یئرین اَن آلت طبقه‌سینده تانیردیلار.
»قاییتماز اؤلکه« و »چیخیلماز ائو« آدلانان بو منطقه، اؤلو روحلارین یئری ساییلیردی.
۷ دروازاسی اولان ۷ اوجا دیوار اونو حاصارا سالمیشدی و دئوه اوخشار نگهبانلار اوندان موغایات اولوردولار.
بو دنیانین گیریش قاپیسی‌دا اوزاق غربده، گونون باتان یئرینده ایدی و نِرگَل الهه‌سی و خانیم اِرِشکیگَل الهه‌سی شاه و ملکه کیمی اوردا حکمرانلیق ائلیرلر. چایدان و ۷ دروازادان کئچن روحلار بوتون پالتارلارینی، وار-یوخلارینی و بزکلرینی الدن وئریرلر و نهایتده لوت-چیلپاق صورتده، اَنونکیلر یا دوزخین ۷ قاضیسی اؤنونده حاضر اولاردیلار کی حسابلارینا یئتیشسینلر. بو یئر آلتی دنیاسی، غم، مأیوسلوق و قارانلیقلا دولو بیر دنیا ایدی کی اورا گونش شعاسی یول تاپمازدی و روحلارین اوردا یاریم آییق یاشیردیلار.
یهود دینینده: یهودیلرین تاریخ بویو اؤلومدن سونراکی حادثه‌لری مختلف اعتقادلاری اولوب. اونلارین مقدّس کتابلاریندا، شئول (مزار)، بور (چالا)، اَبَدّون (یوخلوق یئری)، ماوِت (اؤلوم) و عافار (تورپاق) اؤلوم و اؤلومدن سونراکی دنیا آنلامیندا گلیب.
آما بو سؤزلرین اَن مهمّی شئولدور کی هم مزار و هم اؤلولرین آلت دنیاسی آنلامیندادیر. مقدّس کتابین یازدیغینا گؤره، شئول، دنیانین اَن آشاغی مرتبه‌سینده یئرلشن قارانلیق و توزلو بیر یئردیر کی اوندان قورتولماق اولماز (ایوب، ۷: ۱۰)، هئچ وقت دویمازو بوتون انسانلار ایستر یاخشی و ایستر پیس، نهایتده اورا گئده‌جکلر.
اؤلولر هئچ بیر شئی بیلیب یادا سالمیه‌جکلر و بوتون انسانی عشق و نفرت کیمی حسّلرینی الدن وئره‌جکلر بونونلا بئله بعضی محققلر مقدس کتابین آیری آیه‌لرینه استناد ائدیب، شئولو یالنیز پیس انسانلارین یئری بیلیبلر و الله، یاخشی انسانلاری گؤیلره اؤز یانینا آپاراجاق معناسینی اونلاردان استخراج ائدیبلر هر حالدا بللی اولان بودور کی مقدّس کتابین یازیلدیغی زمان یهودیلرین اؤلولرین گله‌جگی باره‌ده انسجاملی اعتقادلاری یوخیدی.مسیحیت دینینده: اوچ اوخشار انجیلین آیه‌لرینه باخاندا، عیسی‌نین عهد عتیقده‌کی سؤزلرله مخاطبلرینی انذار ائله‌دیگینی گؤروروک، گناه‌کارلاری و ایمانسیزلارا شوم گله‌جگی وعده وئریر و بو انذاری بوتون گوج و شدّتله ائلیر. آما نظره گلیر اؤلولرین ایستر یاخشی و ایستر پیس گئتدیکلری یئر، شئول باره‌ده ، و گناه‌کارلارین عذاب اولدوغو یئر گهنّا، باره‌سینده نسبی فرق قویور ، بو اخطارلاردا توصیف اولان جهنّم همیشه‌لیک اود، قارانلیق و توستو، آغلاماق و دیش فشاریدیر.
هندو دینینده: ریگ ودا متنلرینده اؤلومدن سونراکی دنیادان آیدین تصویر وئریلمیر. بو متنلره گؤره، اؤلوم یولونا گئدن بیرینجی انسان یَمه ایدی کی اوندان سونرا اؤلولر دنیاسی‌نین آغاسی اولدو . اورا، یاخشی انسانلاری و مراسملری و قربالیقلاری دوزگون یئرینه گتیرن انسانلارین یئریدیر کی الهه‌لر و یَمه ایله بیرلیکده خوشبختلیکله یاشیه‌جکلر. قارشیدا پیسلر و اَیری گئدنلر، درین، قارانلیق و سونسوز بیر چوخورا آتیلاجاقلار کی اوندان چیخماق امکانسیزدیر »اتهروه ودا« دا جهنّم مفهومو آچیلیر و قارانلیق و دئولرله دولو بیر یئردن سؤز گئدیر کی آشاغیدادیر و »نارَکه لوکه« آدلانیر کی پیس انسانلار اوردا یَمه‌نین نؤکرلری طرفیندن جور به جور شکنجه‌لره معروض قالیرلار.بودا دینینده: بودا دینی‌نین ایدئولوژی‌سینده اوّلدن کرمه، سمساره و تناسخ کیمی عقیده‌لر قبول اولونوب و انسانین یاشاییشی، سایسیز دؤرلرده تازادان دوغولماقلا نیروانه و سمساره‌دن قورتولماقدا فرض اولوب. بئله‌لیکله جهنّم مفهومو نه قدر ده چتین، قورخولو و اوزون اولسا دا نهایتده موقّت و قورتولاندیر و او بیری دنیالار کیمی اوّلکی حیاتدان سونراکی حیاتا انتقال مرحله‌سیدیر .بو فرض ایله بودانین دنیا اوچون تصویر ائتدیگی کیهان‌شناسلیق اوچ منطقه‌دن عبارتدیر: ایستک منطقه‌سی (کامه-لوکه)، شکلی اولان منطقه (روپه لوکه) ، شکلی اولمایان منطقه (اَروپه لوکه). ایستک منطقه‌سی اؤزو آلتی جنّت و چوخلو جهنّمدن عبارتدیر کی بو جهنّملر کیهانین آشاغی مرتبه‌لرینده یئرلشیرلر .
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۲ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۹:۳۷ ق.ظ
