گزارش//

کمبود فضای ورزشی مدارس پاشنه آشیل سلامت کودکان آذربایجان‌غربی

گروه گزارش:کمبود فضای ورزشی در مدارس آذربایجان‌غربی به ویژه مدارس غیردولتی همچنان پاشنه آشیل سلامت کودکان و نوجوانان است و با وجود تزریق اعتبار یک‌هزار میلیاردی دولت در سال گذشته هنوز این استان در سرانه فضا حول ۱۸ سانتی‌متر مربع درجا زده و تا رسیدن به میانگین کشوری که ۳۴ سانتی‌متر مربع است، فاصله‌ای بسیار دارد.
با وجود تاکید فراوان در نظام تعلیم و تربیت ملی و در میان سازمان‌های فرهنگی بین المللی، امروزه محیط کودکان بسیار منفعلانه و بی تحرک است؛ دیگر خبری از کودکانی که با شور و شوق در حیاط با ضربه های خود به توپ، تور مدارس را پاره می‌کردند، نیست چراکه در بسیاری از مدارس دولتی به علت گرانی تجهیزات ورزشی یا تور سالمی نیست یا اگر تور هست توپ سالم و مناسبی در دسترس نیست.
اولیا می گویند: تعدادی از کودکان و نوجوانان که در مدارس شاهد و تیزهوشان و یا مدارس خاص تحصیل می‌کنند، از تجهیزات بهتری برخوردار هستند و حتی سالن های ورزشی نیز دارند ولی دانش آموزان نقاط حاشیه‌ای شهرها و روستاها به بازی های درون‌کلاسی و شطرنج و یا بازی‌های فکری در زنگ ورزش باید اکتفا کنند که فاقد بازدهی مطلوب برای آنان است.
شاید به نظر برسد که دانش آموزان مدارس غیر دولتی در این بین از محرومیت کمتری برخوردار هستند ولی نداشتن حیاط استاندارد در اغلب این مدارس، از مهمترین مشکلات اجرای ساعات درس ورزش در این آموزشگاه هاست چرا که اغلب این مدارس کاربری آموزشی ندارند و خانه های نسبتا بزرگی هستند که تغییر کاربری داده شده‌اند.
ماحصل زنگ ورزش در مدارس مطلوب نیست
یکی از اولیای دانش آموزان که دانش آموخته علوم ورزشی نیز بوده و یکی از فرزندانش در مدارس غیردولتی و دیگری در مدرسه‌ای دولتی تحصیل می کند، در مقایسه ساعت ورزش در هر کدام از این مدارس گفت: مدیران این مدارس گاهی محض خالی نماندن عریضه در زنگ ورزش سالنی اجاره می‌کنند و دانش آموزان را به این مکان می‌برند که ۵۰ درصد از ساعت ۹۰ دقیقه‌ای ورزش در مسیر تلف می‌شود و باز آن بازدهی مطلوب خود را نخواهد داشت.
مهدیه رضایی با گریزی به وضعیت مدارس دولتی و زنگ ورزش در این مدارس اظهار کرد: هر چند این مدارس حیاط بزرگ و کلاس‌های استاندارد دارند ولی تجهیزات ورزشی در مدارس دولتی به علت تراکم بالای دانش آموز در کلاس‌ها جوابگو نیست.
وی اضافه کرد: بسیاری از کودکان در شهرهای بزرگ، برج های آپارتمانی و مهدکودک‌های بسیار کوچک رشد می‌کنند و محیط مدرسه، آنان را تشویق یا وادار به تلاش برای یادگیری از طریق حرکت نمی‌کند و این موضوع زمینه‌ای برای تهدید سلامت کودکان و نوجوانان است.
رضایی ادامه داد: کودکان، بسیاری از تجاربی را که باید برای رشد توانایی‌های حرکتی خود داشته باشند، در این شرایط از دست می‌دهند چرا که کودکانی که ۱۰ ساعت از وقت خود را صرف تماشای تلویزیون یا بازی کامپیوتری می‌کنند، عادت‌های کم تحرکی و منفعلانه را در خود توسعه می‌دهند.
وی اظهار کرد: فقدان تجارب حرکتی متنوع، تکرار و انطباق که با تمرین همراه شود، رشد حرکتی را به تأخیر می اندازد؛ اهمیت یادگیری، حرکتی پیچیده در نوجوانی است که مستلزم رشد توانایی‌های حرکتی در دوران کودکی است و این اهمیت تحرک در دوران کودکی را دوچندان می‌کند.رضایی براین نکته که یکی از بهترین مکان‌های یادگیری مهارت های حرکتی مدارس هستند، تاکید کرد: تربیت بدنی و ورزش در مدارس می تواند تا حدودی به رفع مشکلاتی همچون برطرف کردن ضعف عضلانی، تقویت انعطاف‌پذیری عضلات، دادن نشاط روحی، اجتماعی کردن دانش آموزان، تقویت سیستم قلبی عروقی، تقویت حواس و ذهن، تقویت عضلات جهت جلوگیری از انحراف ستون فقرات و نظایر آن بپردازد.
مدارس مکانی ایده آل برای پذیرش سبک زندگی سالم
فرید محمودی یکی از معلمان ورزش مدارس پسرانه ارومیه نیز با تاکید برتوجه به موضوع ورزش و فراهم کردن بستر فعالیت دانش آموزان در مدارس گفت: فعالیت بدنی از مهمترین گام ها به سوی سلامتی است.
او براین باور است که مدارس، مکان ایده آلی برای آموزش نوجوانان است تا یک سبک زندگی سالم و فعالی را بپذیرند و آن را حفظ کنند.به عقیده وی مدارس می توانند به جوانان کمک کنند تا بیاموزند که چگونه برای همه عمر از نظر بدنی فعال باشند و برنامه های گسترده مدارس مبتنی بر فعالیت بدنی، می‌توانند به جوانان کمک کنند تا اغلب نیازهای فعالیت بدنی خود را برآورده کنند.وی بر این باور است که فعالیت بدنی موجب تقویت استخوان ها و عضلات خواهد شد و احتمال چاقی و عوامل خطر بیماری هایی نظیر دیابت نوع ۲، بیماری قلبی، اضطراب و افسردگی را کاهش داده و سلامت روانی مثبت را توسعه می‌دهد.
به گفته این معلم ورزش، تربیت شهروندانی مسوول، سالم و سرزنده جز در مدارس امکان ندارد و بخش مهم این تربیت بر عهده بخش تربیت بدنی است و به این دلیل، فعالیت های جسمانی و ورزش در برنامه روزانه درسی دانش آموزان گنجانده شده‌است.
وی معتقد است که تربیت بدنی و ورزش یکی از پایه های اصلی تعلیم و تربیت هر جامعه بوده که به عنوان یک روش تربیتی در جهت متعادل ساختن و تکامل یافتن ابعاد وجودی انسان در زندگی او مطرح است.
این معلم ورزش یادآور شد که یکی از مهمترین ساحت های مطرح در سند تحول بنیادین توجه به تربیت بدنی و تحرک جسمانی دانش آموزان است و در سند تحول بنیادین در کنار سواد خواندن و نوشتن، سواد محاسباتی و سواد رسانه‌ای به سواد تحرکی نیز اشاره و راهکارهای آن هم بیان شده‌است.
وی با اشاره به کمبودهای موجود در زمینه اجرای بهینه ساعت‌های ورزش در مدارس اظهار کرد: کمبود فضای ورزشی و کمبود معلم ورزش باعث شده تا آن‌طور که باید و شاید به این موضوع بها داده نشود.به عقیده وی کمبود سرانه ورزشی و معلم ورزش از چالش‌های اصلی استان به خصوص مرکز ارومیه است چرا که تراکم دانش آموزی در برخی کلاس‌ها بالای ۳۵ نفر بوده که تجهیزات جوابگوی دانش آموزان نیست و معلمان ورزش هم با تلاشی مضاعف در این زمینه کار می‌کنند.
ورزش تاثیر مستقیمی بر یادگیری دارد
کارشناس تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان غربی با بیان اینکه ورزش برای رشد کارکردهای ذهنی بسیار مهم است، اظهار کرد: با انجام ورزش هایی مثل پیاده روی یا حرکات کششی می‌توان میزان یادگیری دانش آموزان در دروس مختلف را افزایش داد.
رویا جبارنژاد با بیان اینکه ورزش نکردن باعث رخوت جسمی و خستگی ذهنی می‌شود، گفت: دانش آموزی که از نظر ذهنی خسته است، سعی می‌کند با انواع روش های یادگیری و فشار آوردن به خود یا حتی مصرف داروهای مضر، این مشکل را رفع کند؛ این نوع رفع مشکل ممکن است که تاثیر مخربی روی سلامت دانش آموزان داشته باشد و عملکرد و یادگیری دانش آموزان را تضعیف کند.وی اضافه کرد: ورزش نوعی فعالیت انگیزشی است که فرد سلامتی خود را حفظ می‌کند و دانش آموز نوعی اعتیاد سالم به ورزش پیدا کرده و با هر بار تمرین منظم، احساس شادابی و هدفمندی به وی دست می‌دهد.این کارشناس با بیان اینکه نقش ورزش در سلامتی روانی را نباید نادیده گرفت، اظهار کرد: سواد بدنی به ارتباط بین ادراک و حرکت اشاره می‌کند؛ مهارت های حرکتی بنیادی شامل دویدن، پریدن، لی لی کردن، گرفتن، پرتاب کردن و نظایر آن، یک نکته کلیدی برای سواد بدنی است.
بیش از ۸۰ درصد مدارس غیر دولتی از نظر سرانه فضای ورزشی در مضیقه هستند
مهدی سلطانی یکی از مدیران مدارس غیر انتفاعی دوره اول متوسطه در ارومیه معتقد است که تهذیب و تعلیم در کنار هم به پرورش دانش آموزان موفق منتهی می‌شود که بخشی از این تهذیب و پیرایش روحی را باید در زنگ‌های تربیت بدنی و ورزش که بستری برای تقویت روحیه همدلی و جوانمردی است، جست.وی با اشاره به اینکه مدارس دولتی از نظر فضا و سرانه ورزشی شرایط بهتری نسبت به مدارس غیر دولتی دارند، گفت: مدارس غیر دولتی نیز شاید ۸۰ درصد از نظر سرانه فضا در مضیقه هستند ولی از نظر تجهیزات شرایط بهتری نسبت به سایر مدارس دارند.براساس اظهارات وی در ایام سال تحصیلی برای پوشش ساعت‌های درس ورزش، اغلب مدارس غیر دولتی اقدام به اجاره سالن‌های ورزشی می کنند تا از این طریق ساعت ورزش پوشش داده شود.
این مدیر مدرسه که در سال‌های گذشته در مدارس دولتی نیز تدریس داشته، افزود: مدارس دولتی و برخی مدارس غیر دولتی که دارای فضای ورزشی رو باز هستند، اغلب در نیم سال اول تحصیلی از آذرماه دیگر از محوطه های ورزشی استفاده نمی‌کنند و این موضوع بر اهمیت بهره‌مندی از فضاهای ورزشی سرپوشیده می‌افزاید.
به عقیده وی شرایط در مدارس شاهد و تیزهوشان و هیات امنایی بسیار مطلوب تر از سایر مدارس است چرا که اغلب این آموزشگاه‌ها دارای فضاهای سرپوشیده هستند و این موضوع امکان تحرک جسمانی برای دانش آموزان را در ایام زمستان و پاییز فراهم می‌کند.برای گفت و گو با دانش آموزان درباره ورزش و علاقمندی های آنان بعد از هماهنگی لازم با مدیر مدرسه رهسپار یکی از مدارس ارومیه شدم؛ روز پنجشنبه بود و اوقات فراغتی برای دانش آموزان بعد از پنج روز حضور در کلاس فراهم شده بود ولی به علت دایر بودن سالن کوچک ورزشی در مدرسه اغلب دانش آموزان علاقمند راهی مدرسه شده بودند.
شور و شوق دانش آموزان برای حضور در کلاس ورزش به حدی بود که به جای ۹۰ دقیقه بیش از سه ساعت در مدرسه حضور داشتند و تنیس روی میز و فوتبال دستی و شطرنج بازیهایی بود که در محوطه سربسته مدرسه داشتند.
ارتقای سرانه فضای ورزش دانش آموزی با اولویت مناطق محروم در دستور کار است
معاون سیاسی، اجتماعی استاندار آذربایجان غربی هم در این باره گفت: دولت سیزدهم در موضوع ارتقای فضاهای آموزشی و ورزشی اهتمام ویژه‌ای دارد و ارتقای این شاخص ها در کل استان و رسیدن به سطح قابل قبول با اولویت مناطق محروم در دستور کار است.رضا ابراهیمی افزود: افزایش فضاهای ورزشی و برپایی رویدادهای ورزشی می‌تواند دستمایه‌ای برای ایجاد روحیه نشاط، پویایی و حرکت در میان قشر بزرگ دانش‌آموزان و فرهنگیان باشد.وی با اشاره به اینکه از همه امکانات باید برای توسعه شورو شادابی در بین نوجوانان و جوانان بهره برد، اضافه کرد: فضاهای ورزشی که منحصر به مدارس است را می‌توان با برنامه ریزی های مختلف در ساعات غیر درسی و غیر آموزشی در اختیار دانش آموزان قرار داد تا ورزش و نشاط به صورت مستمر پیگیری شود.
معاون سیاسی، اجتماعی استاندار آذربایجان غربی گفت: توجه به مقوله ورزش دانش آموزان باعث پیگیری تخصصی و حرفه ای ورزش دانش آموزی در رشته های مختلف شده و در کشف استعدادهای ورزشی نقش مهمی را ایفا می‌کند.
ابراهیمی با بیان اینکه امروز تغییر سبک زندگی باعث شده تا شاهد بی تحرکی آحاد جامعه باشیم افزود: کم تحرکی یکی از آفت های مهم تغییر سبک زندگی نسل جدید است.وی ادامه داد: این موضوع باعث مواجهه جامعه با یک نسل ناسالم از لحاظ تحرک بدنی خواهد شدو نظام تعلیم و تربیت در این زمینه با برنامه ریزی های خاص باید شور و نشاط و تحرک را به جامعه هدف برگرداند.
اما به رغم تمامی موارد گفته شده و کاستی های موجود مسوولان نظام تعلیم و تربیت استان در بخش حوزه تربیت بدنی در این نکته همکلام هستند که امروز با ویترین جذابی از ورزش های مختلف در کف مدارس روبرو هستیم که در حیاط، راه پله، راهرو، سالن و حتی نماز خانه های مدارس در حال انجام است.برگزاری المپیادها و جشنواره های ورزشی مختلف که تمامی آنها از کف مدارس آغاز شده‌اند و موفقیت‌هایی که کودکان و نوجوانان کسب می‌کنند، بیانگر رشد ورزشی و حرکت به سمت موفقیت‌های ورزشی در کشور است.آنان براین باور هستند که دانش آموزان با فعالیت در رشته های مورد علاقه در مدارس امروز بیش از گذشته به سمت علاقمندی هایشان سوق داده می‌شوند و آغاز گر این حرکت نهاد مدرسه و امتداد دهنده آن جامعه و خانواده ها هستند.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا سرانه فضای ورزشی استان آذربایجان غربی با وجود توسعه صورت گرفته، از میانگین کشوری کمتر است۷۰۰ هزار دانش آموز در پنج هزار و ۲۰۰ مدرسه آذربایجان غربی مشغول به تحصیل هستند.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com