تدوین بسته توسعه روستایی در معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی : توسعه پایدار روستایی شرط گریزناپذیر خودکفایی و تحقق اقتصاد مقاومتی است و برای دستیابی به این نقطه باید شرایط ماندگاری جمعیت و تثبیت روستاهای کشور فراهم شده و وضعیت اقتصادی روستاها بهبود یابد.
روز گذشته رسانه های خبری از تدوین بسته توسعه روستایی در معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور خبر دادند و گفتند که در این راستا کارگروه‌های توسعه روستایی و عشایری استان‌ها برای بومی‌سازی این بسته ماموریت یافته‌اند.
بسته توسعه روستایی با تکیه بر مبانی نظری و تجربی، الگوهای توسعه و نقاط ضعف و قوت روستایی تدوین شده و سیاست‌های اجرایی این بخش در آن مورد توجه قرار گرفته است.
توسعه پایدار روستایی شرط گریزناپذیر خودکفایی و تحقق اقتصاد مقاومتی است و برای دستیابی به این نقطه باید شرایط ماندگاری جمعیت و تثبیت روستاهای کشور فراهم شده و وضعیت اقتصادی روستاها بهبود یابد.
توسعه مناطق روستایی نیازمند نگرش جامع در برنامه‌ریزی توسعه کشور است و نبود برنامه مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران، مقرون به صرفه نبودن کشاورزی سنتی و پایین بودن سطح بهره‌وری و مهارت‌های اثربخش در روستاها از عوامل مهاجرت روستاییان به شهرهاست که چاره‌جویی برای آنها در بسته توسعه روستایی مورد توجه قرار گرفته است.
این در حالی است که تمام دغدغه‌های دستگاه‌های اجرایی در خصوص توسعه روستایی در این بسته جامع پیش‌بینی شده و اجرای آن می‌تواند یک گام مهم و رو به جلو در توسعه متوازن کشور باشد.
کارشناسان اقتصادی هدف از تشکیل کارگروه توسعه روستایی و عشایری استان ها را تهیه سند توسعه روستایی استان عنوان می کنند و معتقدند که این کارگروه یکی از کارگروه‌های تخصصی ذیل شورای برنامه‌ریزی استان هاست که با پیشنهاد وزیر کشور در هیئت دولت تصویب شده است.
هماهنگی در تدوین برنامه‌های توسعه روستایی و عشایری و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی ذیربط در اجرای پروژه‌های عمرانی و زیربنایی در حوزه روستایی از دیگر وظایف این کارگروه است.
این در شرایطی است که روستاهای آذربایجان غربی بعنوان بخش بزرگی از نظام اجتماعی و جمعیتی و اقتصادی استان که در آن تعداد کثیری از عوامل انسانی مولد سکونت دارند، محسوب می شود. در روستاها عوامل و منابع ارزشمندی اعم از عوامل انسانی و منابع طبیعی و اقتصادی بعنوان ذخایر استراتژیک وجود دارد که در پیشرفت جامعه نقش مهمی ایفا می کنند. نقش و اهمیت فراورده ها و تولیدات روستایی در رفع نیازهای رو به تزاید جامعه درخور توجه است نظیر تولید محصولات کشاورزی، زراعی، دامی و صنایع تبدیلی که نقش بی بدیل و منحصر بفرد است. برای جامعه اقتصادی استان، بسیاری از دستاوردهای روستائیان نقش استراتژیک داشته و اهرم قابل اتکایی در پشتیبانی از نظام اقتصادی در عرصه ملی و جهانی از طریق صادرات و ورود کالاهای ملی به بازارهای پرظرفیت جهانی بوده، یعنی به عبارتی قدرت اقتصادی استان آذربایجان غربی و قطب کشاورزی بودن به دلیل روستائیان پر کار بوده و همچنین تکیه بر اقتصاد تک محصولی نفتی را نیز در سطح ملی کاهش می دهد.
سیاست های عادلانه دولت های گذشته در جهت توزیع عادلانه ثروت در میان اقشار آسیب پذیر جامعه به خصوص کشاورزان و روستائیان تا حد زیادی توانست فاصله طبقاتی را از میان برده و روحیه زندگی در روستاها را تقویت کند. چرا که ارایه تسهیلات بلند مدت بانکی ، سهام عدالت و هدفمندی یارانه ها بیشتر به منظور حمایت از قشر زحمت کش روستاها انجام شد.
این در حالی است که به دلیل قابلیت های بالای جغرافیایی از قبیل منابع آب، خاک حاصل خیز، بارش مناسب و نیروی انسانی در طول تاریخ زمینه های شکل گیری و توسعه زندگی روستایی در این استان فراهم شده است. طرز قرار گرفتن خانه های روستایی و ارتباط آن ها با یکدیگر و با کشتزارهای ، نشان می دهد که روستاهای استان از نوع روستا با خانه های مجتمع یا متمرکز است. کارشناسان معتقدند کشاورزی، دام پروری و صنایع دستی اقتصاد روستاهای استان آذربایجان غربی را تشکیل می دهند و به طور کلی، درآمد روستاییان بر پایه کشاورزی است. به علت فراوانی آب و حاصل خیزی خاک، بیشتر مردم روستاها در بخش کشاورزی مشغول به کارند و به زراعت و باغداری می پردازند.
در روستاهای استان آذربایجان غربی، به علت فراوانی منابع آب و غنی بودن مراتع، دام پروری رونق دارد. اغلب روستاییان به پرورش دام می پردازند و مازاد فراورده های کشاورزی به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می کنند.
در روستاهای کردنشین به علت شرایط جغرافیایی و زندگی کوچ نشینی، پرورش دام های سبک بیشتر رایج است و اقتصاد دام پروری بر اقتصاد کشاورزی غلبه دارد اما در روستاهای ترک نشین، پرورش دام های سنگین رواج بیشتری دارد و اقتصاد کشاورزی بر اقتصاد دام پروری غالب است.
استان آذربایجان غربی با در نظر گرفتن اقوام مختلف و تنوع منحصر به فرد دینی، مذهبی، قومی و همجواری با چندین کشور در زمینه صنایع دستی بسیار متنوع است.
صنایع مرتبط با کاربرد چوب مانند معرق، منبت، پیکر تراشی، مشبک، ریزه کاری و غیره و همچنین صنایع مرتبط با کاربرد الیاف مانند فرش، گلیم، نساجی سنتی، جاجیم بافی و غیره از طرح های مشهد و اصیل استان که می توان به طرح ریزماهی خوی، ماهی افشار تکاب و سه ترنج مهاباد اشاره کرد. نساجی سنتی بیشتر در مناطق کردنشین جنوب استان رواج دارد و منسوجاتی چون سجاده و چادر شب تولید می شود.
از سوی دیگر، ایجاد و راه اندازی کسب وکارها مانند کسب وکارهای خانوادگی و گروهی در روستاها بدلیل وجود پیوندهای قوی اجتماعی و روحیه بالای مشارکت و تعاون در روستاها بالاتر از شهرهاست روحیه کار و تلاش و مسئولیت پذیری و التزام و تعهد به پیشرفت در میان جمعیت روستایی بیشتر از شهرنشینان وجود دارد.