سبک زندگی در حکایت فرهنگ

علی رزم آرای
گروه فرهنگی:نویسنده این نوشتار، پیش از این نیز پیرامون چیستی و جایگاه سبک و شیوه در زندگی انسانی و نیز حیات اجتماعی انسان به قلم سپرده است.
سبک زندگی از زاویه دید بومی و تاریخی هستی شناسی انسان در سبک زندگی خود، مد مصرف و تنوع زیرساخت اصلی سبک زندگی زمانه و عصر سیال، تغییر ذائقه فرهنگی و اقتصادی و غیره از جمله مورادی است که نویسنده یا پیش از این به طرح آنها پرداخته و یا به شکل مستقل قابل طرح و تحقیق هستند.
نوشتار زیر از زوایه دید بینارشته¬ای به موضوع سبک زندگی پرداخته است:
انسان از بدو خلقت خود در هر عصر و زمانه¬ی و با هر تغییر و تحولی خود را متحول کرده و در هر آن، خود را با تحولات پیرامونی خود هم سان ساخته است.
گویی انسان با شناخت و شناسایی پیرامون و نیز تعریف نیاز و خواسته برای روند حیاتی خود شیوه و مسیری را پی¬ریزی می¬کرده و نیز می¬کند که این شیوه و مسیر تبلور انسانی او بوده به قامت هر عصر و زمانه!
وقتی خداوند از خلقت انسان فراغت حاصل می¬کند و دستور سجده همه مخلوفات خود را بر این موجود صادر می¬کند وتنها شیطان از این دستور سر باز می¬زند، شیوه ازلی حیات انسان در معنای دینی و الهی آن ترسیم می¬شود. او باید تحت هر شرایط و موقعیتی اصل خدایی خود را در نظر می¬گرفت و با قدرتی که این اصل به او می_بخشید قامت زندگی خود را اوج می¬بخشید.
ظهور و بعث پیامبران الهی و نزول آیات و کلام حق به تصرح قرآن کریم که این کتاب جزء تذکری برای شما نیست، در مقام یادآوری و نیز رهنمود، مسیر انسانی حیات انسان را هدایت می¬کند و این آیه روشنی است بر وجود راه و روش انسان بودن و انسان زندگی کردن!
خارج از حوزه معرفت دینی و الهی در چهارچوب تاریخی و نیز در حوزه علوم انسانی! ترسیم و رصد شیوه زندگی انسان از دورترین اعصار پیش از تاریخ تا متن تاریخ و تا به امروز نشان¬نگرروند حیات انسان بر اساس شناخت خود، پیرامون خود و آنگاه اتخاذ شیوه و روشی برای زندگی که شامل اعتقادات، باورها، قانون و مقررات، نیازها و خواسته¬ها، تمایلات و ترجیحات از حوزه فردی تا جمعی می¬شود است.
بر همین اساس انسان فرداً و جمعاً نظم زندگی خود را با روش و شیوه مناسب برای حیات خود از هر حیث تعریف و ممکن می¬کند.
تعرفات زیر از محققان و صاحب نظران علوم اجتماعی، روان شناسی، اقتصاد و ….. جایگاه شیوه و سبک زندگی را در جهان معاصر و در جهت¬های مختلف روشن می¬سازد: در روان شناسی: »آلفرد آدلر« از این اصطلاح برای اشاره به حال و هوای زندگی فرد استفاده کرد. سبک زندگی هدف فرد، خودپنداره، احساس‌های فرد نسبت به دیگران، و نگرش فرد نسبت به دنیا را شامل می¬شود.
در علم اقتصاد: »لیزر« (۱۹۶۳م) سبک زندگی را براساس الگوی خرید کالا تعریف می‌کند. به نظر وی سبک زندگی نشان دهنده شیوه زندگی متمایز جامعه یا گروه اجتماعی و نشان‌دهنده شیوه¬ای است که مصرف کننده در آن خرید می¬کند و به شیوه¬ای که کالای خریداری شده مصرف می¬شود، بازتاب‌دهنده سبک زندگی مصرف‌کننده در جامعه است. »یاسر من« (۱۹۸۳م) سبک زندگی را الگویی از مصرف می¬داند که دربردارنده ترجیحات، ذائقه و ارزش¬هاست؛ سبک زندگی به‌مثابه مجموعة منسجمی از انتخاب¬ها، ترجیحات و رفتارهای مصرف¬گرایانه است. جامعه شناسی و علوم اجتماعی: از دیدگاه »سویل«، سبک زندگی عبارت است از هر شیوه متمایز و بنابراین قابل تشخیص زیستن،»سولومون« اعتقاد دارد که هر جامعه¬ای دارای سبک و شیوه زندگی متفاوتی است که به نوبه خود هویت اجتماعی را خلق می¬کند.
به نظر »آرتور آسابرگر« برای تعریف اصطلاح »life style« با واژه فراگیری روبرو هستیم که از سلیقه فرد در زمینه آرایش مو و لباس تا سرگرمی و تفریح و ادبیات و موضوعات مربوط دیگر را شامل می¬شود. کلمه »سبک«، »مد« را تداعی می¬کند؛ پس سبک زندگی در واقع مد یا حالت زندگی یک فرد است. برداشت »گیدنز« از مقوله سبک زندگی عبارت است از: تلاش برای شناخت مجموعه منظمی از رفتارها یا الگویی از کنش-ها که افراد آنها را انتخاب کرده و کنش¬های آن‌ها در زندگی روزمره به واسطه آن‌ها هدایت می¬شود. »سازمان بهداشت جهانی« سبک زندگی را این‌گونه تعریف می¬کند: »اصطلاح سبک زندگی به روش زندگی مردم و بازتابی کامل از ارزش¬های اجتماعی، طرز برخورد و فعالیت‌ها اشاره دارد. همچنین ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی (فعالیت بدنی تغذیه، اعتیاد به الکل و دخانیات و…) است که در پی فرایند جامعه¬پذیری به وجود آمده است.« بر مبنای تعاریف فوق خطوط کلی سبک زندگی به شرح ذیل است:ایجاد اشکال به خصوص از هویت در فرایند مدرن شدن و استقرار آن‌ها در حوزه‌های معینی از کنش اجتماعی مثل: ذوق سلیقه، سبک زندگی و مد.
افزایش اهمیت روزافزون حوزه‌های کنش اجتماعی جهت ترسیم و توصیف زندگی اجتماعی در حالی که سایر شکل‌های متمایز ساختاری بی‌اهمیت‌تر شده‌اند.
اهمیت فزاینده‌ی سبک زندگی و هویت با اتکا به حوزه‌ی مصرف.
هویت شخصی چیزی نیست که در نتیجه‌ی عضویت‌های گروهی یا تداوم کنش‌های اجتماعی فرد به او تفویض شده باشد، بلکه فرد باید آن را به طور مداوم و روزمره ایجاد کند و در فعالیت خویش به طرز بازتابی، مورد حفاظت و پشتیبانی قرار دهد.
روش زندگی فرد بخشی از سلیقه‌ی جهانی است که ممکن است بر او تحمیل شده باشد.
در سبک زندگی، فرد هویت خود را با کالا و اشیاء معاوضه می‌کند و از اشیاء کسب هویت می‌کند و به نوعی شئ‌وارگی می‌رسد.
در سبک زندگی، فرد به صورت هم‌زمان هم‌سانی و تفاوت خود را براساس الگوهای مطرح رسانه‌ای شده دنبال می‌کند.
در سبک زندگی معنای زندگی از یک ویژگی شخصی و برای خود بودن، به برای دیگران بودن تغییر می‌یابد.
به علت عدم ثبات و پایداری در سبک زندگی همواره نوعی استرس و نگرانی از عدم جلب توجه و مورد پسند قرار نگرفتن روان فرد را مورد هجمه قرار می‌دهد.