گزارش//

اجرای الگوی کشت در آذربایجان غربی گامی در مسیر ارتقای بهره وری آب

گروه گزارش: اجرای الگوی کشت در آذربایجان غربی با توجه به شرایط بحرانی دریاچه ارومیه گامی بلند در راستای ارتقای بهره وری و افزایش راندمان آبیاری و صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی است.
اقدامات سخت افزاری برای احیای دریاچه ارومیه نظیر اجرای طرح های آبرسانی، احداث تصفیه‌خانه و خطوط انتقال آب در حال اتمام است و این بار نوبت اقدامات نرم افزاری و غیرسازه‌ای است که باید در قالب مدیریت منابع آب و کنترل برداشت‌های غیرمجاز دنبال شود.
به گفته معاون اول رییس جمهور، یکی از آسیب های جدی به دریاچه ارومیه ناشی از برداشت‌های غیرمجاز و گسترش چاه‌های غیرمجاز است که باید برای مدیریت این موضوع تدابیر لازم اندیشیده شود.مخبر با توجه به گزارش‌های ارائه شده درخصوص مصرف ۴٫۷ میلیارد متر مکعب آب برای محصولات کشاورزی، مدیریت منابع آب حوضه دریاچه ارومیه و تعیین الگوی کشت را گامی ضروری برای احیای این دریاچه دانست و در نشست ۶ شهریور ۱۴۰۲ وزرای نیرو، جهاد کشاورزی و استاندار آذربایجان غربی به عنوان دبیر ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه را مکلف کرد در اسرع وقت برنامه ای دقیق برای مدیریت منایع آب تدوین کنند به نحوی که در این برنامه موضوع معیشت کشاورزان و کشت جایگزین را نیز مدنظر قرار دهند تا کشاورزان متحمل آسیب نشوند.معاون اول رییس جمهور تصریح کرد: باید با اقدامات سخت افزاری و نرم افزاری و از طریق مدیریت منابع آب شرایطی را فراهم کنیم تا حقابه دریاچه ارومیه تا حد امکان تامین و از آسیب به این دریاچه جلوگیری شود.
معیشت مردم خط قرمز ماست
در همین راستا دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه به زودی برنامه عملیاتی تغییر الگوی کشت به همت وزارت جهاد کشاورزی تدوین و نهایی خواهد شد، گفت: در اجرای راهبرد اساسی تغییر الگوی کشت، معیشت و زندگی مردم طبق تاکیدات رییس جمهور، معاون اول و وزیر کشور خط قرمز ماست.
محمد صادق معتمدیان به توسعه نامتوازن بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: در سال‌های گذشته بجای کشت محصولات کم آب بر، محصولات پرآب بر کشت شده به نحوی که سه محصول یونجه، سیب و چغندر قند بیشترین میزان آب را به خود اختصاص می دهند.دبیرکارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه افزود: تغییر الگوی کشت به عنوان راهبرد اساسی دولت مطرح است که برای دستیابی به این راهبرد، بهبود معیشت مردم از طریق کشت جایگزین از جمله گردو به صورت جدی پیگیری می شود.وی تاکید کرد: در تغییر الگوی کشت افزایش درآمد کشاورز برای دولت یک اصل مهم است.معتمدیان حمایت دولت و مشارکت مردم را در اجرای راهبرد تغییر الگوی کشت بسیار مهم دانست و افزود: معیشت و زندگی مردم با دریاچه ارومیه گره خورده است و دولت با درک این مساله درپی اجرای دقیق راهبرد تغییر الگوی کشت و جایگزین کردن محصولات با ارزش افزوده بالا در راستای افزایش درآمد کشاورزان است.معتمدیان ترویج، اقناع و آموزش را سه اصل مهم در تغییر الگوی کشت دانست و گفت: از ظرفیت فعالان زیست محیطی در این مسیر استفاده می شود.
۹۰ درصد الگوی کشت ابلاغی در آذربایجان غربی محقق شد
براساس اظهارات معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در سال زراعی گذشته موفقیت سازمان در اجرای الگوی کشت ابلاغی بیش از ۹۰ درصد بوده است.
حتی در محصولاتی مثل گندم ۱۲ درصد کشت اضافه انجام شد که در راستای الگو و به نفع آن بوده‌است چرا که گندم یک محصول کم آب بر است.علی دیانتی بیان کرد: تنها محصولی که سال گذشته موفق به رعایت در الگوی ابلاغی نشدیم کلزا بود چرا که سطح ابلاغی هشت هزار و ۵۰۰ هکتار بود و سطح زیر کشت ما ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار بود، که ابلاغ دیر هنگام و عدم تامین آب در زمان کشت از عوامل کاهش سطح زیر کشت آن بوده‌است.اما به گفته وی امسال الگوی ابلاغی سطح کلزا پنج هزار هکتار تعیین شده و لازم است همه ادارات مرتبط و کارکنان جهاد کشاورزی در جهت تحقق آن تلاش مضاعف داشته باشند.
۳۸۰۰ هکتار مزرعه برای کشت کلزا شناسایی شده‌است
دیانتی با اشاره به اینکه تاکنون سه هزار و ۸۰۰ هکتار برای کشت کلزا شناسایی شده‌، گفت: بذر و کود آن تامین شده‌است و کشاورزان باید به مراکز جهادکشاورزی در شهرستان ها برای عقد قرار داد مراجعه کنند.وی اضافه کرد: برنامه افزایش سطح زیر کشت دانه های روغنی در دیم‌زارهای استان هم در دست اجراست که گلرنگ و کاملینا در این زمینه کشت می‌شود و ۲ هزار هکتار هم سطح ابلاغی محصول کاملینا تعریف شده‌است.در سال زراعی جاری الگوی کشت برای نخستین بار برای استان در بخش محصولات باغی و زراعی ابلاغ شد، در سالهای پیش تر برای چهار محصول گندم، جو، کلزا و چغندر کود یارانه ای شامل می‌شد.از مزایای الگوی کشت این بود که تمامی محصولات زراعی و باغی براساس سطح ابلاغی الگو کود و بذر یارانه ای شامل آنها شده است.اهمیت الگوی کشت در این استان بخاطر نقش آن در احیای دریاچه ارومیه بسیار بالاست چرا که با رعایت آن مدیریت بهینه مصرف آب بالا می‌رود و صرفه جویی در مصرف آب محقق می شود و این موضوع به صورت جدی پیگیری می‌شود.به گفته کارشناسان، معیشت، گردش مالی و اقتصاد استان وابسته به تولیدات بخش کشاورزی است و مسیر توسعه این استان از بخش کشاورزی می گذرد و توجه به تدوین برنامه های کاربردی در این زمینه یک ضروروت اجتناب ناپذیر است.
سطح زیر کشت آبی آذربایجان غربی ۴۲۰ هزار هکتار ابلاغ شده‌است
کارشناسان این حوزه معتقدند که تعطیلی کشاورزی غیر ممکن است ولی تغییر روشهای آبیاری، تغییر در آرایش کشت و کاهش سطح محصولات پر آب بر و افزایش سطح محصولات کم آب بر از روش‌هایی است که به صرفه جویی در مصرف آب و مصرف بهینه کمک می‌کند.
به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی استان سطح الگوی کشت ابلاغی اراضی آبی در مجموع ۴۲۰ هزار هکتار است که ۳۰۲ هزار و ۱۲۶ هکتار اراضی آبی زراعی و ۱۱۸ هزار هکتار اراضی آبی باغی تعریف شده‌است.خسرو شهبازی افزود: پارسال در سطح ۱۰۴ هزار هکتار گندم آبی کشت شده در استان بود و امسال با ۶۷۱ هزار تن خرید گندم رکورد آن شکسته شد که ۲۵ هزار تن آن گندم بذزی بوده‌است و این استان امسال به رتبه پنجم کشوری در خرید گندم دست یافتیم.
وی ادامه داد: پیش بینی می‌شود تولید امسال بیش از ۹۵۰ هزار تن باشد و مرغوبیت و پاکی گندم تولیدی استان بالا بوده و درصد سن زدگی، اُفت مفید و غیر مفید این محصول زیر یک درصد است ( میزان سن زدگی ۰٫۲۴ و ۰٫۴۶ افت مفید و ۰٫۶۴ اُفت غیر مفید و رطوبت آن حدود ۰٫۰۹ است.)به گفته شهبازی ارتقای میزان تولید در هکتار نیز مورد توجه بوده و در گندم آبی از ۴٫۲ به پنج تن در هکتار و در گندم دیم از ۱٫۱ به ۱٫۵ تن در هکتار رسیده‌است که در نتیجه بارشهای مطلوب‌، مدیریت به نژادی و به زراعی به همراه زحمات زارعین و کارشناسان بخش بوده‌است.
کاهش هشت هزار هکتاری سطح زیر کشت چغندرقند در الگوی کشت
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اظهار کرد: در بخش چغندر قند که یک محصول پر آب بر است و به خاطر این موضوع همواره زیر سوال است الگوی کشت ابلاغی ۳۱ هزار هکتار است که ۳۰ هزار و ۶۰۰ هکتار در سال زراعی جاری زیر کشت رفته‌ و نزدیک به هفت تا هشت هزار هکتار سطح زیر کشت کاهش یافته‌است.دیانتی ادامه داد: ۱۰ هکتار کشت نشایی و نزدیک به یکهزار هکتار آرایش کشت ۴۰ در۶۰ و یا ۲۵ در ۵۰ داشتیم که در راستای کاهش مصرف آب بوده‌است.همچنین استفاده از نوار تیپ در این محصول در ۵۵۰ هکتار انجام شده و در سالهای آتی تمامی محصولات ردیفی و بهاره را می‌خواهیم با آبیاری قطره ای آبیاری کنیم.
۸۵ درصد آبیاری سبزی و صیفی جات استان با نوار تیپ است
دیانتی افزود: سطح ابلاغی گوجه فرنگی امسال پنج هزار و ۳۰۰ هکتار، ۲ هزار و ۴۵۰ هکتار پیاز و یک‌هزار و ۶۸۴ هکتار سیب زمینی است؛ سطح ابلاغی کاملا رعایت شده و ۳۷۱ هزار تن پیش بینی تولید گوجه فرهنگی، ۵۲ هزار تن سیب زمینی و بیش از ۱۷۰ هزار تن هم محصول پیاز استان برای سال جاری خواهد بود.براساس اظهارات وی رعایت الگوی کشت موجب شده تا صرفه جویی ۴۰ درصدی در این بخش محقق شده و آب صرفه جویی شده در خارج از فصل کشت به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شود.
وی گفت: الگوی کشت برای محصولاتی دیگر هم تعریف شده برای نمونه ۱۶ هزار هکتار جو در برنامه ابلاغی است و در یونجه ۷۲ هزار و ۵۰۰ هکتار سطح ابلاغی بوده که رعایت شده‌است.معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اظهار کرد: ۶۵ هزار هکتار باغ سیب درختی و ۲۲ هزار هکتار انگور آبی و دیمی دراستان وجود دارد که در این باغ ها رعایت الگو شده‌است .وی گفت: درصدد هستیم تا سطح اراضی آبی بیشتری را به کشت گندم، جو و کلزا که محصولاتی پاییزه و کم آب بر هستند اختصاص دهیم.براساس گفته‌های دیانتی سال گذشته در مجموع سطح زیر کشت این محصولات ۱۲۰ هزار هکتار بود و هدفگذاری بیش از سطح فوق در سال زراعی پیش رو است.
وی درباره علت اصلی افزایش تولید گندم در استان به رغم تنش‌های خشکسالی در مزارع گفت: بارندگی سوم و چهارم خرداد ماه به خصوص در جنوب استان مطلوب بود هر چند ۶۰ هزار هکتار از اراضی دیم استان در مرکز و شمال تحت تاثیر تنش خشکسالی دچار آسیب شد ولی با بارش‌های ۲۵ تا ۴۰ میلیمتری (در سطح تنش دیده از کمبود بارندگی) تا حدودی جبران شد.وی اضافه کرد: از سوی دیگر نیز طرح جهش تولید در دیم زارها که یک طرح ملی است اجرا می‌شود و حمایتهای خوبی در این زمینه از نظر کود و بذر انجام شده به طوری‌که ۷۶ تن بذر مال (بذر مال کردن یعنی آغشته نمودن بذر قبل از کاشت با ترکیب یا ترکیباتی که باعث افزایش قدرت جوانه زنی بذر، افزایش حجم ریشه، استقرار بهتر و مناسب گیاهچه شود) در زمان کشت توزیع شد و ۵۵ تن اسیدهای امینه در زمان داشت در اختیار کشاورزان قرار گرفت.معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اظهار کرد: ۴۱۸ هزار هکتار سطح کل اراضی دیم آذربایجان غربی است که پارسال ۲۹۱ هزار هکتار در طرح جهش تولید مشارکت داده شده‌بود و امسال به ۳۵۰ هزار هکتار ارتقا یافته و در صدد هستیم ۹۰ درصد اراضی دیم استان مطابق با اهداف این طرح کشت شود.وی اضافه کرد: افزایش تنوع محصولات در دیم زارها به ویژه در دانه های روغنی، نباتات علوفه ای، گیاهان دارویی و حبوبات مد نظر است و می‌خواهیم از آیش زرد به آیش سبز برسیم تا هم به اقتصاد دیم کاران و هم به حاصلخیزی خاک کمک شود و هم جلوی فرسایش خاک گرفته شود.
شناسنامه کردن باغات آذربایجان غربی گامی در راستای اجرای الگوی کشت
به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی الگوی کشت به حوزه باغبانی هم نگاهی ویژه دارد و شناسنامه دار کردن اراضی باغی مورد توجه است که تا کنون ۲ هزار هکتار عملیاتی شده‌است.براساس اظهارات دیانتی اصلاح باغات درجه ۲ نیز از برنامه های جهادکشاورزی است و با رعایت اصول بهداشتی به باروری باغات موجود کمک می شود.همچنین حذف و جایگزینی باغات درجه ۳ جزء اهداف این سازمان است و از ارقام جدید که پایه رویشی هستند استفاده خواهد شد و حتی یارانه هم در این راستا به باغداران داده می‌شود.وی ادامه داد: افزایش و توسعه گلخانه ها هم در این زمینه مورد توجه بوده و می‌خواهیم تولیدات سبزی و صیفی به سمت کشت گلخانه‌ای حرکت کند و از سرمایه گذاران در این راستا حمایت می‌شود.دیانتی با اشاره به اینکه تولیدات در این فضا ۱۰ برابر فضای باز است، اظهار کرد: راندمان آبیاری در کشت گلخانه‌ای چندین برابر می‌شود.به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا، ۲۴۲ گلخانه با مساحت ۷۲ هکتار تاکنون در استان اجرایی شده و سالانه حدود ۱۵ هزار تن تولید سالانه این گلخانه ها در آذربایجان غربی است.
آذربایجان غربی سالانه ۶٫۲ تا ۶٫۸ میلیون تُن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی تولید و روانه بازار می‌کند.
Arazazarbaijan.aghtesadi@gmail.com