کسب و کار یا تاراج طبیعت آذربایجان غربی
گروه اقتصادی: با فرا رسیدن فصل بهار و رویش گونه های مختلفی از گلها و گیاهان در دشتها و دامنه کوه های آذربایجان غربی، بهره برداری از گیاهان کوهی نیز در سراسر این استان آغاز می شود.
طبیعت گسترده و سرسبز آذربایجان غربی، امکان رویش بسیاری از گیاهان وحشی را در این استان فراهم کرده که اغلب آنها گیاهان با خاصیت دارویی و خوراکی هستند. دره مارمیشو را اغلب مردم ارومیه و آذربایجان غربی می شناسند به خاطر کوه های سر به فلک کشیده اش و صدای دلنشین آب رودخانه ای که در دل این کوهستان و باغها و مزارعش جاری است.
کندوهای پر زنبور عسل، درختان گز، بید، لاله های واژگون و چادرهای عشایری که گاه گاهی در کنار رودخانه گردشگران و رهگذران را در این مسیر همراهی می کنند از مناظر زیبای این منطقه است.رودخانه نازلو چای در این منطقه جریان دارد که از جمع شدن آب این رودخانه دریاچه مارمیشو پدید آمده است.
روستاهای پسان، بانی و هلانی و مارمیشو در این منطقه قرار دارند و در ادامه یک مسیر زیبا و سنگلاخی دریاچه زیبای مارمیشو چون نگینی سبز نمایان می شود.
کمی بالاتر از دریاچه هم مرز ایران و ترکیه است که به شدت حفاظت می شود از پاسگاه وقت ورود و خروج به منطقه را می گیریم و باید ساعت چهار عصر برگردیم.
در بالادست رودخانه ای (نازلو چای) جاری است که به دریاچه می ریزد و چشم هر بیننده ای را می نوازد، عصر جمعه ای بهاری زنجیره ای از مردم محلی در بخشی از دریاچه مارمیشو توجه مان را جلب می کند، جلوتر که می رویم عده ای از مردم محلی در وسط رودخانه که به دریاچه می ریزد و دارای عمق کم است با گونی های پر از گیاهان کوهی که به کمرشان بسته اند دست به دست هم می دهند و میانسالان و کودکان را که از ساعت شش صبح به کوهستان برای جمع کردن گیاهان کوهی خوراکی رفته اند از آن سوی رود به سوی جاده اصلی عبور می دهند.از پیرزنی که از مردم محلی است می پرسم از چه ساعتی به کار مشغولید.می گوید از شش صبح برای جمع آوری گیاهان آمده ایم، این کار هر روز ما تا یک ماه است چون حداقل در شهر هر کیلو گیاه گوهی را بین چهار هزار ریال تا شش هزار ریال می شود فروخت و جبران برخی از هزینه های سنگین زندگی را می کند.
می گوید روزانه هر نفر می تواند حداقل ۱۰ کیلو تا عصر سبزیجات کوهی از قازیاغی، گندله، مندی، یلمیک و دهها نوع دیگر از گیاهان کوهی خوراکی جمع کند و این روزی خدادای خوبی برای ما روستانشینان این منطقه مرزی است. آذربایجان غربی استانی کوهستانی با آب و هوای متنوع و به اصطلاح معروف هفت اقلیم است که در آن از هر نوع گیاهی وهر نوع میوه ای می توان به وفور دید. وسعت و گستره طبیعت، تنوع آب و هوایی و بارش های مناسب در آذربایجان غربی این امکان را فراهم کرده است که انواع مختلف گیاهان به صورت طبیعی، خودرو و کاشته شده در جای جای آن بروید.
گیاهان، درختان و درختچه ها از عناصر اصلی منابع طبیعی و مواهب خدادادی هستند و به واسطه نقش حفاظتی، تغذیه ای، دارویی و سایر مصارف در ادوار مختلف زندگی بشر همواره مورد توجه مردم بوده اند. پوشش گیاهی متنوعی که به واسطه اقلیم متنوع در این استان به وجود آمده زمینه را برای جمع آوری و استفاده از گیاهان به صورت سنتی در این بخش از کشور مورد توجه مردم قرار داده است. به اعتقاد کارشناسان، تنوع این گیاهان نیز که مصارف مختلفی اعم از خوراکی، دارویی و آرایشی دارند فضای لازم را برای سرمایه گذاری در این بخش در این استان پهناور فراهم کرده است. ولی آنچه که قابل تامل است بهره برداری بی رویه از این گیاهان به ویژه گیاهان کوهی خوراکی است که در سالهای اخیر بسیار آزار دهنده شده به گونه ای که در برخی از شهرهای استان به ویژه در شهرستان ارومیه تعدادی افراد سودجو اقدام به تاراج این منابع و مواهب خدادادی کرده و می کنند. حتی برخی از سودجویان در این زمینه اقدام به بکارگیری کارگرانی از سایر شهرستانها کرده و از آنها برای جمع آوری گیاهان کوهی از کوهستان های برخی مناطق به ویژه کوهستان های اطراف ارومیه و مناطق سرو و راژان سواستفاده می کنند.
این پدیده که از سال های گذشته در استان و به ویژه مرکز استان بسیار چشمگیر است بدون نظارت و بدون کنترل در حال گسترش است که لطمه ای جبران ناپذیر بر پهنه طبیعت استان است. از سوی دیگر جمع آوری این نوع گیاهان و فروش آنها در بازار موجب ایجاد درآمد برای عده ای در استان شده که تا پایان فصل بهار ادامه دارد و باعث تشویق بیش از پیش روستاییان و مردم محلی به این اقدام می شود بدون اینکه به عواقب آن اندیشیده شود.
در روزهای تعطیل بهاری کار جمع آوری گیاهان کوهی در استان دو برابر و یا حتی بیشتر هم می شود به گونه ای که بسیاری از خانواده های به صورت دسته جمعی و حتی برای تفریح نیز به این کار اقدام می کنند. گزنه، غازیاغی، کنگر، گول آقا، یلمیک، مندی، بولاغ اوتی، چریش، آش تره سی، گندله و قارچ کوهی بخشی از گیاهان خوراکی بسیار زیاد موجود در دشت ها و کوهپایه های شهرهای مختلف آذربایجان غربی هستند که مورد استفاده و علاقه خانواده ها هستند و رنگ و بوی دیگری به سفره ها در خانه های شهری و روستایی استان می بخشند.
کارشناس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: مردم سالیانه بیش از ۶۰ گونه از گیاهان این منطقه را بی رویه برداشت می کنند که باید مسئولان در خصوص جلوگیری از این اقدام چاره اندیشی کنند. مهناز حیدری اظهار کرد: کاهش بارندگی های سالانه، برداشت های هدایت نشده، گسترده بودن عرصه و عدم توانایی به هدایت مردم در برداشت از گیاهان کوهی از مهمترین مشکلاتی است که این گونه گیاهان را در معرض نابودی قرار داده است. وی اظهار کرد: بسیج همگانی در بالا بردن فرهنگ عمومی در استفاده از این گیاهان، اطلاع رسانی به مردم در زمینه ارزش طبیعی این گیاهان، تشویق به کاشت در منازل و آموزش صحیح در باره چگونگی رویش و نیز زمان چیدن این گیاهان، مؤثرترین راه جلوگیری از انقراض این گیاهان خوراکی کوهی است. حیدری گفت: تاکنون ۵۰۰ گونه گیاهی دارویی از جمله کاسنی، شب بو و نعناع، بولاغ اوتی، ختمی، چوبان کبریتی، بادرنجبویه، شیرین بیان، ثعلب، مرزه، اله گز، نسترن، موسیر، گندله، داغ جعفری سی، داغ قارپیزی، دوه دابانی، مندی، قوش اوزومی، داغ سقزی، یمیشان، چریش، هویچ وحشی، غازیاغی، یارپیز، کنگر، شوید، کهلیک اوتی و اوشقون در آذربایجان غربی شناسایی شده است.
وی ادامه داد: آذربایجان غربی از لحاظ تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است. حیدری گفت: از ۵۰۰ گونه گیاه دارویی موجود و شناسایی شده در استان بیش از ۴۰ گونه مصرف خوراکی دارند.
از هشت هزار گونه گیاهی موجود در کشور یک هزار و ۲۰۰ گونه در آذربایجان غربی شناسایی شده است. هر چند آماری دقیق از میزان برداشت های سالیانه از گیاهان دارویی و خوراکی کوهی در استان وجود ندارد ولی گفته می شود روزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ تن گیاه کوهی خوراکی در فصل بهار از مزارع و کوهستانها و دشتهای استان برداشت می شود.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۲۵ فروردین ۱۳۹۴ ساعت ۵:۴۰ ق.ظ
