دارا

آراز احمداوغلو
بیراینجی بولوم
آنادیلیمیز:شهردن چیخاندا ایکی قبریستانلیق واردیر: بیری بالاجا قبریستانلیق، یولون ساغ- سولوندا بالاجا تپه اوستونده، ایکینجیسی ایسه بؤیوک قبریستانلیق. بو بؤیوک قبریستانلیغین سول الینده یئنیجه تیکیلمیش بیر بیلی‌یوردو، ساغ الینده ایسه بیر شهرجیک واردی.
گونو-گوندن مئتاستاز وئریردی بو تومورجوق. او بؤیودوکجه اینسانلار بیر- بیرلریندن داها اوزاقلاشیردیلار. اوردا یاشایان اهالی همیشه اؤزلریندیدیلر. چوخو آوتوبوسلا گل-گئت ائدیردیلر. آوتوبوسلار سسسیز- سمیرسیز اولوردو، لاپ شهرجیگین اؤزو کیمی؛ ایکی- اوچ آدام دا دانیشاندا بورجدان، خرجدن دانیشیردیلار.
روستم آغانین دا ائوی بو شهرجیکده یئرلشیردی. اونون ائوی چوخ خرج گؤتورموشدو، آمما، هله ده تیکینتی‌نین اوزو ایله حَیَطده خرجله‌مه‌یه چوخ یئر واردی. بونلارا باخمایاراق حَیَطینده گؤزل گوللر، ها بئله بیر- ایکی آغاج، بیر بالاجا حوووض دا واردی. ایندی ایسه قیش فصلی‌نین بایرام آیی اولدوغونا گؤره گوللردن آنجاق قورو قول- بوداق قالمیشدی. روستم آغا دانیشمازدی، دانیشاندا دا چوخ واخت اؤزو- اؤزونه دانیشاردی. اوزو- باشی بیر- بیرینه قاریشمیشدی، اونا گؤره ده همیشه یورغون گؤرونوردو. هر گون ایشدن گلیب پنجره‌نین دالیندا دایانیب حَیَطه بیر باخاردی. بو گون ده او داها یورغون، داها دالغین گؤرونوردو. چانتاسی ایله جکئتینی قاپیدان گیررکن بیر بوجاغا توللاییب گلیب پنجره دالیندا دایاندی. حَیَطه باخماق ایسترکن آغزی‌نین هوفو جامی ترلتدی. الی ایله بیر گیرده اوز چکدی. “بو گؤزلری، بو آغزی، بو دا بورنو “ دئییب شکیلین بورنونو قورتارمامیش اونو پوزدو. ایندی ایسه حَیَط آیدینجاسینا گؤرونوردو.
یولداشی سارا اریندن تئز ایشدن قاییداردی، آمما بو گونلر ایداره ده ایشلری چوخ اولدوغونا گؤره یوبانیردی بیر آز. ایچری گیررکن روستم آغانین یانینا گلیب الینی اونون بوینونا سالیب “سالام، یورولما عزیزیم! “ دئییب بیرلیکده حَیَطه باخماغا دوردولار.
“صاباح یوخ بیریگون چرشنبه آخشامیدیر… “ سارا دئدی.
“اولاندااا! نه اولسون کی؟ “ اری چوخ سویوقجاسینا یانیت وئردی.
“هئچ نه؛ دئییرم بلکه بیری گون ایشدن بیر آز تئز گلسن، گئدک بازارلیغا، “- اؤزونه هئچ بیر زاد آلماق ایستمیردی، ارینه، قایناتاسینا، و بالدیزلارینا هدیه آلماق ایسته ییردی – “اوردان دا آتان گیله. چوخداندی اونلارا گئتمه‌میشیک. بیرده کی بیلیرسن دا بو عزیز گونو هامی بؤیوکلری‌نین ائوینه ییغیشیب شنلیک… “
“نه عزیز گونو؟ ها زاماندان آتش‌پرست اولموشوق؟ “
“گؤزه لیم! آتش پرستلیک هارا، چرشنبه آخشامی هارا؟! تاریخچیلر دئییرلر بو دب آتش پرستلیک دؤوروندن ده داها اسکی چاغلارا قاییدان آتا- بابا دبیمیزدیر. بیر ده من اودون اوستوندن آتیلماق گؤرموشم گؤزومو آچاندان بری، اودون قاباغیندا‌دیز چؤکوب آلین یئره سورتوب تاپینماق یوخ. “
“یاخشی، یاخشی، بیزه فلسفه توخوما. ناغیل افسانه‌دن نه چیخار؟ بو باهالیقدا بو بورج- خرج ایلن بازارا گئتمک اولار؟ “
“گؤزه لیم منیم هر زادیم وار، هئچ نه آلماق ایسته میرم. منه آنجاق بازاردا خالقین شنلیگی، اوشاقلارین “ – بو سؤزو ایشلتمکدن نیسه بیر آز چکینردی همیشه – “… اوزلرینده کی گولوشلر، بازارین های-کویو، گل-گئدی گؤزلدیر…”
“اوشاق گؤیلون ایستیر بوشان، چیخ گئد آیریسینا. سننن‌دییل کی، دوهدورلر دئییر مننندی… “
“اولسون، ائله دئمه، همیشه دئمیشم یئنه ده دئییرم: `من سنی مین اوشاقلا‌دییشمه‌رم` “دئییب گؤزلری یاشاردی. اری‌نین اوره‌یی چوخ‌سیخیلماسین دئیه اوندان اوزاقلاشدی. روستم آغا چیگینلری ایله سولوق(نفس) آلیردی. او اوزدن، جام گئت-گئده بوغلاندی. او داها بیر زاد گؤره بیلمزدی جامدان، نه ایسه هله ده اوردا دوردوغو یئرده دایانمیشدی.
روستم آغا هر گون ایداره دن آوتوبوس دوراغینا تاکسی ایله گئدردی. نه ایسه بو گون یئرده گئتمک ایسته‌دی. یول اوزرینده گؤزو بیر ماغازایا ساتاشدی. ماغازا جامیندان چوخ عجیب- قریب یئنی قولچاقلار، اویونجاقلار، ها بئله چوخلو یئنی ماراقلی زادلار گؤرونوردو. او یئنیلیگین اؤزونو یوخ، یئنیلیکدن تؤرنن باشی چیخمادیغی زادلاردان خوشو گه‌لردی. جامدان ایچری باخارکن دوکانچی اونون گؤزلرینی اوخوموشدو. روستم آغانین هوفو جامی بیر آز بوغلاندیردی، اونا گؤره ده او بیر آز گئری چکیلدی. بو حالدا ساتیجی بیر بالاجا کدرلندی. جام آرخاسیندا ایکی قولچاق واردی. بیری آغ کؤینک، قارا باشماق، و قارا کوت- شالوار گئیینمیشدی. اوزاقدان چوخ سئویملی، چکیجی، و دوزلو گؤرونوردو. آلتیندا بیر کاغیذ اوستونده “دارا “ یازیلمیشدی. او بیریسی ایسه بوندان داها گؤزل، یاراشیقلی، دادلی- دوزلو بیر گلین ایدی. اونا دا “سارا “ یازمیشدیلار. دارا سارادان یوخاریدا دورموش، یئرده اوتوران سارایا اوستونلوکله باخیردی، بیر حالداکی آجی باخیشلارینی اوزونده کی گولوشلری ایله ایتیره بیلمه‌میشدی. روستم آغا درین دالمیشدی. داها جامین آرخاسی گؤرونموردو. او سانکی بیر‌سیناما ائکرانینا باخیردی.کوچه ده اوشاقلارلا قاریشیب اویناییردیلار. هئچ بیری باشقالاریندان سئچیلمیردی، هامیسی چیرکلی، جیندیر اوست- باشلا قوشولوب اویناییردیلار شنلیکله.
بیر یای گونو قونشولاری‌نین نوه‌سی اوزاق بیر یئردن قوناق گلمیشدی آتا آناسی ایله بیرلیکده. اوشاقلار هامیسی اونلارین قاپیسینا ییغیشیب قوناغین اونلارا قوشولماسینی گؤزله ییردیلر؛ اونلار دا آتا- بابالاری کیمی قوناغی اؤزلریندن چوخ سئوردیلر.
نه ایسه چوخ گؤزله‌دیکدن سونرا بیر بالاجا اوغلان ائیوانا چیخیب اوشاقلاری بیر سوزدوروب ایچری قاییتدی. سونرالار او هر گون اوشاقلارین اویونونا باخماق اوچون ائیوانا چیخاردی. او حسرتله اوشاقلارا باخاردی، آنجاق اوست- باشی باشقالاریندان سئچیلدیگینه گؤره بالاجا روستمین گؤزونده بیر ملک گؤرونوردو. بیر ده آناسی اونونلا هئچ کسین باشا دوشمه‌دیگی بیر‌دیلده دانیشیردی. نه ایسه بالاجا روستمین اونا قارشی اؤزل بیر دویغوسو واردی، اونو باشقالاریندان اوستون گؤروب اونونلا اویناماغا حسرت آپاریردی، او دا روستمی هئچ سایمیردی. اوشاقلارین هامیسی بیر نئچه گوندن سونرا بو دوروما عادت ائتدیلر، هره اؤز ایشیندیدی، اؤز اویناماسیندا، اؤز شنلیگینده. بیر بالاجا روستم ایدی بیر ده اونو سایمایان یولداشی. او گون دارا یئنه بولقوندا یالقیز دوروب اوشاقلاری سوزدوروردو حسرتله. گون اَییلدی. اوشاقلار هامیسی داغیلیب گئتدی. روستم اوشاقلارین داغیلماسینا باخمایاراق قونشولاری گیلین ائیوانی قارشیسیندا دایانیب دالمیشدی درین دوشلرینده. او آتا-آناسی ایله بیرلیکده آوتوبوسدان یئنیب ننه‌سی گیله دوغرو گلیردیلر. چوخ تمیز گئیینمیشدی، لاپ دارا کیمی. آتاسیندان اؤنجه قاپیدان ایچری گیریب “سلام مادربزرگ “ دئدی. ننه‌سی اونو ایستی باغرینا باسیب اؤپدو، آمما او هئچ ماجال وئرمه‌دی بؤیوکلره، آردیجیل ننه‌سینه گؤردوکلریندن سؤیله‌مه‌یه باشلادی. کیمسه اونو دوزگون باشا دوشموردو آنجاق هامی گولر اوزله اونا قولاق آسیردی، او دا بو دوروما چوخ فرحله‌نیردی اؤز ایچینده. ننه‌سی اونا “بالا اؤز ‌دیلیمیزده دانیش گؤروم نه دئییرسن” دئینده حتّی آرتیقراق سئویندی. تله‌سیردی بولقونا چیخیب اوشاقلاری سوزدورسون. قاپیدان چیخارکن آناسی اونو سسله‌دی: “روستم …” . آناسی‌نین سسی “داارااا …” سسی ایله قاریشدیقدا او اؤزونه گلدی. دارا دوردوغو بولقوندان ایچری قاییتماقدایدی.
“سالام” دئییب ایچری گیردی.
“باغیشلایین، او قولچاق نئچه‌دیر؟” سوراراق ویترینده کی همان قولچاغی گؤستردی.
دوکانچی بیر آز فیکیرلشیب “قیرخ مین تومن” دئدی.“قیرخ مین ؟! نییه نه اولوب؟” سوردو روستم آغا.“آغا بو دارادیر. ایندی تئهراندا بوتون دوهدور- موهدور اوشاغی، مهندیس- زاد اوشاغی … خلاصه هر نه کیلاسلی خانواده اوشاغی وار بونلاردان گؤتورور. تئلئویزییوندا گؤرمویوبسن، گئجه-گوندوز تبلیغات اولونور؟”
قیرخ مین تومن بیر بالاجا قولچاغا حتّی او زاماندا چوخ عاغیلا‌سیغیشماز بیر پول ایدی. آمما روستم آغا هئچ بیر چنه وورمادان او پولو وئردی. بیلمیردی نییه اوندان خوشو گلیب. دوکانچی قولچاغی قوتوسونا قویوب کادولاماق ایسته‌دی.
“ایسته مز، لوطفا “ دئیه‌رک روستم آغا قولچاغی آلیب ماغازادان چیخدی. قولچاق قوتونون تلقی آرخاسیندان روستم آغایا گولومسه ییب گؤز ووردو.
“بو نامومکوندی ! او فقط بیر عروسکدی!” دئییب اونو قولتوغونا ووروب دوراغا دوغرو یوللاندی.
دوراقدا صفه بنزر بیر قالابالیق واردی. او دا گلیب بو قالابالیغا قاریشدی. چوخ چکمه‌دی، اوچ روبدان سونرا توستو داغیرجاغی یئتیشدی. بیر باسا- باس اولدو ماشینا دوغرو، آمما هامی دوردوغو یئرینده برک دایاندی. سوروجو حضرتلری قاپیلاری باغلاییب یاخینداکی قهوخانایا یوللاندی. بیر- ایکی نفر دئیینن اولدو، آنجاق، دالدان هورومک ایدی هامیسی. چونکی سوروجو حضرتلری گلنده قاپییا یاخین اولانلاردان چوخلوسو اونونلا ائله کئف ـ احوال ائله‌دیلر سانکی اونلارا پول- مول وئره‌جکدی.
“بیلیتلری گتیرین” قاپیدا حسن پاشا کیمی دایانیب امیر وئرن سوروجو بویوردو.
“برو ، گم شو مردیکه!” بیری او آرادان سسلندی. قورباغا گؤلونه داش آتدیلار سانکی بیر آن. اورتالیقدا یئددی- سککیز یاشیندا بیر اوغلان اوشاغی واردی. هامی اونا باخدی. او یازیق دا هئچ ندن خبری اولمایاراق او سسین دالیجا روستم آغانی گزدیردی، چونکی اونا یاخین دورموشدو.آوتوبوس انگ- بنگ دولموشدو. یورغون ایشچیلر باشلارینی جاملارا دایاییب مورگوله‌دیلر. آیاق اوستده کی‌لر ده هره بیر یئره ال آتیب آسیلدیلار. مورگوله‌ینلری ده واردی. یول یاریسیندا سوروجو یاتانلار داماغینی پوزماق اوچون ایتی بیر بوروق وئردی. آیاق اوستده دوران بیر قوجا کیشی اؤزونو ساخلایا بیلمه ییب روستم آغایا دوغرو ییخیلدی.
“پیر خرفتِ پدر سوخته” دئین بیر سس هامینی اؤزونه چکدی. بو سس روستم آغایا یاراشماسایدی دا هامی اونا ساری باخدی. او بیر آز قیزاردی. “بو نامومکوندی!
او فقط بیر عروسکدی!” دئدی دوداقلاری آراسیندا روستم آغا.ائوینه یاخین بیر دوراقدا روستم آغا آوتوبوسدان ائنیب آیلاردان بری سوپورگه اوزو گؤرمه میش کوچه‌یه گیردی. آردی وار