سهم کتابخانه ها و اطلاع رسانی کتابخانه ای در توسعه فرهنگی
علی رزم آرای
گروه فرهنگی: یکی از نهادهایی که به نظر می‌رسد نقش قابل ملاحظه ای در ایجاد توسعه پایدار داشته باشد کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی است. می¬دانیم که اطلاعات در حال حاضر ابزار اقتدار و یکی از عناصر بنیادی توسعه است. بشر امروزی در تمامی عرصه¬های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و علمی متکی به اطلاعات است. همه سطوح جامعه نیازمند اطلاعات هستند. هر نظامی که خواستار تحول و پویایی است ناگزیر است از اطلاعات بهره‌مند باشد به ویژه در حال حاضر که سرعت توسعه فزاینده گشته است، اطلاعات به عنوان نیروی بالقوه توسعه نقش برجسته تری در جامعه به عهده دارد. بسیاری از کشورها به واسطه درک اهمیت ارزش اطلاعات و تأثیرگذاری آن بر جامعه، سرمایه گذاری قابل ملاحظه¬ای در امر اطلاع رسانی کرده¬اند. به یقین می¬توان گفت که همگان بر اصل فایده¬مندی اطلاعات متفق¬القولند. همه اذعان دارند اطلاعات نیروی تفکر و ابتکار و اساس توسعه کشورها به شمار می¬رود. دسترسی به دانش و اطلاعات و ارتباطات پیشرفته به عنوان یکی از مؤلفه‌ها و شاخص¬های رشد جوامع تلقی می¬شود.کتابخانه و نقش آن در توسعه:در عصر حاضر کتابخانه سهم بسزایی در توسعه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه داشته و نقش مهمی در حفظ و پیشرفت فرهنگ، آموزش رسمی و خود آموزی و غنی کردن اوقات فراغت ایفا کرده است. کتابخانه با مبادله دانش سرو کار دارد و با تدارک اطلاعات آماده و بسته بندی شده از طریق ابزاری مشتری پسند به انتقال و مبادله دانش یاری رسانده است. کتابخانه در جامعه ای که دانش و وسایل ارتباطی آن در حال پیچیده شدن است باید نقش وسیع‌تری ایفا کند. نقش دیگر کتابخانه ارائه خدمات اطلاع رسانی است. کتابخانه های امروزی با به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته قادر هستند وظیفه اطلاع رسانی و اشاعه اطلاعات را به بهترین و سریع‌ترین نحو انجام دهند. نقش کتابخانه در توسعه فرهنگی: مقوله¬هایی که در بخش فرهنگِ برنامه¬های توسعه همواره به آن پرداخته شده است، مقوله کتاب و کتابخانه است. گردآوری، ذخیره و اشاعه کتاب یا اطلاعات، در کتابخانه¬ها انجام می¬شود. هر کتابخانه بسته به وظایف و اهداف خود سعی در برآوردن نیازهای اطلاعاتی مخاطبان خود دارد. مهم‌ترین نهادی که در هر کشور موظف است به نیازهای فرهنگی و اطلاعاتی هم? اقشار جامعه بدون در نظر گرفتن سن، جنس، مذهب، شغل، میزان تحصیلات، و دیگر خصوصیات و توانایی‌های فردی پاسخ دهد، کتابخانه است. حضور کتابخانه در جامعه یک مرجع فرهنگی برای انسان¬ها تلقی می¬شود. نقش این مرجع فرهنگی این است که با قرار دادن افکار، عقاید، و حاصل اندیشه¬های خلاق در کنار یکدیگر، وسیله ای برای ایجاد علاقه به مطالعه و تحقیق برای افراد جامعه پدید آورد. نقش کتابخانه¬ها را به عنوان یک نهاد فرهنگی در توسعه این بخش نمی¬توان نادیده گرفت. کتابخانه دروازه¬ای است به سوی دانش که شرایط اساسی را برای یادگیری مداوم، تصمیم گیری مستقل، و توسعه فرهنگی افراد و گروه-های اجتماعی فراهم می¬آورد. علاوه بر این‌ها منابع موجود در کتابخانه باید انعکاس دهند? گونه¬های مختلف فرهنگ¬های ارائه شده در جامعه باشد و باید مواد خواندنی را به همان زبان‌هایی ارائه کند که در جوامع محلی به آن‌ها تکلم می¬شود. از دیگر مقوله‌های مرتبط با فرهنگ هر جامعه آثار مکتوب به جا مانده از ادبیات و به عبارت دیگر فرهنگ مکتوب آن کشور است. در واقع ادبیات هر کشور یکی از ارزشمندترین میراث‌های فرهنگی آن کشور است که ترویج و اشاعه آن می¬تواند نقش مؤثرتری در ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی آن جامعه داشته باشد. این آثار و آثار دیگر در موضوعات مختلف در کتابخانه¬ها حفظ، سازماندهی و اشاعه م¬ شوند. از دیر باز گفته¬اند که کتابخانه جزء مراکز فرهنگی است و دارای دو وجه فرهنگی و اطلاعاتی است. وظیفه اطلاع¬رسانی کتابخانه از طریق محلی که کلیه آثار مربوط به کتابخانه در آن وجود دارد، انجام می¬گیرد. کتابخانه¬های عمومی: کتابخانه¬های عمومی با توجه به اهداف و رسالت¬هایی که برای آن‌ها معین شده است، می¬توانند نقش عمده¬ای در تحقق اهداف فرهنگی برنامه¬های توسعه¬ای ایفا کنند. البته با توجه به کارآیی و رسالتی که برای کتابخانه¬های عمومی متصور است، هنوز به جایگاه درخوری در برنامه¬های ایران نرسیده¬اند. کتابخانه¬های عمومی را از مظاهر دموکراسی در دنیای جدید دانسته¬اند. چرا که در حقیقت پایه¬های دموکراسی بر آزادی بیان و اندیشه نهاده شده است. کتابخانه¬های عمومی نهادی است که با کمک به رشد و شکوفایی اندیشه افراد جامعه به آن‌ها کمک می‌کند تا با دانش و احاطه بیشتری عقاید خود را ابراز کنند. کتابخانه عمومی این فرصت را برای همه افراد جامعه فراهم می¬کند که به شکلی فعال در امور فرهنگی و اجتماعی جامعه خود دخالت داشته و در فرایندهای فرهنگی جامعه نقش مؤثری ایفا کنند. نقش مهم کتابخانه عمومی ایجاد تمرکز بر رشد فرهنگی و هنری در جامعه است. در بیانیه یونسکو نیز از کتابخانه¬های عمومی به عنوان بزرگراهی برای رشد فرهنگی افراد و گروه¬های اجتماعی نام برده شده و از رسالت¬های مهم کتابخانه¬های عمومی ارتقای آگاهی افراد از میراث فرهنگی و نیز حمایت از گفتگوهای فرهنگی و تنوع فرهنگی ذکر شده است. از دیگر اهداف کتابخانه¬های عمومی حمایت از سوادآموزی بزرگسالان است، چرا که سوادآموزی کلید دستیابی به تحصیلات، دانش، و نیز استفاده از کتابخانه¬ها و خدمات اطلاعاتی است.
کلام آخر: در شرایط خاص حال حاضر از یک سو نیاز به صنعتی شدن جامعه و نو سازی کشور از اهمیت خاصی برخوردار است و صنعتی شدن و نوسازی منجر به شکوفایی اقتصادی و توسعه صنعتی- اقتصادی کشور خواهد گردید. ورود صنعت غربی، نصب و راه اندازی آن، طبیعتاً، فرهنگ آن را نیز به همراه خواهد داشت: فرهنگ انسان سیبرنتیک. باید تعادل پویا بین فرهنگ-ها ایجاد کرد.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۳ تیر ۱۳۹۳ ساعت ۴:۵۰ ق.ظ
