حذف صفرها فکر بکری برای سرپوش نهادن بر اختلاس ها
گروه اقتصادی : حذف صفر از پول ملی که این روزها به یکی از مباحث پرتکرار اقتصاد ایران تبدیل شده است، از جمله طرحهای قدیمی است که به نظر میرسد امروز دولت مصممتر از همیشه به دنبال اجرای آن است.
سبک و سنگین کردن اظهارات در این باره، ما را به این نتیجه میرساند که این تصمیم دولت موافقان و مخالفان سرسختی دارد. مخالفان، حذف صفر از پول ملی را یک اقدام نمادین و نمایشی یا طرح یک نوع سرگرمی از جانب دولت تعبیر میکنند که درصدد است از این طریق حقایق تلخی را پشت پرده پنهان کند. در این گروه میتوان فرشاد مومنی- رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد- را جای داد که بر این باور است یکی از مشکلات حذف صفرها، حساسیتزدایی از اختلاسهاست.
محمد طبیبیان- اقتصاددان- یکی دیگر از چهرههای مخالف با این تصمیم دولت است. او در کانال تلگرامی خود، با طرح چند پرسش، نوشت: آیا دولت در صحنه اقتصاد به ایجاد جلوههاى ویژه نمایشى دست مىزند و یا در تدارک افزایشهاى کلان نقدینگى در چند سال آینده است و سعى مىکند با حذف صفرها بر ابعاد آن سرپوش بگذارد و از طریق بودجه دو ساله هزینه دو سال را، در سال انتخابات، در یک سال انجام دهد یعنى فرصتى ایجاد شود براى پیشخور کردن؟ اما موافقان لایحه پر سروصدای دولت که هماکنون جهت انجام تشریفات قانونی به مجلس ارسال شده است، مخالفان را از اتهامزنی به دولت بر حذر میدارند.
آنها معتقدند چنین اظهاراتی تحلیل واقعیت نیست، چون وقتی مردم از اختلاس یا هر تخلف دیگری صحبت به این میان میآورند، از واژه ریال استفاده نمیکنند. عدهای نیز بر این باورند که دولت برخی اصلاحات اساسی را آغاز کرده و باید این شروع را به فال نیک گرفت. اما جمعبندی نظرات ما را به این نکته رهنمون میسازد که همگی صاحب نظران در یک موضوع متفقالقول هستند و آن هم این است که اصلاحات اقتصادی؛ پیششرط حذف چهار صفر از پول ملی است. پیش از این، مسعود خوانساری- سکاندار اتاق بازرگانی تهران- طی اظهاراتی گفته بود: حذف صفر، بدون اصلاحات اقتصادی بیفایده است.طهماسب مظاهری- رئیس کل اسبق بانک مرکزی- نیز ضمن اینکه این اقدام را ضروری و الزامی میداند، معتقد است: پروژه حذف صفر از پول ملی اگر به شیوه درست عملیاتی نشود، یک نوع عدم امنیت خاطر در مردم نسبت به پول و سرمایه آنها ایجاد میکند که خود تورمزاست. از موافقان و مخالفان که بگذریم، اظهارات دولتمردان نشان میدهد که آنها بیش از هر زمان دیگری بر اجرای این لایحه اصرار میورزند. چراکه محمدباقر نوبخت- رئیس سازمان برنامه و بودجه معتقد است: حذف چهار صفر از پول ملی زندگی مردم را آسانتر میکند و عبدالناصر همتی- رئیس کل بانک مرکزی که توانسته در مدت کوتاهی به اقدامات اصلاحی خوبی دست بزند، میگوید: الان کسی اصلا ریال نمیگوید؛ چرا اصرار داریم واحدی که هیچکس اسمش را اعلام نمیکند، واحد پول ملی باشد؟
این طرح اصلا هزینه چند هزار میلیاردی ندارد.با این اوصافدر گزارش پیش رو، سعی کر یم تا با نظرخواهی از برخی اقتصاددانان به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا دولت با حذف صفرها، به دنبال کاهش حساسیتها و سرپوشنهادن بر اختلاسهاست، یا این تصمیم در ادامه اصلاحات اقتصادی که چندی است دولت آغاز کرده، کلید خورده است؟ در نهم مردادماه سال جاری، دولت لایحه پیشنهادی بانک مرکزی مبنی بر حذف چهار صفر از پول ملی را پذیرفت تا در مجلس به رای نمایندگان گذارده شود. بانک مرکزی در این لایحه، به آرزوی دیرینه دولتهای ایران در حذف صفرها و تغییر نام واحد پولی، جامه عمل پوشانده است. حذف صفر و تغییر نام پول رایج کشور از ریال- که از سال ۱۳۰۸ تاکنون با استقبال عمومی مواجه نشده- به تومان- همانگونه که بر سر زبانهاست- از سال ۱۳۷۲ مورد توجه بوده است. در این سال، بانک مرکزی با طرح این ایده برای نخستین بار، مطالعات وسیعی در این زمینه انجام داد اما مسکوت ماند. در دوره محمود احمدینژاد نیز بانک مرکزی به ریاست محمود بهمنی این ایده را به طور جدیتری دنبال کرد اما این لایحه همچنان بینتیجه ماند.در ادامه این روند بیسرانجام، در سال ۱۳۸۶ طراحی لایحه حذف صفر و تغییر نام واحد پولی، به دستور رئیسجمهور وقت مجددا در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت؛ به گونهای که این بانک با طراحی سامانهای به نظرسنجی درباره نام واحد پولی جدید نیز اقدام کرد. اما با پایان دولت دهم، رفرم پولی در ایران برای چندمین بار به محاق رفت. در اواسط سال ۹۵ حسین قضاوی- معاون وقت امور بانکی وزیر اقتصاد- دوباره بر ضرورت حذف صفر پول ملی تاکید کرد.
حذف صفر نوعی سرگرمی است
حیدر مستخدمینحسینی- مشاور پیشین وزیر اقتصاد- نیز درباره حذف صفرها از پول ملی در موقعیت کنونی اقتصاد ایران، اظهار میکند: سال گذشته نیز که بحث حذف صفرها مطرح شد، عنوان کردم که این، یک بازی و یک نوع سرگرمیست که دولت در این مقطع تدارک دیده است. اکنون هم همین را میگویم که وقتی هیچ کار زیربنایی در حوزه اقتصاد صورت نگرفته و هیچ قدم اصلاحی برای برنامههای اصلاح اقتصادی برداشته نشده، این اقدام بینتیجه است.
او تاکید میکند: قرار بود ظرف چهار ماه اول سال، نقطهنظرات در خصوص بودجه ارائه شود و الآن در شهریورماه هستیم! فقط گفته شده که قرار است بودجه سال ۹۹ با اصلاحاتی ارائه شود. در زمینههای دیگر اقتصادی هم فقط به یکسری حرف و سخن اتکا شده است.بنابراین اگر اساتید حوزه اقتصاد نسبت به حذف صفرها صحبت میکنند، بحثشان در این مقطع حساس است. بحثشان عمدتا این نیست که مخالف حذف صفرها هستند، بلکه مخالف حذف صفرها در این مقطع و در شرایطی است که معیشت مردم مورد هجمه قرار گرفته و از هیچ آرامشی برخوردار نیست. مستخدمینحسینی با اشاره به تجربیات جهانی در این زمینه میافزاید: کشورهایی موفق بودند که ساختار اقتصادی را اصلاح کرده بودند و تورم در شرایط نزولی و ثبات قرار داشت و در نتیجه رشد اقتصادی برای آنها رقم میخورد.
دولت را متهم نکنیم
هادی حقشناس-اقتصاددان- با بیان این مطلب که حذف چهار صفر از پول ملی هیچ تاثیری روی شاخصهای کلان اقتصادی ندارد، میگوید: یعنی این تصمیم هیچ تاثیری روی رشد اقتصادی، نرخ تورم، رشد نقدینگی و سایر شاخصهای پولی ندارد و در این قضیه، هیچ شک و شبههای دیده نمیشود. او با اشاره به اینکه اقتصاد ایران مشکلات ساختاری مزمنی دارد که رشد پایین اقتصادی، نرخ بهره ۲ رقمی، نرخ تورم و الی آخر از جمله آنهاست، میافزاید: این مشکلات ساختاری با یک برنامهریزی منسجم، میانمدت و بلندمدت قابل حل است.اما در اقتصاد ایران، به دلایل مختلف ما همواره با شوکهای مختلف مواجه بودهایم؛ از قبیل جنگ، تحریم اول، تحریم دوم و برخی از چالشهای دیگری که میتوان نام برد و همواره اقتصاد ایران در معرض موجهای بیرونی و داخلی بوده است. باید گفت هم ضعف سیاستگذاری داخلی و هم شوکهای بیرونی اقتصاد ایران را متلاطم کرده است. حقشناس ادامه میدهد: اگر پرسیده شود اولویت اول بانک مرکزی چیست؟ حتما حفظ ارزش پول ملی، کنترل نرخ تورم، ساماندهی بازار پول و… اولویتهای این نهاد است و در این قضایا نباید شکی کرد. اما اینکه دولت را متهم کنیم که با حذف صفر میخواهد اختلاسها را کمرنگ کند، تحلیل واقعیت نیست.او در توضیح علت این موضوع، اضافه میکند: وقتی مردم از اختلاسها میگویند، از واژه ریال استفاده نمیکنند، بلکه واژه تومان میان آنها کاربرد دارد و عموما در ادبیات مردم ایران، واژه تومان جا افتاده است. در واقع کسی از واژه ریال استفاده نمیکند، مگر در رسیدگی به اسناد، حسابداری یا صورت حسابهای مکتوب. بنابراین، اگر خلافی جایی انجام شود، مردم در صحبتهای محاورهای خود نمیگویند چند ریال، بلکه میگویند چند تومان.این اقتصاددان با بیان اینکه اگر فرض بگیریم واژه تومان برای کمرنگکردن اختلاسها باشد، آن هم آثار کوتاهمدت دارد،میگوید: نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که اگر تورم به سطح تکرقمی یا کمتر از پنج درصد نرسد، چنانکه ما بعد از چند دهه مجبور به استفاده از واژه تومان بهجای ریال شدیم، چند دهه دیگر باز مجبور میشویم به دنبال حذف صفرهای دیگر از پول ملی برویم. لذا، بهتر این است که بانک مرکزی به لحاظ ساختاری، به دنبال تقویت پول ملی از طریق اتخاذ سیاستهای پولی مناسب باشد. حقشناس ادامه میدهد: این اتهام که صرفا برای حذف اختلاس، چنین اتفاقی افتاده است، دور از واقعیت است. میتوان گفت بهتر است بانک مرکزی بهجای اصلاحات ظاهری، به دنبال اصلاحات ساختاری باشد. البته بانک مرکزی بهویژه از زمان روی کارآمدن آقای همتی، هم به ساماندهی موسسات غیرمجاز پولی اقدام کرد و هم سیاستهای ارزی که طی یکی-دو سال گذشته اتخاذ کرده، سیاستهای درستی است.در ضمن، بانک مرکزی درمورد بازگشت ارز حاصل از صادرات هم راهبردی درستی انتخاب کرده است، اما چون این سیاستها از یک سمت با کاهش شدید فروش نفت و از سمت دیگر با مشکلات شدید نقل و انتقال ارزی مواجه شده است، نمیتوان مزایای آن را به درستی در بازار پول و ارز مشاهده کرد.
حساسیت نسبت به اختلاسها کم میشود
آلبرت بغزیان- استاد دانشگاه- با اشاره به طرح حذف صفر از پول ملی در دهه ۸۰در گفتوگو میگوید: در آن مقطع زمانی، اقتصاد به یک ثبات نسبی رسیده بود و قرار بود نرخ ارز هم در یک محدوده مشخصی حفظ شود، بنابراین دولت اهدافی را دنبال میکرد که ممکن بود اگر اجرا میشد، یکسری برداشتهای حاشیهای هم صورت بگیرد. یعنی این کار منافعی به لحاظ روانی یا کار اجتماعی برای کشور به همراه داشت که در عین حال نمیشد از بحثهای حاشیهای دوری کرد. او ادامه میدهد: الان هم وضع همین است.به گزارش آرازآذربایجان به نقل از سرپوش ، فرض بگیریم دولت حذف صفر را یک تکلیف برای بانک مرکزی میداند و الان از این نهاد خواسته این تکلیف را انجام دهد. اما ما در یک فاصله کوتاه دو الی سه ساله، با رقمهایی از اختلاس برخورد کردیم که تا پیش از این به گوشمان هم نرسیده بود. الان بهگونهای شده که ۱۰۰ میلیارد رقم کوچکی به نظر میرسد و همه انتظار داریم واحد آن هزار باشد. در واقع با حذف صفرها، حساسیت نسبت به یک اختلاس هزار میلیاردی کمتر میشود. بغزیان اضافه میکند: اینکه گفته شود یکی از محاسن این کار این است که حساسیت نسبت به اختلاسهای گذشته کم میشود، یک محصول فردی است. باید اشاره کنم که هرکس با دید خودش به این موضوع نگاه میکند؛ بانک مرکزی به دنبال آن است که آنچه مردم میگویند رایج شود، حسابداران میگویند محاسبات سادهتر میشود و صفر زیاد تنها به معنای شلوغی و سردرگمی است و … . اما مسلما یکی از محصولات فردی حذف صفرها، کاهش حساسیت خواهد بود. البته نمیتوان به طور مشخص و قطعی گفت که در اذهان دولتمردان در این باره چه میگذرد، اما دید اقتصادسیاسی آقای مومنی- رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد- درست است. حساسیت نسبت به اختلاسها کم میشود و در این موضوع هیچ شکی وجود ندارد.
Arazazarbaijan.aghtesadi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۱۱ شهریور ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۲۳ ق.ظ