مطالبات نسل جوان؛ کلیشه‌ها و واقعیت‌ها
ناهید زمانی
گروه اجتماعی: جوانان یکی از اقشار مهم هر جامعه‌ای هستند که معمولاً بخش قابل‌توجهی از برنامه‌ریزی‌های مدیران را به خود اختصاص می‌دهند. شاید در هیچ جامعه‌ای به اندازه ایران در زمینه تربیتی و فرهنگی نسبت به جوانان حساسیت وجود نداشته باشد. وجود زمینه‌های قوی مذهبی و اخلاقی در مدیران جامعه ایرانی یکی از دلایل این حساسیت به شمار می‌رود، به همین دلیل وقتی برنامه‌ریزان و مدیران جامعه با مطالبات جوانان روبه‌رو می‌شوند، بیشترین بحث‌ها را بر ازدواج جوانان متمرکز می‌کنند.
ازدواج جوانان از یک‌سو با توجه به تغییراتی که در روحیات این قشر در سه دهه اخیر ایجاد شده از یک سنت و نیاز اولیه به نیاز ثانویه یا یک رفتار در حیطه اختیارات شخصی آن هم با تکیه بر قوای مادی و اقتصادی جوان تبدیل شده است، با این حال مدیران جامعه بر تسهیل ازدواج جوانان و افزایش امکان و فرصت ازدواج این قشر اصرار دارند.جوانان غیر از ازدواج طبعاً نیازهای دیگری نیز دارند که باید در کنار ازدواج دیده شود و مدیران و برنامه‌ریزان برای آنها هم فکر کنند. این موضوع را با دو تن از کارشناسان اجتماعی در میان گذاشته‌ایم. متن روبه‌رو ماحصل گفت‌و‌گوی ما با دکتر محمدمهدی لبیبی و داریوش قنبری است.این‌که آیا تاکنون جامعه توانسته است به عنوان یک خانواده بزرگ و گسترده به مطالبات جوانان جامه عمل پوشانده و رضایت آنها را تأمین کند نیاز به بررسی و نظرات کارشناسی در این زمینه دارد که باید به آن پرداخت.محمد مهدی لبیبی جامعه شناس درباره مطالبات جوانان می‌گوید: در بحث مطالبات جوانان مباحث کلیدی وکلیشه‌ای مطرح است مثل اشتغال ازدواج و مسکن اما باید در کنار این مباحث بحث ریشه‌ای‌تر را جست‌و‌جو کرد. درحال حاضر بحث جوانان ما درکشور به هنجارها و ارزش‌های جدیدی که آنها دارند و نسل گذشته این ارزش‌ها را خیلی قبول ندارند یا حتی با شیوه‌های تند وتوهین‌آمیز نیز با آنها برخورد می‌کنند برمی‌گردد. یعنی نگاهشان به آنها نگاه مثبتی نیست.
وی می‌افزاید: وقتی می‌گوییم ازدواج، انتظار داریم که دولت تسهیلات ازدواج بدهد وبه هرحال ازدواج اتفاق نمی‌افتد.نگرش به ازدواج درنسل جدید نسبت به گذشته فرق کرده است چون در گذشته ازدواج یک پدیده بسیار مثبت تلقی می‌شد وهمه خانواده‌ها به نوعی جوانان را به ازدواج ترغیب می‌کردند.
*گره بزرگ
به گفته لبیبی، ما در مقوله مطالبات جوانان یک گره بزرگ داریم که نمی‌خواهیم جوانان را بفهمیم. شاید در حرف بخواهیم اما در عمل این‌گونه نیست. امروزه در برخی از خانواده‌ها شاید بین فرزندان با پدر و مادر ارتباط وجود داشته باشد اما همدیگر را درک نمی‌کنند و نمی‌خواهند با فرزندان همراهی کنند پس مشکل کلیدی همین جاست.در دنیای امروزی نسل قدیم باید خود را با نسل جدید انطباق دهد در حالی که در جامعه ما انتظار این است که نسل جدید خود را با گذشته تطبیق دهد.اگر بر این باور باشیم که نسل جدید باید همان افکار و عقاید قدیم را داشته باشد هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد.وی تصریح می‌کند: مطالبات اول جوانان باورها و هنجارهای جدیدی است که آنها به آن اعتقاد دارند و معتقدند که این باورها برتر از باورهای گذشته است. به عبارتی نسل جدید مدعی است که بهتر از نسل قدیم می‌فهمد نه به عنوان کسی که بخواهد غرور داشته باشد یا کسی را متهم کند بلکه معتقد است که در شرایطی زندگی می‌کند که فهم بهتری از گذشته دارد.اینجا باید تفکیک موضوع شود تا میان مدیران جامعه و جوانان سوءتفاهم پیش نیاید. این بدان معنا نیست که جوان امروزی دیگر باورها و عقاید را قبول نداشته باشد بلکه دچار تحول شده وبراساس این تحولات روش‌های قدیم را باور ندارد و مهارت‌های جدیدی کسب کرده است.دنیای امروزی یعنی استفاده جوانان از امکانات و تکنولوژی‌های جدید و دریافت اطلاعات از راه‌های مدرن نه از راه گوش دادن و پدربزرگ و قهوه‌خانه‌ها. مشکل از جوانان ما نیست بلکه این پدر و مادرها هستند که خود را باید وارد عرصه‌های تکنولوژی کنند.نسل جدید عمدتاً مهارت‌های خود را پیدا کرده است اما نسل قدیم هنوز عقب مانده است. این گسستگی به دلیل تحولات اطلاعاتی در ذهن جوانان امروزی بوجود آمده است.این‌که از جوانان امروزی انتظار برگشت به گذشته داشته باشیم منطقی نیست.به گفته لبیبی به‌طور کلی اگر بخواهیم مطالبات جوانان را دسته‌بندی کنیم باید فاکتورهایی مثل:احترام گذاشتن به جوانان، قبول باورهای آنها،انتظار از نسل قدیم برای سازگاری با نسل جدید و قبول روابط جدید اجتماعی را که جوانان تعریف می‌کنند مد نظر قرار داده وبه آنها توجه ویژه کنیم.وی در ادامه می‌گوید: شکل سنتی به ما می‌گوید که باید تعاملات فامیلی وجود داشته باشد در حالی که شاید شباهتی بین افراد در روابط فامیلی وجود نداشته باشد و نباید کسی به ویژه جوانان را ملزم به داشتن این روابط کند.به گفته وی، علاوه بر مسائل فوق باید کمک‌های مالی تأمین مسکن و اشتغال نیز وجود داشته باشد تا بتوان به بخشی از مطالبات جوانان پاسخ داد اما اگر بخواهیم در برابر خواسته‌های آنها جبهه بگیریم نه تنها مشکل آنها رفع نخواهد شد بلکه دچار مشکل جدید نیز می‌شوند.وی با ابراز تأسف از این‌که در جامعه ما نگاه به جوانان متفاوت از جوامع غربی است می‌گوید: در جامعه ما جوان را خام وبی تجربه می‌دانند در حالی که در جوامع غربی از جوانان به عنوان فردی باتجربه، پر انرژی و خلاق یاد می‌کنند.داریوش قنبری کارشناس و نماینده سابق مجلس درباره مطالبات جوانان می‌گوید:یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین فاکتورها در مطالبات جوانان مسأله اشتغال آنها است. در حال حاضر یکی از موضوعاتی که در نتیجه سیاست‌های دولت گذشته برکشور تحمیل و تشدید شد روند اشتغال بود که نه تنها تداوم پیدا نکرد بلکه تعداد زیادی از جوانان به بیکاری کشیده شدند.وی می‌افزاید: بسیاری از خانواده‌ها با توجه به از دست دادن کار و شغلشان از هم پاشیده و تا مرز طلاق نیز پیش رفتند. این امر موجب شد تا نرخ طلاق افزایش یابد. به‌طور کلی در دولت گذشته تعداد کمی شغل در کشور ایجاد شد در حالی که جمعیت جوانان جویای کار در کشور آمار بالایی دارد.
متأسفانه کاهش رشد اقتصادی کشور و تبعات آن بیکاری گسترده‌ای برای جوانان بوجود آورد به همین دلیل باید رشد اقتصادی ما به سمتی حرکت کند که بتوان برای جوانان شغل ایجاد کرد.اگرچه شرایط کنونی، شرایط دشواری است وعبور از این شرایط سخت به راحتی امکان پذیر نیست اما نیاز به تلاش و کار بیشتر است تا بتوان معضلات گذشته را جبران کرد.
*اشتغال، لازمه ازدواج
وی در ادامه به بحث ازدواج جوانان اشاره می‌کند، ازدواج جوانان به نوعی با اشتغال آنها گره خورده است.از این رو لازمه ازدواج جوانان داشتن شغل است و بدون اشتغال نباید جوانان بیکاررا به ازدواج تشویق کرد چون تبعات منفی برای جامعه خواهد داشت.
این استاد دانشگاه بیان می‌کند: یکی دیگر از مطالبات جوانان که به نظر می‌رسد هنوز به آن جامه عمل پوشانده نشده است مسکن آنهاست. اگر چه دولت گذشته در قالب مسکن مهر به نوعی به سمت و سویی حرکت کرد که برای افراد کم درآمد مسکن تهیه کند اما واقعیت این است که جوانان هنوز از نداشتن مسکن رنج می‌برند. از طرفی افزایش نرخ مسکن و تورم معضلات جدیدی را ایجاد کرده است.
وی بحث اوقات فراغت جوانان را از جمله مسائلی می‌داند که مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. وی می‌گوید: اوقات فراغت و در اختیار قرار دادن فضا‌های آموزشی برای جوانان حائز اهمیت است که به درستی به آن پرداخته نشده است.امروز برخی از آموزش‌های دانشگاهی مهارت‌های لازم را در اختیار جوانان قرار نمی‌دهد. این در حالی است که به نظر می‌رسد در کنار آموزش‌های دانشگاهی نیازمند آموزش‌های کاربردی و عملی است که جوانان ما را برای ورود به زندگی و بازار کار آماده کند.توجه به سلامت روح و روان جوانان نقش مهمی در سلامت جامعه دارد.در حال حاضر باید بپذیریم که برخی الگوهای بیگانه در میان جوانان رواج پیدا کرده است و متأسفانه به نیازهای روحی و معنوی جوانان پاسخ درستی داده نشده است.به گفته قنبری، نوع نگاه به مسائل فرهنگی نباید تنها در قالب مسائل مذهبی باشد چون شاخصه‌های دیگر فرهنگ و هنر وجود دارد که باید مورد توجه جدی قرار گیرد که متناسب با خواسته جوانان باشد. از طرفی کالاهای فرهنگی که در اختیار جوانان امروزی قرار می‌گیرد نباید به گونه‌ای باشد که آنها را به سمت کالاهای بیگانه سوق دهد و آن را در جامعه ترویج کند.قنبری معتقد است: ما صاحب تاریخ درخشانی هستیم که می‌توانیم براساس آن برنامه‌های تاریخی برای جوانان طراحی، تدوین و پیاده کنیم اما متأسفانه در این زمینه جز شعار کار دیگری انجام نشده است. بنابراین باید به هنرمندان توجه بیشتری شود تا تولید محصولات هنری و فرهنگی متناسب با خواسته جوانان افزایش یابد.
تاکنون آنچه درباره جوانان مطرح شده از حد شعار فراتر نرفته است. جوانان به نوعی در سیاست‌هایی که در چند سال گذشته اتفاق افتاده گم شده و مورد بی‌مهری قرار گرفتند. در دولت گذشته توجه به جوانان را تنها در حد ایجاد وزارتخانه تعریف کردند که باید به‌طور ریشه‌ای به خواسته جوانان توجه کرد چون تداوم این وضعیت می‌تواند برای جامعه ناامیدکننده باشد.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۱۴ آبان ۱۳۹۲ ساعت ۵:۴۹ ق.ظ
