وقتی قفل سهام عدالت با هیچ کلیدی گشوده نشد

گروه اقتصادی: سهام عدالت نامی آشنا برای قشر ضعیف جامعه است چرا که یکی از اهداف توزیع سهام عدالت توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه بود تا فاصله طبقاتی بین افراد ثروتمند و دهک‌های پایین جامعه کاهش پیدا کند. زیرا دهک‌های پایین جامعه از طریق برخورداری از سهام عدالت می‌توانستند صاحب ثروث و سرمایه شوند و با این اتفاق ضریب جینی کشور اصلاح می‌شد. دومین هدف در مسأله سهام عدالت ایجاد توازن منطقه‌ای از نظر اقتصادی بود.
بیشترین ثروت کشور در سه، چهار استان خلاصه شده است. بر‌اساس محاسبات و آمار ۹۵ درصد شرکت‌های دولتی در چهار استان مستقرند و ۲۷?استان دیگر سهم ۴تا ۵ درصدی دارند. لذا هدف این بود که سایر استان‌ها بخصوص مناطق محروم بتوانند در مسیر توسعه قرار گیرند.
در چنین شرایطی بیشترین افرادی که سهام عدالت خریداری کردند در مناطق محروم بودند، چرا که آنها می‌خواستند در توسعه و سرمایه‌گذاری شهر خود نقش آفرین باشند. این در شرایطی است که طبق ابلاغ رهبر معظم انقلاب افرادی که در دو دهک پایین جامعه بودند (حدود ۱۴ الی ۱۵ میلیون نفر) سهام عدالت را با ۵۰ درصد تخفیف دریافت کردند.
اما بر‌خلاف اهداف اولیه این گروه هم هیچ وقت از سود سهام عدالت بهره‌مند نشدند و سال‌ها مسأله اصلی در ارتباط با اهداف سهام عدالت به فراموشی سپرده شد و اکنون که دولت یازدهم قصد دارد دارندگان سهام عدالت را از بلاتکلیفی خارج کند قدم مثبت و بزرگی هم برای سهامداران و هم برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود.
مسأله دیگر این است که در آن زمان سازمان خصوصی‌سازی به صورت قسطی سهام عدالت را فروخت اما بابت همان میزانی که سهامداران اقساط خود را پرداخت کردند، سهام آنان آزاد نشد و خرید و فروش آن در فرابورس صورت نگرفت.
از سال ۸۵ تاکنون حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان ما به ازای اقساط به سازمان خصوصی‌سازی پرداخت شد. زمانی که یک شرکت واگذار می‌شود با هر میزان قسطی که خریدار، پرداخت می‌کند سهام آزاد می‌شود اما متأسفانه در این مورد این اتفاق نیفتاد. در حال حاضر همه تصور می‌کنند سهام عدالت هیچ ارزشی ندارد و تنها یک کاغذ پاره است و حتی احساس نمی‌کنند که مالک سهامی هستند.
لذا آزادسازی و تعیین تکلیف آن، قطعاً به توسعه اقتصادی کشور و رونق بورس کمک شایانی می‌کند.متأسفانه دولت قبل برای آزاد شدن سهام عدالت گامی برنداشت و با‌وجود آنکه سرمایه‌گذاران در فرابورس کارهای پذیرش خود را انجام دادند ولی خرید و فروش آن آزاد نشد و حتی اعلام کردند که خرید و فروش آن قانونی نیست اما سؤال این است اگر کسی بفروشد مگر افرادی خارج از ایران خریداری می‌کنند؟ شخصی که در ایران زندگی می‌کند آن سهام را می‌خرد لذا این ممنوعیت‌ها سهام عدالت را از اهداف ترسیم شده خود دور کرد.
حالا اما به تازگی سازمـان خصوصی سازی با اشاره به اقدامات دولت یازدهم در جهت ساماندهی طرح سهام عدالت خبر داده که پس از ۱۰ سال به بلاتکلیفی مشمولان سهام عدالت خاتمه می دهد بین سال های ۸۵ تا ۸۹ سهام عدالت میان ۴۲ میلیون نفر توزیع شد که آخرین آمار نشان می دهد تعداد مشمولان این سهام به ۴۹ میلیون نفر رسیده است.
قرار است تکلیف این افراد نیز معلوم شود درمجموع مشکلات عمده سهام عدالت و آزادسازی آن را می توان در سه دسته شناسایی دقیق مشمولان این طرح، تعیین سهم شرکت های مشمول سهام عدالت و قیمت سهام آنها و نیز نحوه مدیریت سهام عدالت تقسیم کرد.
بر هــمین اســاس سـازمـان خصوصی سازی طی اطلاعیه ای، با اشاره به اقدامات دولت یازدهم در جهت ساماندهی طرح سهام عدالت به گونه ای که بیشترین منافع را برای دارندگان سهام عدالت در بر داشته باشد از عزم راسخ دولتمردان برای تحقق این مهم خبر داد که پس از ۱۰ سال به بلاتکلیفی مشمولان سهام عدالت خاتمه می دهد.در این اطلاعیه آمده است: اجرای طرح توزیع سهام عدالت فرآیندی است که بر اساس پیش بینی و تکلیف اصل ۴۴ قانون اساسی، با طی کردن یک بازه زمانی ۱۰ ساله به شرایط کنونی رسیده است.
با توجه به عزم راسخ دولتمردان دولت یازدهم در جهت ساماندهی این طرح کلان ملی به گونه ای که بیشترین منافع را برای دارندگان سهام عدالت در بر داشته باشد، در یک سال گذشته طرح مذکور، از جوانب گوناگون مورد آسیب شناسی و واکاوی جدی قرار گرفته و حاصل این تلاش جمعی، پس از جمعبندی نظرات و طراحی پیشنهادات راهبردی جدید، در جلسات متعدد شامل کمیته های فنی، کارگروه ها و کمیسیون های تخصصی سازمان خصوصی سازی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و هیأت وزیران، بررسی و در حال حاضر مراحل پایانی تصویب در قالب لایحه »ساماندهی سهام عدالت موضوع اصلاح مواد (۳۴) تا (۳۸) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی« را سپری می کند.
این اطلاعات می افزاید: ناگفته پیداست که تأمل و دقت خاص هیأت وزیران در بررسی لایحه و تقدیم آن به مجلس شورای اسلامی ناشی از اهمیت وافر موضوع و نارسایی ها و مشکلات عدیده وضعیت کنونی طرح و ضرورت به سرانجام رساندن آن و لزوم توجه و امعان نظر به تمامی جوانب آن اعم از نهایی کردن مشمولان این طرح، اتمام فرآیند ثبت نام دعوتنامه ها، بازپرداخت مطالبات دولت، پرداخت سود سهامداران، یافتن راهکارهای عملی آزاد سازی سهام عدالت، تعیین تکلیف شرکت های تعاونی سهام عدالت شهرستانی و شرکت های سرمایه گذاری استانی، تدوین راهکارهای مطلوب و مناسب جهت اعمال مالکیت و مدیریت بر سهام عدالت و شرکت های سرمایه پذیر، پیش بینی و تشکیل صندوق های مشترک سرمایه گذاری قابل معامله با هدف حفظ منافع دارندگان سهام عدالت و ایجاد رونق در بازار سهام و اقتصاد کشور است.
همچنین در خصوص مسائل مطرح شده در گزارش مذکور پیرامون نحوه توزیع سود سهام عدالت بین مشمولان، لازم به ذکر است که در سال های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ بخشی از سود شرکت های سرمایه پذیر سهام عدالت بین سهامداران توزیع و بخشی دیگر هم بابت اقساط به حساب خزانه واریز می شد.
بنابراین با توجه به آیین نامه اجرایی طرح توزیع سهام عدالت و همچنین قانون برنامه پنجم که مقرر داشته: »پرداخت هرگونه سود سهام عدالت تا سقف اقساط سررسید شده ممنوع است« در حال حاضر سودی به سهامداران پرداخت نشده و تمامی به حساب خزانه بابت اقساط موصوف پرداخت می شود.
در بخش پایانی این اطلاعیه آمده است: علاوه بر این، در راستای رفع معضلات و مشکلات مطرح شده در خصوص مدیریت شرکت های واگذار شده به سهام عدالت، مصوبه شماره ۱۸۷۴۳۶/ت/۴۴۶۱۹هـ مورخ ۱۹/۸/۱۳۸۹ در مورد چگونگی اعمال مدیریت دولت (دستگاه های اجرایی مربوطه) در شرکت های مذکور تا زمان آزاد سازی را اشعار می دارد، که این مصوبه در سال های گذشته اجرایی نشده و مغفول مانده بود، ولیکن این مهم در سال جاری در دستور کار دستگاه های اجرایی قرار گرفته است که می تواند بخشی از مشکلات طرح مذکور را پیش از تصویب لایحه پیشنهادی حل و فصل کند.
گفتنی است، طی هشت سال گذشته تمام کسانی که برگه سهام عدالت را دردست داشتند یا جزو مشمولان آن دسته بندی شده بودند، منتظر اعلام زمان برای قابل معامله شدن سهام های عدالت خود بودند.
طی این مدت اخبار مختلفی از سوی مسئولان درباره موعد آزادسازی سهام به گوش می رسید و در کنار آن ارزش برگه ها که زمانی ۵۰۰ هزار تومان بود، مرتب افزایش می یافت و به ۵/۲ برابر ارزش اولیه خود رسیده بود اما در هر حال خبری از این آزاد سازی نبود و حالا باید منتظر ماند و دید تکلیف این سهام در دولت یازدهم مشخص خواهد شد یا خیر؟