گزارش//

یوسف کند، تالابی که هر سال کوچک‌تر می‌شود

گروه گزارش: تالاب دائمی»حسن‌خان« (یوسف‌کند) مهاباد از جمله تالاب‌های مهم این شهرستان است که هر سال بر اثر فعالیت‌های انسانی از وسعت آن کاسته شده و کوچک‌تر می‌شود.
تالاب»حسن‌خان« (یوسف‌کند) مهاباد که در نزدیکی روستایی به همین نام قرار دارد، با بیش از ۳۷ هکتار مساحت یکی از تالاب‌های دائمی و زمستان‌گذران پرندگان در این شهرستان است که به سبب قرار گرفتن در بستر رودخانه مهاباد در طول سال حتی ایام تابستان نیز آب دارد.
این تالاب در پنج کیلومتری مهاباد و در مسیر مهاباد – ارومیه قرار دارد و به دلیل دسترسی آسان و حضور پرندگان مهاجر و بومی در آن، به یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان تبدیل شده است.
یکی از دلایل مهمی که تالاب »حسن‌خان« را پویا و سرزنده نگه داشته است، ایجاد سد انحرافی یوسف‌کند در بخش انتهایی این تالاب است که بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار مترمکعب آب در آن ذخیره می‌شود و در طول سال‌های اخیر به دلیل عدم لایروبی این سد انحرافی رسوبات و آبرفت‌ها در آن انباشت شده و از ظرفیت آن کاسته است.
دپو شدن رسوبات و رشد نی، گیاهان و جلبک باعث شده که حجم آب ذخیره شده در آن به شدت کاهش پیدا کند و از طرفی دیگر بخاطر رشد جلبک‌ها سامانه انتقال آب از این سدانحرافی برای بخش کشاورزی دشت شهرویران مهاباد با مشکلاتی همراه شود.
هزینه بالای لایروبی سد باعث شده که متولیان امر تاحدودی از لایروبی این سد انحرافی چشم پوشی کنند و تنها سال گذشته امور آب مهاباد ۱۵۰ هزار مترمکعب از سد انحرافی یوسف‌کند را لایروبی کرد که برای آن بیش از پنج میلیارد ریال اعتبار در نظر گرفته شده بود.
لایروبی بخش‌هایی از مخزن سد انحرافی یوسف‌کند باعث شد عمق آب در این قسمت‌ها افزایش پیدا کند و آب بیشتری در این مسیر برای طول سال ذخیره شود و همین امر باعث ماندگاری و حضور بیشتر پرندگان آبزی و کنارآبزی در این تالاب شد.
محصور شدن تالاب»حسن‌خان« مهاباد بین زمین‌های کشاورزی و باغات روستای یوسف‌کند در شرق و جاده و رودخانه مهاباد در غرب باعث شده که بسیاری‌ چشم طمع به زمین‌های نیزاری و حاصلخیز آن داشته باشند و مقایسه تصاویر ماهواره‌ای به خوبی گویای این مطلب است.
در سال‌های گذشته اعتراض دوستداران محیط زیست مهاباد به خط انتقال آب از حاشیه این تالاب به پتروشیمی مهاباد به دلیل اهمیت این پروژه به نتیجه نرسید و بخشی از حاشیه غربی تالاب قربانی این تصمیم مصلحتی شد.
یکی از ارگان‌ها که سند بستر رودخانه مهاباد برای حفاظت از آن طی سال‌های قبل به نامش صادر شده، ادعای مالکیت بر بخش‌های زیادی از محدوده تالاب را نیز دارد و در صدد واگذاری و اجاره زمین‌های اطراف آن برای کار کشاورزی است.
همان ارگان در سال‌های قبل با قطع بیش از یک هزار اصله درخت بید در بستر رودخانه، قصد داشت آن را به مجتمع پرورش ماهی تبدیل کند که شکایت اعضای تعاونی محیط زیست مهاباد در دادگستری و صدور رای به نفع تعاونی، مانع از اجرای تصمیم شد.
از طرفی دیگر در حالیکه اداره محیط زیست مهاباد با تایید این موضوع که تالاب «حسن‌خان» مهاباد به دلیل امنیت غذایی در طول سال زیستگاه پرندگان آبزی و کنارآبزی مانند آنقوت، حواصیل، کشیم بزرگ، اردک سرسبز، کاکایی، آبچلیک ها، خودکا، گیلار و چنگر معمولی است اما به دلیل ثبت نشدن آن به عنوان یک منطقه حفاظت شده و یک تالاب بین‌المللی نمی‌تواند در این موضوع به صورت جدی ورود پیدا کند.
حال که تلاش‌های دوستداران و انجمن‌های زیست محیطی مهاباد برای جلوگیری از تجاوز به حریم تالاب »حسن‌خان« و کوچک شدن پهنه این تالاب راه به جایی نبرده است، معتمدین و فعالان مدنی در تلاش هستند تمام توان خود را برای نجات این تالاب زیبا به کار ببرند.
انتظار می‌رود که دادستان عمومی و انقلاب مهاباد بدون مسامحه به عنوان مدعی العموم در این قضیه ورود پیدا کرده و با پیگیری مساله و بررسی ابعاد آن، تلاش کند متولیان امر در خصوص تالاب »حسن‌خان« امانت دار باشند و از تجاوز به حریم، اجاره و اگذاری آن با هدف فعالیت‌های کشاورزی جلوگیری کند.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا، در شهرستان مهاباد علاوه بر ۲ تالاب بین‌المللی »کانی‌برازان« و »قوپی‌باباعلی«، تالاب‌های فصلی دیگری از جمله گروس، داشخانه و قره‌قشلاق و سد مهاباد، هر سال در این فصل پذیرای شمار زیادی از پرندگان مهاجر هستند.
مهاباد در جنوب آذربایجان غربی واقع شده است.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com