وقایع دوره پهلوی دوم در استان آذربایجان غربی

قسمت آخر
گروه تاریخ :پانزده خرداد:در شهریور ۱۳۳۹، شاه با منصوب کردن شریف امامى به نخست وزیرى و طرح شعارهاى آزادى احزاب، فضاى باز سیاسى و اصلاحات ادارى و اقتصادى با نظر انگلیس به استقبال حکومت آینده آمریکا رفت.
با روى کار آمدن على امینى و نگرانى از وقوع یک کودتا، در ۲۱فروردین ۱۳۴۱شاه به آمریکا رفت و در مذاکره‏اى سه ساعته با کندى، تمامى نظرات و طرحهاى وى را پذیرفت.
به عبارت دیگر شاه پذیرفت تا کلیه سیاست‏هاى آمریکا را به طور کامل به اجرا درآورد و مقاومت‏هاى داخلى را در جریان اجراى سیاست‏هاى مذکور در هم شکسته و تغییرات لازم را براى زمینه‏سازى و تحقق سیاست‏هاى آمریکا فراهم کند.
با روى کار آمدن دولت علم، اجراى سیاست‏هاى جدید اعلام شد و طبعا استان آذربایجان غربى نیز از اجراى این قوانین بى‏بهره نماند. در تاریخ۱۳۴۱/۱۰/۲۷ با شرکت چند نفر از آمریکائیان مقیم رضائیه گروهى به نام (گروه فرهنگى ایران و آمریکا در رضائیه) تشکیل گردید و در مورد هدفهاى فرهنگى در استان به توافق دست یافتند.
در جهت مبارزه با رژیم شاه اعلامیه‏اى افشاگرانه از سوى آیت الله خمینى مبنى بر تصمیم رژیم براى اعزام دختران به سربازى منتشر شد و اثرات روشنگرانه‏اى را در بین روستائیان منطقه برجاى گذارد و شایع گردید که دهقانان حاضرند و تصمیم دارند زمین‏هاى خود را به مالکین پس داده تا دختران آنان را به نظام اجبارى روانه ننمایند.
با تداوم مبارزات روحانیت، رژیم متوسل به اعزام طلاب به سربازى گردید تا شاید بدین وسیله بتوانند در مقابل نهضت اسلامى ایستادگى کنند.
لیکن در بعضى از مناطق این قانون با مخالفت روبرو شد، چنانچه در تاریخ ۱۳۴۲/۲/۲۹ نامه‏اى از اداره بررسى‏ها به مقامات ساواک این چنین صادر گردید:
»محترما به عرض مى‏رساند ساواک رضائیه طى نامه‏اى اظهار داشته که اخیرا از طرف اداره نظام وظیفه روش جدیدى درباره مشمولیت طلاب علوم دینى اتخاذ و اداره فرهنگ نیز ناچار به اجراى آن گردیده است که در نتیجه چند نفر از طلاب مدرسه علوم دینى رضائیه مى‏بایست ترک تحصیل نمایند و این مطلب براى آیت الله عباسقلى نجفى حائرى رئیس مدرسه مزبور که روحانى ممتاز آذربایجان غربى و پیرو نیات مقدسه اعلیحضرت همایون شاهنشاهى مى‏باشد ایجاد ناراحتى نموده و موقعیت نامبرده را متزلزل خواهد ساخت که به هیچ وجه صلاح نمى‏باشد«.
ساواک رضائیه در این نامه خود استدعا کرده مقرر فرمایند اقداماتى صورت گیرد تا به نحو مقتضى مدارس این قبیل روحانیون مستثنى شود و به جاى تقدیر، ایجاد ناراحتى براى آنها نشود.
انقلاب اسلامى:مردم قهرمان و سلحشور منطقه مرزى در طول تاریخ حوادث و جریانات متعددى را به خود دیده‏اند. در دوران انقلاب اسلامى، مردم خطه ارومیه همانند سایر هموطنان مسلمان خود در صفوف بهم فشرده یکدل و یک زبان بر علیه رژیم طاغوت به پا خواست.
انقلاب اسلامى ایران با فداکارى و همبستگى تمام طبقات و اقشار ملت تحت رهبرى زعیم عالیقدر حضرت امام خمینى(ره) و با هدایت روشنگرانه علما و روحانیت متعهد استان از جمله حضرت حجت الاسلام و المسلمین سید على‏اکبر قرشى و حجت الاسلام و المسلمین حسنى و سایر علماى متعهد در این استان به بار نشست مردم شریف ارومیه نیز با حضور در راهپیمایى‏ها و تظاهرات گسترده و اعتصابات پى در پى در این انقلاب نقش بسزایى داشتند.
از سال ۱۳۵۷ که مبارزات مردم ایران بر علیه حکومت ستم شاهى وارد مرحله نوینى شده بود مردم شهر با تعطیل نمودن ادارات و بازار، به کشتار مردم شهرها به وسیله ایادى رژیم پهلوى اعتراض نمودند.دانش آموزان و فرهنگیان در این نهضت مقدس همگانى نقش اساسى داشتند. مدارس شهر در اعتراض به رژیم تعطیل گردید. اعلامیه‏هاى رهبران مخالف شاه به خصوص حضرت آیت الله العظمى خمینى دست به دست در کوچه‏ها و خیابان‏هاى شهر پخش مى‏گردید.
صداى اعتراض بر علیه شاه از هر کوى و برزن بلند بود. توده‏هاى مردم هماهنگ با تهران و سایر شهرها در تظاهرات خیابانى شرکت داشتند. دانش آموزان و فرهنگیان همراه با روحانیت شهر در تشکل مردم و کشاندن آنان به صف مخالفین نقش اساسى ایفا مى‏کردند، این پیکار مقدس هر روز با شدت تمام ادامه داشت.
یکى از نقاط برجسته مبارزات در مرکز این استان نسبت به سایر شهرهاى ایران انجام مبارزات مسلحانه به سرکردگى روحانى مبارز حاج غلامرضا حسنى بود که ضمن سازماندهى و انسجام یاران انقلاب، خود مسلحانه با عمال رژیم در سالهاى قبل از پیروزى انقلاب به مبارزه علنى مبادرت ورزید و به عنوان اولین شهر آغاز کننده عملیات مسلحانه بر علیه رژیم همیشه در تاریخ خونین انقلاب اسلامى درخشش خاصى یافت.
در این مبارزه مسلحانه، مسجد اعظم ارومیه در تاریخ بیست و سوم آذر ماه ۱۳۵۷ هدف تیراندازى قرار گرفت.
لازم به ذکر است که در جریان مبارزه مردم آذربایجان غربى، ابتدا قشر فرهنگى و سپس سایر ادارات و صنوف و بازاریان به انقلاب پیوستند و با تعطیل نمودن محل کار و پیشه خود به طور مستمر و یا به مناسبت‏هاى گوناگون راه‏پیمایى‏هاى متعددى ترتیب داده و در شهرستان ارومیه در خیابان‏هاى امام، خیام، امینى به دادن شعارهاى انقلابى مانند:
سکوت هر مسلمان خیانت است به قرآن کرد و عجم فرق نیه رهبر ما خمینیه مى‏پرداختند.
در مقابل، دولت موقت بختیار براى مقابله با حرکت مردم، با تحریک اهالى روستاها و در اختیار گذاردن اسلحه، زمینه هجوم آنها را به شهرها فراهم آورد.
چنانچه در خوى آنها در قالب دستجات با سلاح گرم و سرد به شهر ریختند و شعارهایى به نفع رژیم مى‏دادند و شب هنگام با بى‏رحمى و قساوت تمام به خانه‏هاى مردم وارد شده و بزور اسلحه، اموال مردم را تاراج مى‏کردند. هر چند مردم در مقابل آنان مسلح شدند، اما نیروها و سلاح‏هاى مردمى به اندازه‏اى نبود که بتواند جلوى اشرار را بگیرد.
در این میان در شهرستان خوى روحانى مبارز حجت الاسلام و المسلمین شیخ مسعود خضرلو براى ارشاد و آگاهى دادن به مردم روستاى بدل آباد که مرکز تجمع و تصمیم گیرى اشرار بود، به آن روستا مسافرت مى‏کرد ولى سران اشرار این روحانى را دستگیر و با بى‏رحمانه‏ترین وجهى به شهادت رساندند.
آنها به این اعمال اکتفا نکرده و راههاى ارتباطى خوى را تحت کنترل خود درآوردند و طرح حمله به خوى را ریختند و چند روز قبل از پیروزى انقلاب آنها به خوى حمله کردند و خیابان محله امام‏زاده را به آتش کشیده و به مغازه‏ها و اموال مردم خسارات کلى وارد و باقیمانده اموال را نیز غارت کردند.
با پیروزى انقلاب اسلامى مردم آذربایجان غربى از شنیدن خبر پیروزى انقلاب در روز ۲۲بهمن ۵۷به خیابان‏ها ریخته و نقل و شیرینى بین یکدیگر توزیع کردند.
گروهى از مردم مجسمه‏هاى شاه و بیانیه‏هاى میدان یادبود را کنده و به جاى آن عکس امام خمینى و پرچم پیروزى را نصب کردند.
سربازان و کلیه پرسنل ارتش و ژاندارمرى با در دست داشتن عکس‏هایى از امام خمینى سوار بر خودروهاى ارتش و یا پیاده وارد شهر شده و با شرکت در و جشن و شادمانى‏هاى مردم، پیروزى انقلاب را به آنان تبریک گفتند. پایان