یارانه در جیب اغنیاء و منت بر سر فقرا ظلمی بالاتر از بی عدالتی

گروه اقتصادی: یک کارشناس اقتصادی با انتقاد از رویه و نگاه دولت به یارانه ها گفت: ضریب اصابت یارانه پنهان گاز، برق و بنزین نشان می‌دهد که میزان بهره‌مندی دهک‌های بالای درآمدی ۲۳ برابر دهک‌های پایین است. به گزارش آرازآذربایجان ، بحث یارانه ها از مباحث مهم تحقق عدالت اقتصادی و اجتماعی در جامعه و کاهش فاصله طبقاتی و کمک به اقشار مستضعف جامعه است اما متأسفانه با مرور زمان یارانه ها از اهداف اولیه خود به دور شده است و بهره مندی از آن بسته به میزان مصرف دارد یعنی هرچه قدر بهره برداری بیشتر باشد از یارانه بیشتری بهره مند می شویم و اکنون که مقام معظم رهبری دستور اصلاح ساختار لایحه بودجه را فرموده اند یکی از مواردی که حتما بایستی به آن توجه شود بحث یارانه ها است و به ویژه اکنون که بحث تحولات و برنامه‌ها برای هدفمندسازی یارانه پنهان نیز مطرح است؛ در این رابطه با مصطفی شریفی، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه گفت و گو کردیم؛
وی با بیان اینکه برآوردها و آمارهای نهادهای دولتی نشان می‌دهد مجموع هزینه‌های دولت برای پرداخت یارانه آشکار و پنهان در سال ۹۸ برابر ۹۰ هزار میلیارد تومان است گفت: این رقم تقریبا ۲ و نیم برابر بودجه سالانه کشور است. بر این مبنا می‌توان گفت که سرانه یارانه اعطایی به هر فرد چیزی معادل ۱۱ میلیون تومان در سال است که این رقم حدود ۲۰ برابر یارانه نقدی دریافتی افراد تخمین زده می‌شود.
این کارشناس اقتصادی با ابراز اینکه سازمان برنامه و بودجه در گزارشی ارقام یارانه پرداختی در کشور شامل آشکار و پنهان را محاسبه و اعلام کرده است گفت: طبق این گزارش از ۹۰۰ هزار میلیارد تومان رقم کل یارانه ها حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان به حوزه انرژی و نفت و مشتقات آن اختصاص دارد که ۲۱۵ هزارمیلیارد تومان آن متعلق به بنزین است.
* مفهوم یارانه پنهان
مصطفی شریفی با ابراز اینکه یارانه پنهان، عدم النفع دولت به جهت فروش کالاها با قیمت پایین‌تر از قیمت قابل فروش در خارج ازکشور است گفت: بیشترین میزان یارانه یعنی ۶۴۹ هزار میلیارد تومان را یارانه پنهان به خود اختصاص داده است.
این استاد دانشگاه با انتقاد از اتخاذ چنین شیوه ای برای پرداخت یارانه گفت: هدفمند نبودن پرداخت یارانه ها باعث شده تا بخش عمده‌ای از آن سهم پردرآمدهایی شود که در اهداف تعیین شده برای دریافت یارانه هیچ جایگاهی ندارند.
* انتفاع ۲۳ برابری دهکهای بالای جامعه از یارانه نسبت به دهکهای پائین جامعه
وی با ابراز اینکه آنچه مسئله یارانه‌ها را از منظر تحقق عدالت به چالش می کشاند نحوه توزیع این یارانه‌ها است گفت: ضریب اصابت یارانه پنهان گاز، برق و بنزین نشان می‌دهد که میزان بهره‌مندی دهک‌های بالای درآمدی ۲۳ برابر دهک‌های پایین است. از میان ۲۴۹ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان مستقیم، ۸/ ۱۵ هزار میلیارد تومان به سه دهک کم درآمد می‌رسد و رقم ۱۲۱ هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پردرآمد می‌شود.
* بیشترین یارانه پنهان برای حاملهای انرژی
مصطفی شریفی با ابراز اینکه سالیانه حدود ۳۱۰ هزار میلیارد تومان یارانه به انواع حاملهای انرژی در کشور پرداخت می‌شود که این بالاترین میزان در یارانه های پنهان است گفت: بر این اساس، بنزین معمولی با مصرف ۹۰ میلیون لیتر در روز با قیمت ۱۰۰۰ تومان، قیمت فوب ۵۴ سنت، ۱۱۶ هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت می‌شود و برای گازوییل غیر نیروگاهی حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان و گازوییل نیروگاهی ۲۰ هزار میلیارد تومان یارانه تعلق می‌گیرد.
این کارشناس اقتصادی افزود: هیچ ایرانی مخالف این نیست که ماهیانه برای هر نفر پانصد هزار تومان در نظر گرفته شود و در عوض حتی قیمتهای حامل های انرژی به قیمت واقعی خود بازگردد اما چیزی که هست نباید بخش زیادی از این مابه التفاوت به بهانه هایی چون ایجاد زیر ساخت طرحهای عمرانی، گسترش حمل و نقل عمومی و امثالهم مصرف امور دیگر شود زیرا همانطور که دولت وقتی کسری بودجه می آورد از هزینه های جاری، حقوق و مزایا خود نمی کاهد و به سراغ کاستن از بودجه های عمرانی می رود نباید از مردم انتظار داشته باشد که گرانی حاصل از آزاد سازی را بدون دریافت یارانه مستقیم تحمل کنند.
وی با اشاره به طرح انصراف از یارانه ی نقدی که دولت در اوایل کار خود بر آن مصر بود گفت: اگر دولت در ابتدا به جای اینکه حقوق مدیران ارشد خود را چند برابر کند درصدی از حقوق مدیران ارشد را اختصاص به طرحهای عمرانی می داد و اعتماد مردم را به این وسیله بیشتر جمع می کرد احتمالا طرح انصراف از یارانه نقدی می توانست موفقتر باشد.
شریفی با انتقاد از مواجه دولت با نجومی بگیبران گفت: در تبلیغات رسانه ای چنان وانمود می شود که دولت نهم و دهم قانون شکن ترین دولت تاریخ انقلاب اسلامی بوده است در حالی که این دولت برای دفاع از حقوق نجومی بگیران حاضر است جلوی قانون و حتی مجلسی که با آنها همسو نیز است بیاستد؛ مصوبه افزایش حقوق برای مجلس نهم نیست بلکه مصوبه مجلس یازدهم است که دولت زیر بار آن نمی رود؛ اگر این اهتمامی که دولت برای دفاع از حقوق نجومی بگیران دارد در مورد سایر مردم و بخش های تجاری کشور نیز می داشت اکنون وضعیت کشور به مراتب بهتر بود
* تناقض دولت با افزایش ۷ برابری حقوق مدیران ارشد دولتی در دولت دوازدهم و ثابت ماندن مبلغ یارانه نقدی
این استاد دانشگاه افزود: وقتی دولت در کسری بودجه به جای کاستن از هزینه های جاری خود سراغ بودجه طرحهای عمرانی می رود چرا باید مردم راضی باشند که یارانه آنها ولو برای طرحهای عمرانی کاسته شود و روی دیگر این کار یعنی ما از یارانه مردم بکاهیم حال یا با افزایش قیمت حاملهای انرژی یا موارد دیگر تا خللی در حقوق نجمومی بگیران به وجود نیاید.
وی با انتقاد از اینکه میزان حقوق مدیران ارشد دولتی نسبت به دوره مشابه سابق ۷ برابر شده است گفت: چگونه میزان یارانه نقدی به بهانه خرج شدن در طرحهای عمرانی در این ده سال تغیری نکرده است و تورم را ندیده است اما حقوق نجومی بگیران ۷ برابر شده است.
مصطفی شریفی با ابراز تأسف از اینکه یارانه در اقتصاد ایران با توجه به اولویت‌گذاری و برنامه‌ریزی در مورد این مسائل اساسی، پرداخت نشده است گفت: غالبا پرداخت یارانه توسط دولت‌ها برای پوشاندن خطاها و جبران ناکارامدیشان بوده است.
این در حالیست که یک نماینده ادوار مجلس با انتقاد از اینکه دولت مصوبات هدفمندی یارانه‌ها را انجام نمی‌دهد، گفت: الان ۲۰۰هزار میلیارد تومان یارانه انرژی است و ۴۳هزار میلیارد تومان نیز به مردم پرداخت می‌شود، اما سرنوشت مابقی آن مشخص نیست. موسی الرضا ثروتی نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی و مشاور تنقیح قوانین در مجلس در مصاحبه با رادیو با بیان اینکه اصلاح ساختار اقتصادی مورد تأکید مقام معظم رهبری مستلزم همکاری مجلس، دولت و قوه قضائیه با یکدیگر است گفت: اصلاح ساختار بودجه در وهله اول مستلزم وجود اراده ای محکم در مسئولان است.
وی افزود: وقتی تفریغ بودجه توسط دیوان محاسبات ارائه می شود معمولاً شش تا هفت هزار تخلف صورت می گیرد و این به خاطر بی توجهی به قوانین و مقررات است.
نماینده ادوار مجلس با اشاره به اینکه ۹۰ درصد بودجه کشور هزینه ای و تنها ۱۰ درصد آن عمرانی است گفت: در وضعیت مطلوب ۵۰ درصد بودجه باید هزینه ای و ۵۰ درصد نیز عمرانی باشد. این انحراف سالهاست که در بودجه به وجود آمده و هر دولت، صرف نظر از طرز تفکری که دارد، ادعای کاهش وابستگی بودجه به نفت می کند درحالیکه این وابستگی روز به روز بیشتر شده است.
ثروتی با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری بر حذف درآمدهای نفتی از بودجه آور شد: کشور نروژ یک دلار از درآمدهای نفتی کشورش را برای فعالیت های هزینه ای خرج نمی کند اما هزینه های کشور ما سال به سال افزایش و هزینه های عمرانی کاهش می یابد و این معضل به ساختار بودجه برمی گردد.
وی با بیان اینکه تفکر حاکم بر دولت یازدهم و دوازدهم نگاه به بیرون است، افزود: معطل کردن امور اقتصادی کشور به خاطر نگاه به بیرون بزرگ ترین خطای استراتژیک است درحالیکه فرمایشات رهبری مبتنی بر مستقل شدن برنامه ها و با نگاه به درون بود.
مشاور تنقیح و تنظیم قوانین در مجلس شورای اسلامی با تصریح بر اینکه منابع و مصارف بودجه ای کشور دچار انحراف است عنوان کرد: ۱۴۲ هزار میلیارد تومان معادل ۳۰ درصد از بودجه سال ۹۸ از محل نفت، ۳۰ درصد از محل درآمدهای مالیات و عوارض و مابقی نیز از اوراق مشارکت، فروش اموال و شرکتها و به نوعی استقراض تأمین می شود.
نماینده ادوار مجلس در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به اینکه۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار میلیارد تومان برای هدفمندی یارانه ها در بخش های مختلف پرداخت می شود، افزود: پرداخت ۵۰ هزار میلیارد تومان از این مبلغ برای یارانه دارو، شیر و محصولات کشاورزی و سلامت اجتناب ناپذیر و ضروری است اما درباره یارانه های پنهان مانند بنزین باید تجدید نظر کرد.
وی یادآور شد: قانون هدفمندی یارانه ها از همان ابتدای تصویب در سال ۱۳۸۸ با تخلفاتی همراه بود و بیش از ۹۰ درصد درآمدهای هدفمندی صرف هزینه ها شد.
ثروتی همچنین اضافه کرد: طبق قانون الزامات اجرای اصل ۴۴، بودجه شرکتها باید کاهش می یافت اما به دلیل مقاومت درون دولت نسبت به خصوصی سازی اقتصاد به سه برابر افزایش یافت. افرادی درون دولت حقوق های بادآورده دریافت می کنند و دوست ندارند منابع به بخش خصوصی منتقل شود. از این رو از یک میلیون و ۷۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه، تنها ۴۸۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمومی است و مابقی متعلق به شرکتهاست.
مشاور تنقیح و تنظیم قوانین در مجلس با انتقاد از نبود بخش خصوصی قوی در کشور تأکید کرد: ما باید بورس را تقویت و مردمی کنیم، دولت باید مدیریت را رها و به مردم واگذار نماید اما متاسفانه این اتفاقات نمیفتد.
وی در رابطه با الزامات و پیش شرط های سیاست پرداخت یارانه ها در بودجه کشور بیان داشت: بخشی از این پیش شرط ها طی چهل سال بعد از انقلاب فراهم شده اما دولتها باید به قانون احترام بگذارند. عدم ثبات در تصمیم گیری موجب عدم وحدت در بحث های کلان کشور شده و امیدواریم با گام دوم انقلاب بعد از چهل سال به یک عقلانیت جامع سیاسی برسیم و نخبگان، اقتصاددانان و مجلس ما بر تصمیمات خود ایستادگی کنند.
نماینده ادوار مجلس با انتقاد از اینکه دولت مصوبات هدفمندی یارانه ها را انجام نمی دهد افزود: الان ۲۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه انرژی است و ۴۳ هزار میلیارد تومان نیز به مردم پرداخت می شود اما سرنوشت مابقی آن و همچنین سرنوشت ۱۴ میلیارد دلار ارزی که در سال گذشته داده شد مشخص نیست.
Arazazarbaijan.aghtesadi@gmail.com