رویکرد مجلس برای نظارت بر بودجه‌های فرهنگی چیست

گروه فرهنگی:نهادها و سازمان‌های فرهنگی زیادی از دولت بودجه دریافت می‌کنند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها یکی از این مجموعه‌هاست.
اما نقدها عموما به سمت این وزارتخانه است در حالی که مقدار بودجه‌ای که ارشاد دریافت می‌کند کمتر از دیگران است. اگر به فهرست توزیع بودجه نگاه کنید متوجه می‌شوید که نهادها و سازمان‌های فرهنگی زیادی از دولت بودجه می‌گیرند اما در عملکرد و چگونگی هزینه‌های خود به دولت پاسخگو نیستند.
جالب اینکه میزان بودجه دریافتی این نهادها بسیار بیشتر از وزارتخانه‌ای است که متولی رسمی فرهنگ و هنر کشور است و عموما در تیررس منتقدان قرار دارد.
در این بین علاوه بر کم بودن بودجه فرهنگی کشور که اکنون به دلیل مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم قطره چکانی شده، مساله دیگر اینکه عمده بودجه فرهنگی را نهادهایی مصرف می‌کنند که هیچ نظارتی از سوی دولت بر آنها نیست.
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری، تیرماه امسال در نشست مدیران ارشد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها در دولت ایفای نقش حاکمیتی و واگذاری تصدی‌گری است، گفت: ارتقا جایگاه حاکمیتی به عنوان وظیفه‌ای جدی در وزارتخانه‌های اقتصادی دقیق‌تر تعریف شده است، اما باید این تفکیک در حوزه فرهنگ و هنر نیز با دقت اجرا شود.
برخی از سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی که از دولت بودجه می‌گیرند، اگرچه از نظر مدیریتی مستقل هستند اما باید تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند.
سیداحسان قاضی‌زاده‌هاشمی نماینده مجلس، خردادماه امسال با یادآوری اظهارات رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در صحن علنی مجلس مبنی بر کمبود بودجه دستگاه‌های فرهنگی، به مهر گفت: این مطالب کاملا درست است زیرا بودجه دستگاه‌های فرهنگی بسیار کم است و برای مثال بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۲۵ صدم درصد و بودجه سازمان تبلیغات اسلامی ۳صدم درصد بوده که بسیار ناچیز است. به طور قطع مجلس شورای اسلامی باید بتواند از بخش‌های فرهنگی در زمینه بودجه حمایت کند.
احمد راستینه عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز تیرماه امسال با بیان اینکه اعتبارات حوزه‌ فرهنگ بسیار کم است، گفت: حل بخش زیادی از مشکلات معیشتی مردم مستلزم اصلاحات فرهنگی است. یکی از وظایف مهم کمیسیون فرهنگی نظارت بر عرصه فرهنگ است و برای اینکه بتوانیم این نظارت را به درستی اعمال کنیم، باید حدود و صغور و وظایف بخش‌ها و دستگاه‌های فرهنگی را مشخص کنیم.
وی افزود: در واقع، یکی از وظایف مهم کمیسیون فرهنگی مجلس، مشخص کردن وظایف دستگاه‌هایی است که در حوزه فرهنگ فعالیت می‌کنند و ماموریت‌های ویژه‌ای در این عرصه دارند. اگر می‌خواهیم مشکل معیشتی مردم را حل‌وفصل کنیم، ابتدا باید رفتارهای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در عرصه فرهنگی اصلاح شود.
غلامرضا منتظری، نایب رئیس کمیسین فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره نظارت مجلس بر بودجه در نظر گرفته شده برای سازمان‌ها و موسسه‌های فرهنگی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: یکی از وظایف جدی مجلس بحث نظارت است، هریک از کمیسیون‌ها می‌توانند به صورت تخصصی روی هر کدام از سازمان‌ها و نهادهای مرتبط نظارت داشته باشند. بنابراین مسئولان سازمان‌ها و نهادها برنامه‌های خود را به کمیسیون فرهنگی علام می‌کنند و به پرسش‌های اعضای کمیسیون پاسخ می‌دهند.
به گفته او، برخی از پرسش‌ها، ناظر بر وظایف قانونی دستگاه‌هاست و در کنار این، نظارت‌های میدانی انجام خواهد شد.
منتظری ادامه داد: هنوز کمیسیون فرهنگی وارد نظارت‌های میدانی نشده زیرا درگیر مسائل خانواده و جمعیت هستیم. به طور قطع وظایف نظارتی خود را در آینده انجام خواهیم داد. در نظارت‌های میدانی نشست‌هایی با معاونت‌ها و جامعه هدف برگزار خواهد شد. برای مثال اگر در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدامی انجام شود، با شماری از هنرمندان رشته‌های تخصصی و انجمن‌ها نشست‌هایی برگزار خواهد شد و همچنین بازدیدهایی از مراکز تولید هنری شکل خواهد گرفت.
نایب رئیس کمیسین فرهنگی مجلس تاکید کرد: بعد از قانون‌گذاری یکی از وظایف مهم مجلس، نظارت بر اجرای آن است و گاهی نظارت در غالب پرسش از وزیران انجام می‌شود. مجلس و اعضای کمیسیون‌ها براساس شرایط و موقعیت وظایف خود را انجام می‌دهد.
بعد از همه‌گیری بیماری کووید۱۹ مشکلات اقتصادی گریبان همه بخش‌های فرهنگی را گرفت. این مساله‌ای است که همه کشورها درگیرش هستند. در چنین شرایطی اختصاص بودجه به سازمان‌ها برای ادامه فعالیت آنها از اهمیت بالایی برخوردار است و همچنین رعایت عدالت در تقسیم بودجه در نظر گرفته شده شاید از همیشه دشوارتر و مهم‌تر باشد زیرا بسیاری از فعالان حوزه فرهنگی با مشکلات اقتصادی مواجه شده‌اند و برای ادامه فعالیت خود تلاش می‌کنند.
منتظری درباره نظارت بر اختصاص بودجه کافی بر هر حوزه توضیح داد: برسی میزان بودجه حوزه صنعت، کشاورزی و اقتصادی باید توسط کمیسیون‌های برنامه بودجه و اقتصادی رصد شود، اما مسائل حمایتی از طرف کمیسیون‌های تخصصی مطرح می‌شود. برای مثال در زمان همه‌گیری بیماری کرونا کسب‌وکار بسیاری از هنرمندان تعطیل شد، ناشران و رسانه‌ها با مشکلاتی مواجه شدند. در این موارد گفت‌وگوهایی میان معاونت تخصصی وزارتخانه‌ها و کمیسیون‌ها شکل می‌گیرد.
تعیین میزان بودجه در اختیار کمیسیون‌ها نیست
منتظری با یادآوری وام‌های حمایتی در نظر گرفته شده برای مشاغل آسیب‌دیده از شیوع کرونا، افزود: وام‌ها و تسهیلاتی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه شد؛ فعلان فرهنگی در همه حوزه‌ها با ثبت‌نام در سامانه تعیین شده، می‌توانند از امکان فراهم شده استفاده کنند. به گزارش آراز اذربایجان به نقل ازایرنا، نایب رئیس کمیسین فرهنگی مجلس با تاکید بر اینکه تعیین میزان بودجه در نظر گرفته شده برای سازمان‌های فرهنگی در اختیار کمیسیون‌ها نیست، گفت: اعضای کمیسیون‌ها نظرهای خود را برای میزان حمایت مطرح می‌کنند.
او با بیان اینکه در سال پایانی فعالیت دولت قرار داریم، ادامه داد: منابع در اختیار وزیران، پاسخگوی انتظارات نیست، اما گفته می‌‎شود تلاش‌های لازم برای رفع سختی‌ها و مشکلات انجام شده است. البته نتایج به دست آمده، با انتظارها فاصله دارد. تلاش می‌کنیم براساس گزارش‌هایی که در کمیسیون ارائه می‌دهیم، قدمی برای بهبود وضعیت فعالان این حوزه برداشته شود.
انتظار فعالان فرهنگی از مجلس شورای اسلامی این است که نظارت خود را بر هر مجموعه و نهادی متناسب با بودجه و اختیارات آن، اعمال کند زیرا برخی نهادهای فرهنگی خارج از دولت که بودجه کلان فرهنگی را دریافت می‌کنند، به کسی پاسخگو نیستند و نظارتی بر شیوه هزینه شدن بودجه‌شان وجود ندارد.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com