درس سواد رسانه داریم معلم تخصصی نه
گروه فرهنگی:یکی از مهمترین دغدغههای دانشآموزان مقطع دوم متوسطه تدریس درس سواد رسانهای توسط دبیران غیرمتخصص است، در حالی که مولفان کتاب تفکر و سواد رسانهای و متخصصان این عرصه معتقدند که باید برای تدریس این درس افراد متخصص سر کلاسها حضور داشته باشند.
سواد رسانهای مجموعهای از مهارتهای قابل یادگیری است که به توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل و ایجاد انواع پیامهای رسانهای اشاره دارد و یک مهارت ضروری در دنیای امروزی بهشمار میرود، بر همین اساس باید برای حرکت در محیط رسانهای امروز قادر به درک بهتر پیامهای رسانهای باشیم.
افراد با سواد رسانه قادر به کشف پیامهای پیچیده موجود در محتوای تلویزیون، رادیو، روزنامهها، مجلات، کتابها، اینترنت و سایر رسانههای مستقل خواهند شد و در فرهنگ رسانهای مشارکت فعالانه داشته باشند، این امر سبب میشود مردم از حالت مصرفی خارج و از رسانهها به صورت هوشمندانه بهرهمند شوند.
سواد رسانه میتواند به جامعه کمک کند تا چگونگی ایجاد پیامهای رسانهای را درک کرده و تعصبات، اطلاعات غلط و دروغهای رسانهای را تشخیص و تحلیل خود را ارائه دهند؛ موضوع سواد رسانهای با توجه به درگیر شدن مردم با رسانههای جدید یکی از مهم و چالشیترین مباحث مطرح شده در حوزه علوم ارتباطات است که در چند سال اخیر و با توجه به گسترش و رشد رسانهها مورد توجه قرار گرفت؛ در این مسیر و با توجه به کارکردهای متنوع رسانههای جمعی ارگانی مانند آموزش و پرورش میتواند جایگاه مهمی در تکوین و تکامل ساختار آموزشی جامعه داشته باشد یعنی میتواند پاسخگوی تقاضای مبتنی بر شرایط جدید باشد و خود را با آن منطبق کند.
بر همین اساس و از سال ۱۳۹۵، به استناد مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش »آموزش سواد رسانهای« بهطور رسمی وارد نظام آموزشی شد و با توجه به اهمیت آموزش سواد رسانه در مدارس و کمتر توجه شدن به این موضوع با دانشآموزان و نویسندگان این کتاب به گفتوگو نشستیم:
نوع تدریس کتاب سواد رسانهای مهمتر از خود کتاب است
نرگس، یکی از دانش آموزان مقطع دوم متوسطه است که با اشاره به اهمیت آموختن سواد رسانهای اظهار میکند: نسل امروز با رسانه سروکار زیادی دارد، از اینرو لازم است افراد بهویژه کودکان و نوجوانان سواد رسانهای را بیاموزند تا از خطرات آن در امان بمانند.
وی ادامه میدهد: بسیاری از جنگهایی که امروزه آغاز میشود و تفرقه ایجاد میکند، بهدلیل نداشتن آگاهی نسبت به سواد رسانهای است، چراکه افراد فکر میکنند همه محتواهایی که منتشر میشوند، عین حقیقت است، در صورتی که اگر به این تصاویر با دقت نگاه کنند، متوجه ابهامات پشت آن اتفاق میشوند.
نرگس با بیان اینکه کتاب سواد رسانهای محتوای مفید و خوبی دارد، تصریح میکند: تدریس کتاب سواد رسانهای مهمتر از خود کتاب است و در این راستا باید ظریف، دقیق، شیوا و زیبا تدریس شود.وی اضافه میکند: پایه دهم فرصت مناسبی برای تدریس کتاب سواد رسانهای نیست، چراکه دانش آموزان روی رشته تخصصی و کنکور متمرکز هستند و به این کتاب اهمیت نمیدهند و بر همین اساس اگر این کتاب در پایههای پایینتر تدریس شود، بازخورد بهتری خواهد داشت.
این دانشآموز میگوید: در بعضی از مدارس معلم بهدرستی کتاب را تدریس نمیکند و توجه دانشآموزان را تنها به چند عکس جلب میکند، اما اگر این عکسها را با مثالهای جدید در دنیای واقعی از قبیل تکنولوژی، اقتصاد، اجتماع، فرهنگ و سایر موارد پیوند بزند و با مثالهای قدیمی تدریس نکند، کار جذابی خواهد شد.
وی با بیان اینکه خواندن این کتاب به تنهایی فایدهای برای دانشآموز نخواهد داشت، از اینرو باید به تمرینها و سایر موارد این کتاب توجه کرد و معمولی تدریس نشود تا جذابتر عمل کند، ادامه میدهد: اگر این کتاب توسط معلمان تخصصی تدریس شود، جذابیت آن چندین برابر خواهد شد، چراکه معلمان سایر درسها تسلط و آگاهی کافی ندارند و این موجب میشود کتاب اهمیتی برای معلم و دانشآموزان نداشته باشد.
نرگس تصریح میکند: امروزه والدین گمان میکنند با گذاشتن موبایل در در اختیار کودکان، به فرزند خود توجه کردهاند، در صورتی که نه والدین و نه کودک سواد رسانهای و چگونگی استفاده از آن را ندارند و این موجب ایجاد معضل میشود.
وی اضافه میکند: بهتر است کتاب سواد رسانهای زودتر از پایه دهم تدریس شود؛ چرا که در این سن تحت تأثیر محتواهای رسانهای، طرز فکر نوجوان شکل گرفته است و تغییر امکانناپذیر خواهد بود.
معلم تخصصی برای زنگ سواد رسانهای نداشتیم
زهرا، دانشآموز دبیرستانی دیگری است که میگوید: در پایه دهم، کتاب سواد رسانهای برای ما صرفاً یک کتاب بود؛ چراکه معلمی برای آن نداشتیم و سایر معلمان تخصصی در این زنگ به آموزش محتوا درسی خود میپرداختند.
وی اظهار میکند: همیشه علاقهمند بودم این کتاب را با همکلاسیهای خود در کلاس مطالعه کنیم، اما از آنجا که دانشآموزان در این پایه به فکر کنکور و حل تست بودند، این فرصت هیچگاه فراهم نشد.این دانشآموز با بیان اینکه در تابستان تصمیم گرفتم مطالب این کتاب را بخوانم، ادامه میدهد: اگر این کتاب در پایههای پیش از دهم به ما تدریس شود، کاربردیتر خواهد بود، چرا که با مطالعه این کتاب پی بردم در آن مطالب مفیدی بیان شده است که میتواند کودکان و نوجوانان را از نظر فکری آگاهتر و فعالتر کند.وی تصریح میکند: امروزه ما نوجوانان با تکنولوژی و رسانه سریعتر از افراد دیگر آشنا میشویم و با آن کار میکنم، اما از آنجا که راه درست استفاده از آن را بلد نیستیم با مشکلات و اتفاقات خوب و بد زیادی روبهرو میشویم که به ما سود یا آسیبهای خطرناکی میرسانند.این دانشآموز اضافه میکند: اگر در دبستان به این سطح از آگاهی در رسانه میرسیدم اتفاقات بهتری میافتاد، چراکه راه درست را از غلط تشخیص میدادم و برای پیشرفت خود بهتر تلاش میکردم.وی میگوید: آموزش صحیح و جذاب این کتاب باعث افزایش آگاهی و پیشرفت افراد در حوزه رسانه خواهد شد، چراکه دید آنها را نسبت به رسانه و دنیا باز میکند.
تمرکز کتاب سواد رسانهای پایه دهم بر افزایش تفکر نقاد است
حالا که صحبت دانشآموزان را شنیدیم، نزد مؤلفان کتاب تفکر و سواد رسانهای نیز میرویم تا نظر آنها را نیز بدانیم و بر همین اساس حسین حقپناه، کارشناس حوزه رسانه و از مؤلفان کتاب تفکر و سواد رسانهای پایه دهم اظهار میکند: سرگرمی مهمترین کارکرد رسانهها در جامعه امروز است، چراکه مردم برای دقایقی از فشارهای روزمره، واقعیت و استرس رها میشوند.
وی ادامه میدهد: الگوریتم شبکههای اجتماعی جدید، به کمک هوش مصنوعی بهگونهای پیچیده رشد کردهاند که میتوانند برای هر فرد متناسب با ذائقه و تجربه قبلی که در رسانه داشته است، محتوای جدید، جذاب و سرگرمکنندهای را تولید کنند، یعنی امکان شخصیسازی و سفارشی سازی محتوا باعث میشود افراد توسط دوپامینی که با جذابیتها و سرگرمی در مغز ترشح میشود به این فضا وابسته شوند.
کارشناس حوزه رسانه تصریح میکند: کارکرد اصلی رسانهها سرگرمی است، اما از آنجا که در فضا ملی مایل هستیم از رسانه به غیر از سرگرمی برای آموزش، مهارتافزایی و از این قبیل موارد استفاده کنیم، شکافی در این میان به وجود میآید.
وی با تاکید بر اینکه رسانه ملی به هر قیمتی اجازه ندارد افراد را جذب کند، اضافه میکند: در این راستا رسانههای غیرملی از تمام جذابیتهای مشروع و نامشروع استفاده میکنند و اخبار جعلی، دروغ و شایعات را بدون در نظر گرفتن حریم خصوصی و آبروی افراد پخش میکنند، چراکه اولویت آنها مصرف بیشتر، جذابیت و درگیرکنندگی است.حقپناه میگوید: رسانههای غربی و سایر کشورها نسبت به مسائل سیاسی و یا اقتصادی بیاعتنا نیستند، اما نکته این است که سرگرمی برای آنها اهمیت بیشتری دارد و این موارد را در مسیر سرگرمی دنبال میکنند، همچنین از آنجا که آموزش موجب افزایش آگاهی مخاطب نسبت به برطرف کردن پاسخها میشود، آنها به آموزش سواد رسانه و سواد دیجیتال اهمیت بیشتری میدهند.وی با اشاره به اینکه آموزش سواد رسانهای سن خاصی را شامل نمیشود و برای تمام سنین لازم است، اظهار میکند: آموزش سواد رسانه باید از سنین پایین شروع شود، چراکه امروزه ابزارهای رسانهای زودتر از هر زمان در اختیار کودکان قرار میگیرد، در این خصوص از آنجا که در سنین بالا تفکر نقادانه شکل میگیرد، تمرکز کتاب سواد رسانهای پایه دهم بر افزایش تفکر نقادانه نسبت به محتواهای رسانهای است.کارشناس حوزه سواد رسانه افزود: کتاب سواد رسانهای پایه دهم تألیف شده است، اما تا زمانی که این کتاب توسط مدیران مدارس و لایههای میانی آموزش مورد توجه قرار نگیرد و بدون معلم باشد، فایدهای برای جامعه آموزشی و نوجوانان نخواهد داشت.وی میگوید: تا زمانی که نظام کنکور، نمره و حفظیات محور بر جامعه آموزشی حاکم باشد، نه تنها کتاب سواد رسانه بلکه کتابهای ارزشمند دیگر مانند کتاب انسان و محیط زیست، کارآفرینی و سایر کتابهایی که مفاهیم آن موضوعات بهروز، جذاب و ارزشمندی است، در حاشیه قرار میگیرند.مدیران مدارس ترجیح میدهند سایر معلمان را برای درس سواد رسانهای به کلاس بفرستند
حقپناه با اشاره به اینکه کتاب سواد رسانهای به معلم تخصصی در بلندمدت نیاز دارد، اظهار میکند: در کوتاهمدت و میانمدت این امکان وجود دارد که معلمهای دروس نزدیک همچون معلمان دروس علوم انسانی، کامپیوتر و دینی آموزشهای کوتاهمدت ببیند و بر اساس آن برای آموزش به کلاس درس بروند؛ از آنجا که گرفتن معلم تخصصی برای این درس هزینهبر است، مدیران مدارس ترجیح میدهند ناظم، معاون و یا سایر معلمان را برای آن ساعت به کلاس بفرستند تا در این زنگ درسهای تخصصی را کار کنند.
کارشناس حوزه رسانه با توجه به اینکه کتاب سواد رسانهای در سال ۱۳۹۵تألیف شده است، تصریح میکند: در این سالها کتاب سواد رسانهای بهروزرسانی نشده است؛ در حالی که طی این مدت نسلهای جدیدی از فناوری دیجیتال و رسانههای اجتماعی به وجود آمده و فرهنگ کاربری و ابزار دیجیتال در کشور و جهان تغییر اساسی کرده است، از اینرو کتاب سواد رسانهای از لحاظ محتوا باید در فواصل زمانی کوتاهتری بهروز شود.
وی اضافه میکند: امروزه در بسیاری از کشورهایی که از لحاظ فناوری و یا سواد فناوری پیشرفته به نظر میرسند مفهوم طرح درس تلفیقی و بستههای یادگیری مطرح است که این بستهها به لحاظ نظری در سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزش درسی مورد توجه قرار گرفته است اما به مرحله اجرا نمیرسد.حقپناه میگوید: طرح درس تلفیقی به این معناست که دیگر لازم نیست سواد رسانه در کلاس تدریس شود بلکه سواد رسانه میتواند با مباحث و مفاهیم دروسی چون ادبیات، زبان، فیزیک، علوم اجتماعی، تاریخ و سایر دروس هم راستا تلفیق شده و در دل عناوین دروس دیگر آموزش داده شود.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایمنا،وی اضافه میکند: از آنجا که معلمان به روش خط به خط عادت دارند، این کتاب را نیز به این صورت تدریس میکنند و این بزرگترین خطایی است که توسط معلمان رخ میدهد؛ چراکه ساختار آموزشی کتاب سواد رسانهای از تمرین، عکس، کاریکاتور، کلیپ و ویدئو آماده شده تا نوجوان به تخیل و بیان نظر شخصی خود بپردازد.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۰۱ آبان ۱۴۰۲ ساعت ۸:۲۴ ق.ظ