هم افزایی اقوام و وحدت ملی در بستر فضای مجازی

گروه جامعه:ایران جامعه ای است چند قومیتی_که به عنوان سرزمین فرهنگ ها، زبان ها و تیره های مختلف معروف شده است.
حضور و زندگی قومیت های مختلف چون فارس ها، کردها، ترک ها، لرها، بلوچ ها، ترکن ها و عرب ها در جوار یکدیگر و در چارچوب جغرافیایی سیاسی واحد بیانگر تنوع قومی – فرهنگی جامعه ایران است.
مسئله قومیت ها در ایران و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر و با حکومت مرکزی به عنوان یک واقعیت مهم در گذشته حال و آینده مطرح می باشد.
این اقوام از جمله گروه های عمده قومی در ایران پهناور هستند که در عین حال که هر یک دارای هویت فرهنگی ویژه ای هستند همگی به عنوان عضوی از جامعه ایران دارای مشترکات فرهنگی هستند به بیان دیگر؛ بین هویت قومی و ملی آنها، اشتراک وجود دارد.
توجه به پدیده قوم مداری در یک جامعه چند قومی همانند ایران که یکپارچگی آن تا حد زیادی منوط به مسالمت و همزیستی اقوام مختلف است اهمیت زیادی دارد و شدت و ضعف قوم مداری می تواند سهم بسزایی در تضعیف یا تقویت روابط بین اقوام قومی و در نتیجه تضعیف یا تقویت یکپارچگی ملی داشته باشد.
ایران یک جامعه چند قومی است و با وجود اینکه اقوام ایرانی سرگذشت ها و ویژگی های گوناگونی دارند اما هویت ایرانی آنها همواره بر پایه مشترکات قومی استوار بوده است در نگاه اول لازمه چنین اشتراکی این است که عصبیت های قومی و تمایلات مشابه آن مهار شود و تعلق به اجتماع قومی در سایه تعلق و وابستگی به اجتماع ملی قرار بگیرد.
در این معنا قوم مداری و عصبیت قومی مانع شکل گیری هویت ملی محسوب می شود و این ممانعت به طور عمده از طریق اخلال و گسست در روابط بین قومی ایجاد می شود از سوی دیگر تقویت عناصر فرهنگی مشترک می تواند زمینه_های فکری و ذهنی لازم را برای برقراری و تقویت روابط بین قومی و در نتیجه تقویت یکپارچگی ملی را فراهم آورد و فضای مجازی این ظرفیت را دارد تا اقوام ایرانی با اشتراک گذاشتن عقاید و آداب و رسوم خود زمینه آشنایی و ارتباط بیشتر را فراهم آورد و همین مسئله باعث نزدیکی قومیت ها شود و از شدت قوم مداری بکاهد.
وجه به پدیده قوم مداری در یک جامعه چند قومی همانند ایران که یکپارچگی آن تا حد زیادی منوط به مسالمت و همزیستی اقوام مختلف است اهمیت زیادی دارد و شدت و ضعف قوم مداری می تواند سهم بسزایی در تضعیف یا تقویت روابط بین اقوام قومی و در نتیجه تضعیف یا تقویت یکپارچگی ملی داشته باشد.
ایران یک جامعه چند قومی است و با وجود اینکه اقوام ایرانی سرگذشت ها و ویژگی های گوناگونی دارند اما هویت ایرانی آنها همواره بر پایه مشترکات قومی استوار بوده است در نگاه اول لازمه چنین اشتراکی این است که عصبیت_های قومی و تمایلات مشابه آن مهار شود و تعلق به اجتماع قومی در سایه تعلق و وابستگی به اجتماع ملی قرار بگیرد.
در این معنا قوم مداری و عصبیت قومی مانع شکل گیری هویت ملی محسوب می شود و این ممانعت به طور عمده از طریق اخلال و گسست در روابط بین قومی ایجاد می شود از سوی دیگر تقویت عناصر فرهنگی مشترک می تواند زمینه_های فکری و ذهنی لازم را برای برقراری و تقویت روابط بین قومی و در نتیجه تقویت یکپارچگی ملی را فراهم آورد و فضای مجازی این ظرفیت را دارد تا اقوام ایرانی با اشتراک گذاشتن عقاید و آداب و رسوم خود زمینه آشنایی و ارتباط بیشتر را فراهم آورد و همین مسئله باعث نزدیکی قومیت ها شود و از شدت قوم مداری بکاهد.
با توجه به اهمیت تنوع قومی در جوامعی با اقوام و نژادهای مختلف؛ تاثیر آن بر وحدت و انسجام و یکپارچگی ملی امری آشکار و بدیهی است. قومیت از انواع هویت اجتماعی هستند که چگونگی رابطه و مناسبات آنها با یکدیگر نقش مهم و موثری بر همبستگی و انسجام اجتماعی وحدت و وفاق ملی و به تبع آن ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی دارد. استفاده از شبکه های مجازی توسط مردم اقوام مختلف ایرانی، فواصل زمانی و مکانی را از میان آنها برداشته است و این امکانی را فراهم نموده تا آنها بتوانندعلاقمندی_ها افکار، فرهنگ، سنت ها و فعالیت_های خودشان را با دیگر اقوام ایرانی به اشتراک بگذارند و دیگران هم در این افکار و فعالیت ها سهیم شوند و تعامل قابل توجهی بین آنها ایجاد شود. ارتباط بیشتر این اقوام در شبکه های اجتماعی با هم آنها را به سمت همیاری، همکاری و همدلی بیشتر با هدف بهبود زندگی اجتماعی، به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار بر فرایند امور و مسائل اجتماعی مجازی با این سرعت نشان از اقبال این خدمت در بین اقوام ایرانی دارد.
در جامعه چند قومی ایران درک پدیده همگرایی مستلزم شناخت رابطه هویت های قومی و ملی است. در مطالعه تطبیقی اقوام عوامل مشترکی برای تحلیل و تبیین احساس هویت قومی و ملی منظور گردیده که نتیجه کلی آن این است که احساس هویت قومی منافاتی با احساس هویت ملی ندارد به عبارت واضحتر احساس دلبستگی و سربلندی نسبت به نمادهای قومی مثل زبان، مذهب و آداب ومناسک قومی احساس دلبستگی و سربلندی نسبت به نمادهای ملی مثل زبان فارسی، دین اسلام و مناسک ملی را نفی نمیکند. بلکه دو احساس مذکور تقویت کننده یکدیگر هستند. قوم، قومیت، هویت قومی و مطالبات قومی، صرف نظر از تئوری پردازی ها و ورای علایق و امیال ما واقعیت انکارناشدنی جوامع هستند. از این منظر میتوان گفت کشورمان از لحاظ ترکیب جمعیتی وتنوع اقوام جزء جوامع متکثر است. حضور تاریخی اقوام فارس ،بلوچ،کُرد، لر، ترکمن، عرب و آذری درکنار هم و در زیر پرچم و جغرافیای ایران بیانگر تنوع فرهنگی است. این اقوام هر یک به سهم خود در دوام و استقرار کشورمان شرکت داشته و توانسته_اند علیرغم وجود فراز ها ونشیب های تاریخی استقلال این کهن مرز وبوم را حفظ نمایند. همگرایی اقوام ایرانی می تواند در کشورمان مزیت های قابل توجهی داشته باشد و موجب ایجاد ظرفیت ها و خلق قدرتی بی بدیل گردد. برای همگرایی اقوام نباید به دنبال رفع تنوع قومی بود بلکه از این ظرفیت عظیم با رفع نابرابری در وجوه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی استفاده نمود.
شبکه های اجتماعی مجازی زمینه ساز نگرشی نوین در تعامل و ارتباطات انسانی شده_اند. این شبکه ها، با از بین بردن فاصله های زمانی و مکانی، ارتباط افراد با یکدیگر را در تمام نقاط دنیا برقرار می سازند. جوامع مختلف تحت تاثیر تحولات بسیار عظیم علمی – تکنولوژیک به سمت جامعه اطلاعاتی در حال حرکت اند.
گسترش فضای اطلاعاتی و تنیده شدن تاروپود جهان به وسیله اینترنت، عملا جهان را به دهکده تبدیل کرده و تبادل اطلاعات را در لحظه فراهم ساخته است. درنوردیده شدن زمان و مکان در فضای مجازی باعث شده است تا حجم وسیعی از اطلاعات و برنامه های برون مرزی زمینه تقویت خاص گرایی در هویت محلی و تضعیف هویت ملی را فراهم نماید.
فنآوری ارتباطات و وجه مشخص آن، یعنی اینترنت در زمان ما، تحولات بی سابقه را به دنبال داشته است؛ تا آن جا که به وجه غالب جهان معاصر تبدیل شده است.
کشور ایران جامعه ای چند فرهنگی و چند قومی است که گسترش روزافزون فن آوری های ارتباطی به ویژه تکنولوژی های حوزه فضای مجازی میتواند موجبات هم افزایی را فراهم نماید. در واقع این امر مبرهن است که در پرتو گسترش فنآوری اطلاعات، به لحاظ فرهنگی تا حدود زیادی هویتهای فردی و قومی و ملی متاثر از جهانی شدن است، اما این به این معنا نیست که افراد نسبت به هویتهای اکتسابی خود، بی تفاوت باشند. بلکه با استفاده از فضای سایبر و ایجاد سایتها و کانال ها، به انکشاف فرهنگی و بازخوانی هویتی خود می پردازند. تولد این فنآوری موجب شده تا کاربران آن بدون ترس و واهمه از افشای هویت شان، در چت فضای رسانه ای آنلاین، آزادانه با دیگران بحث و گفتگو نمایند. دشمن در عصر جدید با استفاده از فضای رسانه ای و مجازی به دنبال ایجاد جنگ نرم با روش های مختلف است که یکی از این روش ها بروز اختلافات قومی و مذهبی است که به شدت جمهوری اسلامی ایران را مورد هجمه قرار می_دهند که سلاح بصیرت مردم هوشیار اقوام مختلف ایرانی تا به امروز نقشه های دشمن را با شکست مواجه کرده است. البته باز در این زمینه امت ایران به دلیل تنوع قومیتی و فرهنگی نیازمند زمینه های آموزشی بسیاری است تا بتواند از ارتباطات فرهنگی خوب و سالم برخوردار باشد و نوعی تعامل اجتماعی همراه با آرامش و آسایش اجتماعی را فراهم آورد تا ضریب نفوذ دشمن در این زمینه را به صفر برساند. عدم مدارا و تحمل فرهنگی نسبت به قومیتهای مختلف میتواند زمینه های شکل گیری تضاد، تفرقه و تبعیض را فراهم آورد که در این صورت هم جامعه اکثریت و هم اقلیتهای قومی و دینی تحت تأثیر آثار منفی آن قرار میگیرند.
در این میان علاوه بر کارکردهای خاص حوزه_های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی در حوزه رسانه ای نیز موارد و مطالبات مهمی جهت تقویت وحدت ملی و انسجام قومیت ها و هم افزایی ملیت های ایرانی اسلامی وجود دارد که به اهم آن به شرح ذیل اشاره میگردد :
ـ ارتقاء سطح آگاهی عمومی هموطنان در اقوام مختلف از حوزه های مشترک فرهنگی و هویتی ایرانی
- اسلامی و ترویج و نشر عناصر ونمادهای وحدت بخش شامل پرچم ملی، سرود ملی، خط و زبان مشترک و پرداخت به عناصر هویت ساز مثل اماکن جغرافیایی که متعلق به همه نسلها و اقوام است مانند: دریای خزر،کوه دماوند، خلیج همیشه فارس، دریاچه ارومیه، و … و در یک جمله دلبستگی و تعلق به سرزمین ایران از طریق رسانه ها و ترویج آن در شبکه های مجازی وهدایت استفاده کنندگان این عرصه.
ـ پرهیز جدی از تفرقه افکنی و فرقه گرای و همچنین دوری از پرداختن به وجوه افتراق بین اقوام در رسانه ها و کنترل این مفاهیم در شبکه_های اجتماعی توسط مردم و مسئولین.
ـ دوری از انگاره سازی و برچسب زنی به قومیت ها توسط تمامی استفاده کنندگان از شبکه_های اجتماعی مجازی با لطیفه گویی،داستان سرایی.
ـ ترویج مفهوم حاکمیت ملی و سرزمینی در فضای رسانه ای با پذیرش اصل تنوع و احترام به اقوام ایرانی.
ـ سیاست گذاری مناسب رسانه ای،کثرت گرا و همه جانبه برای ورود عناصر قومیتی به فضای رسانه ای توسط حاکمیت میتواند در همگرایی و انسجام ملی موثر باشد.
ـ مصرف کنندگان رسانه های مجازی میتوانند از طرفی با بر جسته سازی رسانه ای یک موضوع و مقوله، در جهت تقویت و برجسته کردن اتحاد ملی عمل نمایند. از سوی دیگر میتوانند با طرح موضوع های خاص قومی، شکاف های اجتماعی را برجسته و اتحاد و انسجام ملی را تضعیف کنند. این موضوع بستگی به درک مصرف کنندگان رسانه ها و شناخت اهمیت همگرایی بین اقوام داردکه خود مستلزم آموزش و پرداخت هر چه بیشتر به این مفهوم داشته و لزوم ارتقاءسطح سواد رسانه ای را دوچنان میکند.
ـ رسالت رسانه ها به عنوان بازوی حاکمیتی آگاهی بخشیدن، شناسایی و کنترل توطئه و تهدیدها است که این مهم می بایست توسط نگاه حاکمیتی در نظام جمهوری اسلامی و هوشیاری مصرف کنندگان رسانه ها انجام شود.ـ تعاملگران در حوزه مجازی می بایست باتوجه به روند تکثرگرایی رسانه های نوین به سمت صدور پیام_های مثبت و وحدت گرا حرکت نمایند این امر به عنوان یک مسئولیت اجتماعی می بایست ترویج گردد.
arazazarbaijankhabarname@gmail.com