راهکارها و نگرش ها در اقتصاد مقاومتی
گروه اقتصادی: اقتصاد مقاومتی راهکاری موثر در برابر سیاست فشار و تحریم دشمنان برای ضربه زدن به توسعه و پیشرفت کشور محسوب می شود؛ سیاستی که می تواند تضمین کننده رشد و شکوفایی کشور باشد و از منافع ملی در آشفتگی های نظام بین المللی دفاع کند.
کشف نفت در ایران موجب شد تا اقتصاد ایران بیش از پیش به درآمدهای آن وابسته شود و دولت ها به اقتصاد تک محصولی روی آورند. در این فرآیند کشاورزی و دیگر صنعت های بومی مورد بی توجهی قرار گرفت.
اما خطر تمام شدن آن و نوسان های سیاسی غیرقابل پیش بینی در قیمت، زنگ خطری بود که مدام اقتصاد کشورهای وابسته به نفت را تهدید می کرد. تک محصولی بودن سبب آسیب پذیری و طمع دشمنان به این سرزمین شد و هرگاه بیگانگان خواستند تا نظام سیاسی ایران را وادار به تسلیم نمایند، از ابزار نفت در این ارتباط استفاده کردند.
وابستگی به درآمدهای نفتی، با پیروزی انقلاب اسلامی نیز به دلیل برخی مسائل از جمله تحمیل هشت سال جنگ تحمیلی، بازسازی آسیب های دوران جنگ و نیاز کشور به سرمایه برای جبران خسارت ها ادامه یافت. شدت یافتن تحریم های یک جانبه و ناعادلانه غرب علیه جمهوری اسلامی ایران با هدف متوقف کردن برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران، سبب شد تا واژه »اقتصاد مقاومتی« به ادبیات اقتصادی کشور وارد شود.
اقتصاد مقاومتی نخستین بار به وسیله آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارآفرینان در شهریور ۱۳۸۹ خورشیدی مطرح شد. ایشان »فشار اقتصادی دشمنان« و »آمادگی کشور برای جهش« را دو دلیل لزوم و ضرورت پرداختن به »اقتصاد مقاومتی« عنوان کردند و در بیان تعریف این واژه فرمودند: »اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی ها و خصومت های شدید می تواند تعیین کننده رشد و شکوفایی کشور باشد.«
اهمیت مقاوم سازی اقتصاد باعث شد تا مسئولان و اقتصاددانان کشور مفهوم اقتصاد مقاومتی را به صورت جدی مورد واکاوی و بررسی قرار دهند تا مورد برداشت اشتباه قرار نگیرد و از آن به عنوان اقتصاد ریاضتی تعبیر نشود. ریاضت اقتصادی به طرحی گفته می شود که دولت ها برای کاهش هزینه ها و برطرف کردن کسری بودجه، به کاهش و یا حذف ارایه برخی خدمت ها و مزایای عمومی دست می_زنند. این طرح که به منظور رویارویی با کسری بودجه به وسیله برخی دولت ها انجام می_شود گاهی وقت ها به افزایش میزان مالیات و افزایش دریافت وام ها و کمک های مالی خارجی می انجامد. در صورتی که بنابر فرمایش مقام معظم رهبری، اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، تحریم، دشمنی ها و خصومت های شدید بتواند تعیین کننده رشد و شکوفایی کشور باشد. به این ترتیب نخستین قدم در عملیاتی کردن یک مفهوم، شناسایی آن است.
آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب در تشریح بیشتر اقتصاد مقاومتی فرموده اند: »کاهش وابستگی به نفت یکی دیگر از الزامات اقتصاد مقاومتی است. این وابستگی، میراث شوم صد ساله ماست. ما اگر بتوانیم از همین فرصت که امروز وجود دارد، استفاده کنیم و تلاش کنیم نفت را با فعالیت های اقتصادی درآمدزای دیگری جایگزین کنیم، بزرگ ترین حرکت مهم را در زمینه اقتصاد انجام داده ایم. امروز صنایع دانش بنیان از جمله ی کارهایی است که می_تواند این خلأ را تا میزان زیادی پر کند. ظرفیت های گوناگونی در کشور وجود دارد که می تواند این خلأ را پر کند. همت را بر این بگماریم؛ برویم به سمت این که هرچه ممکن است، وابستگی خودمان را کم کنیم.«
گرایش به اقتصاد مقاومتی، تنها به ایران محدود نمی شود و در سال های گذشته، بسیاری از کشورها که با شوک های شدید اقتصادی دست به گریبان بوده اند،وادار شده اند تا به دنبال مقاوم سازی اقتصاد خود برآیند و به تعبیری اقتصاد مقاومتی را به شکل متناسب با کشور خود برنامه ریزی کنند. اقتصاد یک کشور هنگامی مقاوم می شود که بتواند، در برابر توطئه دشمن ایستادگی نماید و از همه ظرفیت های دولتی و مردمی در این زمینه استفاده کند. اصلاح الگوی مصرف نخستین گام برای مقاوم سازی اقتصاد کشور به شمار می رود. رونق تولید داخلی و کاسته شدن از واردات می_تواند به استقلال اقتصادی، قطع وابستگی به کالای خارجی و ارتقای تکنولوژی منجر شود. سیاست گذاری و سرمایه گذاری در صنایع داخلی و بومی، حمایت از تولید ملی برای افزایش بهره وری، کاهش قیمت تمام شده تولیدات، کیفیت بهتر و خدمات بیشتر ما را به سمت اقتصاد مولد رهنمون می_سازد.
اشتغال زایی، کاهش اتکا به نفت به وسیله »کاهش واردات« و »افزایش صادرات غیرنفتی« و تلاش برای تنش زدایی در سطح بین الملل از جمله راهکارهای دستیابی به اقتصاد مقاومتی است. چهار الگو برای اقتصاد مقاومتی مطرح شده است که اقتصاد ایران می تواند از این مدل_ها یا ترکیبی از آنها برای دستیابی به رشد و توسعه خود بهره ببرد: اقتصاد موازی که در این نوع اقتصاد، علاوه بر نهادهای موجود اقتصادی سازمان های جدیدی طراحی می شوند تا هدف اقتصادی مورد نظر به دست آورند. اقتصاد ترمیمی که به دنبال مقاوم سازی، آسیب زدایی و ترمیم ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی است؛ یعنی اگر در اقتصاد موازی گفته می شد که یک نهاد نمی تواند به انتظارهای مورد نظر دست یابد، رویکرد جدید سعی می کند تا با بازتعریف سیاست های نهادهای موجود، به هدف های خود برسد. کشورهای توسعه یافته نیز در دوره هایی از تاریخ اقتصادی خود، مجبور به مقاوم سازی ساختارهای اقتصادی شده اند. به عنوان مثال غرب پس از دو شوک نفتی ۱۹۷۹ و ۱۹۸۳ میلادی، به جایگزینی سوخت های فسیلی با سایر سوخت های نوین اقدام کرد؛ به طوری که امروزه با قیمت های بالای یک صد دلار نیز دچار شوک نفتی نمی شوند. اقتصاد دفاعی به هجمه شناسی، آفندشناسی و پدافندشناسی توجه دارد یعنی باید ابتدا با بررسی این که دشمنان چگونه و با چه ابزارهایی می توانند موجب آسیب اقتصادی شوند، استراتژی مقاومت خود را علیه آنان تدوین و اجرا می کند.
بدیهی است تا آفند دشمن شناخته نشود مقاومت متناسب با آن نیز طراحی و اجرا نخواهد شد. اقتصاد الگو که چشم اندازی کلان به اقتصاد دارد و یک اقدام بلندمدت، ایجابی و دوراندیشانه را شامل می شود. این رویکرد یک اقتصاد ایده آل را دنبال می کند و به نظر می رسد که مدل اقتصاد الگو برای ایران مناسب است و با هدف های موجود در نظام اسلامی هماهنگی دارد؛ چرا که این توانایی را دارا است تا اقتصادی را ایجاد کند که برای جهان اسلام، الهام بخش و کارآمد باشد و زمینه ساز تشکیل تمدن بزرگ اسلامی قرار بگیرد.
با برنامه ریزی، تلاش و تدوین استراتژی های لازم، با محوریت اقتصاد مقاومتی، بخش عمده_ای از تهدیدهای موجود به فرصتی گرانبها تبدیل می شود.
مقاوم سازی اقتصاد هنگامی در یک کشور به دست می آید که آن جامعه قادر باشد که از تمام توانایی ها و ظرفیت های موجود خود برای رشد و شکوفایی بهره ببرد و به این ترتیب ساختارهای فکری، فلسفی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه به گونه ای شکل بگیرند که نیروهای انسانی جامعه با بهره گیری از منابع و ثروت های مادی و طبیعی، بتواند پاسخ گوی نیازهای جامعه خود باشد.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۰۶ دی ۱۳۹۴ ساعت ۶:۱۳ ق.ظ
