گزارش//

مکتب موسیقی عاشقلار در آستانه فراموشی

گروه گزارش: موسیقی عاشیقی یا مکتب عاشیق نوازی ارومیه یکی از کهن ترین میراث های ناملموس آذربایجان این روزها در سایه غفلت و بی توجهی مسئولان در حال فراموشی است.
ادبیات آذربایجان از غنی‌ترین ادبیات در دنیا به شمار می‌رود که موسیقی عاشقلار یکی از نماد بازر این ادبیات غنی است، هر چند تاریخ مدونی از زمان پیدایش موسیقی عاشیقی در این استان در وجود ندارد اما اگر از خاستگاه سبک‌های ادبی و شعری این دیار را کنکاش کنیم قطعاً فراگیرترین آنها شعرهای »عاشیقها« هستند.
هنری که ریشه در تاریخ اعتقادات، فرهنگ و زندگی مردم با پردازش‌های ارزشی و توجه به جوانب انسانی دارد نگاهی اجمالی به اشعار موسیقی عاشیقلار نشان می‌دهد در گیری کفر و ایمان، حق و باطل، جوانمردی و نامردمی، دارا و ندار در قله توجه این سبک شعری قرار می‌گیرد، شعر عاشقی با قدمتی دیرینه، آمیختگی وظیفه مندی نسبت به ارزشهای یاد شده دارد و مقدس و انسانی محسوب می‌شود.
موسیقی عاشیقی مبلغ مکتب انسانیت، حقانیت و راستی است و ساز عاشیق جز حق و راستی چیزی نمی‌گوید، سالیان متمادی است که عاشیق‌های این دیار با ساز خود از حقیقت گفته و گوش مخاطبان خود را با داستان‌های شیرین، نوازش داده‌اند.
رسالت اصلی عاشیق‌ها تبلیغ ارزش‌های انسانی است و طبق راه و رسم این موسیقی محلی، برای اینکه عاشیق ارزش‌های انسانی را تبلیغ کند، باید سه مرحله »طریقت، شریعت و حقیقت« را طی کند و به عبارتی عاشیقی که انسانیت را تبلیغ می‌کند، باید در نخستین گام راه درست را انتخاب کرده و پس از آن به حقیقت که خداوند متعال است، دست یابد.
هر چند موسیقی سنتی و محلی «مکتب عاشیقی» ارومیه تنها مکتبی است که با شماره ۱۶۵ به ثبت ملی رسیده و اصالت‌ها و ارزش‌ها را حفظ کرده و بر خلاف سایر مکاتب عاشیقی از مسیر اصلی خود منحرف نشده است اما در سال‌های اخیر بی توجهی و غفلت صیانت از این هنر اصیل آن را در آستانه فراموشی قرار داده است.
موسیقی عاشیقی، موسیقی عرفانی است بنابراین وجود هفت سیم در ساز به علت مقدس بودن این عدد در اسلام و مشرق زمین، همچنین ۱۴ پرده به نام چهارده معصوم و ۷۲ هاوا به یاد ۷۲ شهید کربلا نامگذاری شده است.
حمایت‌های خاصی از موسیقی سنتی و یا محلی در آذربایجان غربی انجام می‌شود
مسئول مرکز موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی در خصوص وضعیت موسیقی سنتی یا محلی در استان گفت: آذربایجان غربی علاوه بر اینکه از غنای بالایی در بخش موسیقی سنتی و محلی داراست به دلیل هم مرزی با سه کشور خارجی زمینه صدور این فرهنگ ایرانی را دارد اما متأسفانه تاکنون حمایت ویژه ای از این بخش صورت نگرفته است.
داریوش علیزاده با بیان اینکه در سایه غفلت مسئولان فرهنگی از این بخش امروز شاهد هستیم موسیقی کشورهای همسایه در استان طرفداران زیادی دارد و غوغا می‌کند، افزود: این در حالی است که کشور و منطقه ما از فرهنگ و غنای بالایی در موسیقی محلی برخوردار است.
وی با ابراز نگرانی از تأثیرگذاری بالای موسیقی کشورهای همسایه به خصوص ترکیه در آذربایجان غربی گفت: امروز نسل جدید شناختی از موسیقی سنتی و محلی استان ندارد و ادامه این روند موجب فراموشی فرهنگ و هنر اصیل ایرانی و آذربایجان در سال‌های آینده خواهد شد.
وی با اشاره به ثبت ملی موسیقی »مکتب عاشیقی« ارومیه در فهرست آثار ناملموس کشور گفت: “مکتب عاشیقی” ارومیه تنها مکتبی است که با شماره ۱۶۵ به ثبت ملی رسیده و اصالت‌ها و ارزش‌ها را حفظ کرده و بر خلاف سایر مکاتب عاشیقی از مسیر اصلی خود منحرف نشده است، این مکتب از ۵۴ مقام یا هاوا تشکیل شده که مصری، دوبیتی، حلبی، سیاستاپو، تجنیس، دیوان، تاجری، غربتی و امراهی از جمله این نواهاست که اغلب جنبه عرفانی و اجتماعی دارد.
علیزاده با اشاره به نقش مهم موسیقی محلی در ترویج فرهنگ و آموزه‌های انسانی و دینی در بین نسل جوان افزود: در مکتب عاشیقی ارومیه ساز هفت سیم، ۱۴ پرده دارد و دارای ۷۲ هاوا (نوا) بوده که در حال حاضر تنها ۵۴ هاوا از آنها باقی مانده است، مباح ترین موسیقی، موسیقی عاشیقی است و داستان‌هایی که توسط این موسیقی بیان می‌شود، در استحکام فرهنگی جامعه نقش بسزایی دارد.
تشکیل کانون عاشقلار در حوزه هنری آذربایجان غربی
مسئول مرکز موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی با اشاره به تشکیل کانون عاشقلار در حوزه هنری استان گفت: در سال ۸۹ با هدف صیانت از موسیقی محلی و سنتی استان این کانون تشکیل شده و تا حدودی توانسته این موسیقی را در استان حفظ کند.
وی با بیان اینکه از زمان تشکیل این کانون تاکنون ۱۲ سال است هر سال به صورت مرتب کنسرت‌های موسیقی عاشقلار به صورت رایگان برگزار می‌شود و تاکنون استقبال خوبی از این کنسرت‌ها شده است، عنوان کرد: هر چند در دو سال اخیر به دلیل شیوع بیماری کرونا شاهد کم رونق شدن این کنسرت‌ها هستیم اما تلاش داریم برای حفظ این میراث فرهنگی کنسرت‌ها را تداوم دهیم.
علیزاده با بیان اینکه تاکنون بیش از ۵۰۰ کنسرت موسیقی عاشقلار در حوزه هنری استان برگزار شده و این روند ادامه دارد، گفت: پس از تشکیل کانون اقدام به شناسایی هنرمندان این عرصه در استان کرده‌ایم که هم اکنون نزدیک ۱۰۰ هنرمند فعال با درجه بندی‌های مختلف در زمینه موسیقی عاشقلار در استان شناسایی شده است.
مسئول مرکز موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی ارومیه، خوی، میاندوآب، سلماس و نقده را مهمترین شهرستان‌های فعال در زمینه موسیقی سنتی عاشقلار اعلام کردو افزود: در شهرستان‌های ماکو و قره ضیاالدین نیز هنرمندانی هستند اما تعداد آنها انگشت شمار است.
کنسرت موسیقی عاشقلار موجب جذب جوانان به موسیقی محلی و سنتی شده است
علیزاده با بیان اینکه برگزاری این کنسرت‌ها موجب علاقمندی جوانان به موسیقی سنتی و محلی در استان شده است به صورتی که سن افراد فعال در موسیقی سنتی در سالهای گذشته بالای ۵۰ سال بود اما امروز میانگین سن هنرمندان این عرصه به ۳۰ سال رسیده است.
وی اعتبارات ناچیز و عدم حمایت از موسیقی سنتی و محلی را از مهمترین مشکلات این حوزه عنوان کرد و گفت: با تزریق اعتبارات ناچیز نمی‌توان گام‌های اساسی و خوبی در حفظ و احیای موسیقی محلی و سنتی در استان برداشت.
وی با بیان اینکه در مدت فعالیت کانون عاشقلار در حوزه هنری ارومیه تاکنون نزدیک ۱۰ الی ۱۲ نفر از جوانان جذب موسیقی عاشقلار شده‌اند، گفت: برای حفظ این هنر اصیل ایرانی نیازمند حمایت مسئولان در بخش‌های مختلف به خصوص مالی هستیم.
مسئول مرکز موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی در خصوص تولیدات موسیقی محلی در استان گفت: در سالهای گذشته آثار خوبی در این خصوص از جمله سه آلبوم اصیل و عالی اورمودان گلن سسلر، هدایت نغمه لری (موسیقی مذهبی) و ایشیق یول (در وصف پیامبر و حضرت علی) تولید و مورد استقبال خوبی قرار گرفت.
علیزاده تولید آثار فاخر و خوبی هنری در این زمینه را نیازمند سرمایه گذاری و حمایت مسئولان دانست و گفت: با این وجود برای حفظ این هنر سه آلبوم فاخر تولید شده که تلاش می‌شود تا پایان سال از آنها رونمایی شود.
۳ آلبوم موسیقی محلی در آذربایجان غربی رونمایی می‌شود
مسئول مرکز موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی از رونمایی سه آلبوم اوزانلار گونشی (مجموعه آثار برتر عاشیق درویش وهاب زاده)، ایپک یولو ناغیللاری ?( داستانهای جاده ابریشم) وروایت دل (تکنوازی ویولن آرمین رزاقی) تا پایان سال جاری خبر داد و افزود: تولید و ارائه این آثار نقش مهمی در شناخت موسیقی سنتی و محلی دارد.
وی استقبال و علاقمندی شدید مردم منطقه به موسیقی کشورهای همسایه را از چالش‌های پیش روی موسیقی اصیل ایرانی و سنتی در استان دانست و گفت: با برگزاری جشنواره‌ها، کنسرت‌های مشترک بین کشورهای همسایه می‌توان زمینه صدور این هنر را فراهم کرد اما متأسفانه تاکنون مجوزی برای این کارها در استان صادر نشده است.
علیزاده با بیان اینکه کشورهای همسایه سرمایه گذاری و هزینه‌های زیادی برای معرفی و صدور موسیقی خود کشورهای منطقه انجام می‌دهند، عنوان کرد: اثرات این اقدام در نسل‌های جوان جامعه به خوبی قابل مشاهده است باید با احیای موسیقی سنتی که یکی از راه‌های انتقال فرهنگ غنی ایرانی، اسلامی و محلی است می‌توان جوانان جذب کرد که این امر نیازمند همکاری و همراهی مسئولان است.
آذربایجان غربی ظرفیت صدور آوازه هنر اصیل ایرانی به کشورهای همسایه را داراست
مسئول مرکز موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی افزود: وجود مشترکات فرهنگی بین آذربایجان‌غربی با کشورهای همجوار نظیر ترکیه و جمهوری آذربایجان ظرفیت مناسبی برای شکوفایی و توسعه این هنر بومی است و با حضور عاشیق‌های این استان در کشورهای همجوار فرهنگ و آداب و رسوم این دیار به دیگر کشورهای همجوار منتقل شده و این هنر اصیل بلند آوازه تر از همیشه خواهد شد.
علیزاده خاطرنشان کرد: عاشیق‌ها فرهنگ و فولکور این سرزمین را با زبان ساز بازگو می‌کنند بنابراین حضور آنها در کشورهای همجوار و مراسم مختلف زمینه انتقال فرهنگ ناب اسلامی و ایرانی به جهان فراهم می‌کند.
آذربایجان‌غربی عاشیق‌های مطرحی چون اصلان طالبی، عاشیق درویش، عاشیق دهقان و دوللو مطفی را در خود جای داده است، موسیقی »عاشیقی« ناب‌ترین و ارزشمندترین موسیقی است که نسل به نسل و سینه به سینه تا به امروز رسیده است؛ ساز عاشیق در طول سالیان متمادی همواره از حقیقت گفته و ظلم را مورد نکوهش قرارداده است.
حفظ و توسعه موسیقی غنی عاشیقی، شناسایی و پرورش استعدادهای هنری، گسترش تولیدات هنری و ساماندهی وضعیت هنری و معیشتی عاشیق‌ها، بسترسازی جهت حضور خانواده‌ها و جوانان برای استفاده از این موسیقی با برگزاری جشنواره‌ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند دلیلی برای جذب جوانان به سمت این موسیقی و هنر باشد.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از مهر،کشور مدت هاست مورد هجوم شبیه خون فرهنگی قرار گرفته و دشمن از هر طریقی در حال تزریق فرهنگ غربی در ذهن و روح جوانان و به دنبال از بین بردن فرهنگ اصیل ایرانی است متأسفانه مسئولان فرهنگی ما نیز در خواب غفلت به سر می‌برند.
.Arazazarbaijankhabarname@gmail.com