سقوط فرهنگ درغفلت کده‌ فضای مجازی

گروه فرهنگی:امروز فضای مجازی با بستن دریچه تعقّل و تدبّرو تفکّر به روی انسان‌ها بیش‌تر مخاطبانش را به سوی غفلتکده‌هایی رهنمون می‌سازد که در آن، انسان، خدا را فراموش می‌کند.
می‌گویند درمراکز لهو و لعب دنیای غرب، نه پنجره‌ای به بیرون باز است که طلوع و غروب خورشید را نشان دهد و نه ساعتی بر دیوار که کسی گذر زمان را دریابد؛ ساکنان این میکده‌ها و عشرتکده‌های دنیای نوین، در زمانی خارج از زمان‌ها و مکانی جدای از مکان‌ها، شهروندِ شهری هستند که »غفلت« وجه تشابه همه آنان است غفلت از خدا، غفلت از خود، غفلت از جامعه و حتی غفلت از گذر زمان؛ آنان مشغول به چریدن در مرتعی مرگبار، چنان سرخوشند که آن‌جا را شکرستان عالَم می‌پندارند.
هویت شخصى، ویژگى بى همتاى فرد را تشکیل مى دهد. هویت اجتماعى در پیوند با گروه‌ها و اجتماعات مختلف قرار گرفته و شکل‌گیری آن، متأثر از ‌آن‌ها است.
هویت فرهنگی، برگرفته از باورهایی است که در عمق وجود فرد به واسطه تعامل او با محیط پیرامون و آموزه‌های آن، از بدو تولد تا کهنسالی جای گرفته است.
از آن جا که فضای سایبر، صحنه‌ای فرهنگى و اجتماعى است که شخص، خودش را در موقعیت‌هاى گوناگون نقش ها و سبک هاى زندگى قرار مى دهد، خود زمینه‌ای را برای چندشخصیتی‌ شدن کاربر فراهم می‌آورد که موجب تقویت شخصیت‌های چندگانه و رشد و استحکام آن می‌شود.
جوانان در این محیط در معرض آسیب‌پذیری بیش‌تری به‌ویژه در دورانی که هویت آنان شکل می‌گیرد،‌قرار دارند.
از این‌رو این فضا کاربران را به داشتن یک هویت مجازی غیر از هویت اصلی خود ترغیب می‌کند و متاسفانه در اغلب موارد، آرام‌آرام هویت مجازی بر هویت اصلی غلبه پیدا می‌کند.یکی از چالش‌های فراروی فرهنگ‌ها، تحت تاثیر قرارگرفتن ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی است. چون اساساً ورود فضای مجازی همراه با ارزش‌های غربی، چالش‌های جدیدی را در کشورهای دیگر به وجود آورده است. از آن‌جایی که برخی از عناصر موجود در این پدیده، با فرهنگ خودی و ارزش‌های اسلامی ایرانی مغایر است، فضای مجازی می‌تواند آسیب‌های فراوانی را به همراه داشته باشد. برای نمونه، ورود فضای مجازی در حوزه خانواده موجب تغییر نظام ارزشی در خانواده‌ها می‌شود. در یک مطالعه تجربی آمده که استفاده جوانان از فضای مجازی به کاهش ارزش‌های خانواده انجامیده است.
امروزه با ورود وسایل و تکنولوژی‌های جدید به عرصه خانواده‌ها، والدین و فرزندان ساعت‌های متمادی در کنار یکدیگر می‌گذرانند بدون آن‌که سخنی بر زبان آورند! این امر سبب سرد شدن روابط بین والدین و فرزندان می‌شود. دو نسل به دلیل داشتن تفاوت‌های اجتماعی و تجربه‌های زیستی مختلف، زندگی را از دریچه نگاه خود نگریسته، آن را تفسیر می‌کنند.
نسل دیروز(والدین ) مدعی دانایی و باتجربگی هستند و نسل امروز(فرزندان) که خواهان تطابق با پیشرفت‌های روز می‌باشند، در برابر آن‌ها واکنش نشان می‌دهند و چون از پس منطق و نصیحت‌های ریشه‌دار و سرشار از تجربه آن‌ها برنمی‌آیند، به لجبازی روی می‌‌آورند. سرعت تحولات در دوران کنونی وتوجه بیش‌تر جوانان به برنامه‌های جهانی‌شدن فرهنگ، گسترش روزافزون انجمن‌ها و کانون‌هایی غیر از کانون خانواده برای پیوستن و تعلق خاطر جوانان به آن‌ها از جمله عوامل گسست نسل‌ها است.فضای مجازی امروز، بیش از آن‌که دریچه‌ای به روی آگاهی و معرفت باشد، به غفلت‌خانه‌هایی می‌ماند که مخاطبان و کاربران خود را در زمانی غیر زمان‌ها و مکانی غیر مکان‌ها، چنان مست شکرستانی خیالی کرده است که نه طلوع و غروب خورشید را نظاره می‌کنند و نه متوجه گذران عمرند؛ مدهوش و مبهوت از واقعیت‌های مجازشده و مجازهای حقیقت‌نما، با این تفاوت که این غفلتکده مدرن‌تر و جذاب‌تر و گسترده‌تر از هر میکده‌ای، از کاربران خود چنان کارگرانی می‌سازد که در برابر بیگاریشان پول به صاحبکار می‌پردازند! و این صاحبِ غفلتکده نوین نه فقط زمانِ خواب و خوراکشان را مشخص بلکه به آنان چگونه اندیشیدن را می‌آموزد و »غفلت« و در غفلت ماندن را برایشان جهان‌بین و فلسفه خلقت معنا می‌کند!
تعقّل در آفرینش، تدبّر در مراتب و مراحل وجودی انسان، تفکّر در آغاز و انجام هستی و پدیده‌های آن و تأمل و عبرت‌آموزی از سرگذشت و سرنوشت تمدن‌ها و انسان‌ها، تنها بخشی از آموز‌ه‌های قرآنی در نهی از »غفلت« و امر به «معروف» است، آن هم به انسانی که چنان بر قله کائنات تکیه زده که مدال پرافتخار »خلیفه الهی« را بر سینه خویش آویخته است که آن را با هیچ شیرینی حتی اُخروی معاوضه نمی‌کند، تا چه رسد به شکر و شکرستان کاذب!امروز فضای مجازی با بستن دریچه تعقّل و تدبّر و تفکّر به روی انسان‌ها، بیش‌تر مخاطبانش را به سوی غفلتکده‌هایی رهنمون می‌سازد که در آن، انسان خدا را فراموش می‌کند و خداوند هم به ‌سبب چنین فراموشی آنان را در شادمانی ظاهری و شکرستان دروغین رها می‌سازد، گویی بیش‌تر مخاطبان این فضا مصداق بارز این آیه کریمه‌اند: »فَلَمّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ کُلِّ شَیْ ءٍ حَتّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَه فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ«۱
و چون آن‌چه به یاد ایشان آورده شده بود فراموش کردند، درهای همه چیز را به روی آنان گشودیم، تا آن‌که به آن‌چه به ایشان داده شد شادمان شدند (و غرق در شادخواری گشتند) در آن هنگام ناگهان آنان را (به عذاب) فرا گرفتیم پس آن‌گاه بود که نومید ماندند.
پدیده فضای مجازی هرچه که باشد؛ امروز خواسته و ناخواسته به زندگی بشر پا نهاده است و برای اکثریت مخاطب خود به سان »غفلت‌کده« بی‌زمان و مکان، انسان را با »غفلت‌آفرینی« از مقام »معرفت« و صعود به سوی خلیفه الهی، در شکرستانی کاذب تا مقام مَگسی تنزّل داده است چاره‌ رهایی از این قفس نوین و این حیات مَگسی، تنها بازگشت به شناخت عنصر وجودی خود و رابطه آن با این پدیده نوظهور است تا مرز خود را تا »ویِل«غفلت و مقام مگسی نازل نکند و چه زیبا گفت حافظ که:
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش
وه که بس بی‌خبر از غلغل چندین جَرسی
بال بگشا و صغیر از شجر طوبی زن
حیف باشد چو تو مرغی که اسیر قفسی
چه شکرهاست در این شهر که قانع شده‌اند
شاهبازان طریقت به مقام مگسی
لَمَعَ البَرقُ من الطّور و آنستُ بِهِ
فَلُعَلّی لَکَ آتٍ بشهابٍ قَبَسٍ