تجارت، خدمات و صنعت سه محور اشتغال در آذربایجان غربی

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی :کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مهم‌ترین مشکلات بخش صنعت استان آذربایجان غربی است و با پایین آمدن نرخ بهره بانکی و تامین سرمایه در گردش واحد های تولیدی شاهد رونق اشتغال‌زایی و توسعه عرصه اقتصادی استان خواهیم بود.
یکی از معیارهای مهم جوامع پیشرفته کیفیت نیروی انسانی است و هر چقدر که به میزان تخصص و تعهد فضاهای کسب و کار مناسب برای این نیرو فراهم شود، جامعه مراحل رشد و پیشرفت را زودتر طی خواهد می کند.
کاهش بیکاری و نابرابری در توزیع درآمد به عنوان دو هدف عمده در برنامه‌های توسعه مورد توجه قرار گرفته‌اند و آذربایجان غربی علیرغم ظرفیت های متعدد در بخش های مختلف نتوانسته در این مقوله رشد کند و همواره جزء استان های محروم و کمتر توسعه یافته کشور تلقی می شود.
اگر چه نقش بخش کشاورزی در دستیابی به این دو هدف می تواند بسیار راهگشا باشد ولی به دلایل مختلف آمارهای اشتغال زایی بخش کشاورزی استان نیز امیدوار کننده نیست و از سوی دیگر با روی آوردن به کشاورزی مکانیزه دیگر سهم اشتغال این بخش نیز محدود می شود.
کارشناسان معتقدند که زیربخش‌های کشاورزی آذربایجان غربی دارای پتانسیل بالایی در ایجاد اشتغال در کوتاه مدت هستند و همچنین توسعه این زیر بخش‌ها ضمن آنکه موجبات افزایش قابل توجه درآمد خانوارها را فراهم می‌کند،‏ از جهت ایجاد درآمد برای گروه‌های کم و متوسط درآمد روستایی و کاهش شکاف درآمدی نیز دارای اولویت است.
در این میان توسعه تولید محصولات باغی و گل و محصولات زراعی دارای اهمیت بیشتری است. به ویژه آنکه آثار توسعه این دو زیربخش بر درآمد خانوارهای روستایی در مدت زمان کمتری ظاهر می‌گردد. با این وجود و علیرغم مشکلات متعدد در اشتغال زایی بخش کشاورزی استان که اولویت نخست رشد اقتصادی استان بوده و همچنین سایر بخش های صنعتی و تولیدی استان که با نبود نقدینگی و سایر مسایل دست و پنجه نرم می کنند.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مهم‌ترین مشکلات بخش صنعت استان آذربایجان غربی است و با پایین آمدن نرخ بهره بانکی و تامین سرمایه در گردش واحد های تولیدی شاهد رونق اشتغال‌زایی و توسعه عرصه اقتصادی استان خواهیم بود.
شناخت نقاط قوت، فرصت‌ها و نیز مشکلات و تنگناهای بخش کشاورزی می‌تواند استان آذربایجان غربی را به چشم اندازهای روشن‌تر در کشاورزی و صنایع وابسته به آن سوق دهد، چرا که صنایع وابسته به کشاورزی در منطقه به دلیل داشتن موقعیت منحصر به فرد،اهمیت و نقش مهمی در توسعه فعالیت‌های زراعی، باغی، آبزی پروری دامداری و توسعه اقتصاد کشاورزی داشته و با توجه به تنوع شرایط آب و هوایی و امکان تولید انواع محصولات کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان، جذابیت اقتصادی ویژه ای را در پی دارد.
نبود صنایع تبدیلی یکی از بزرگترین مشکلات استان آذربایجان غربی است و احداث کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی و تبدیل مواد اولیه و خام به کالاهای با ارزش افزوده بالاتر با اندکی حمایت دولت و سرمایه گذاری بخش خصوصی در کوتاه مدت امکان پذیر است و می تواند ثروت ملی را نیز افزایش دهد.
این در حالی است که سطح بهره وری در کشور و به تبع آن در آذربایجان غربی بسیار پایین است. برای اینکه در جامعه کار مضاعف صورت گیرد باید نیروی کار در سطوح مختلف مورد احترام قرار گیرد.
این در حالی است که کمرنگ بودن ارتباط صنعت و دانشگاه و همچنین نبود نگاه کاربردی به مدارک دانشگاهی مهمترین معضل بر سر راه اشتغال در آذربایجان غربی است و با توجه به اینکه باید دانشگاه های علمی کاربردی برای تامین نیروی انسانی کارخانه ها و واحدهای صنعتی راه اندازی شوند ولی به علت رابطه سرد علم و صنعت دانشجویان برای کار در کارخانه ها بکار گرفته نشده و استعدادهای آنها مورد غفلت قرار می گیرد.
از سوی دیگر، با توجه به افزایش نرخ بیکاری در سال های گذشته و تعطیلی بسیاری از کارخانه های در آذربایجان غربی که استانی همجوار سه کشور خارجی و موقعیت فوق العاده ترازنیتی را یدک می کشد، بیشتر دانشجویان مراکز علمی کاربردی به سمت شغل های کاذب کشیده شده اند.
تشویق صنایع برای استفاده از طرح های دانشجویان رشته های مختلف دانشگاهی یکی از عوامل زمینه ساز فرصت های شغلی دانشجویان در صنعت آذربایجان غربی است.
این در حالی است که برای رونق تولید و افزایش بهره وری و اشتغال جوانان در آذربایجان غربی باید از رویکرد کشاورزی محور به سمت خدمات، تجارت و صنعت حرکت کرد و در حوزه خدمات مهمترین بخش گردشگری و رونق سرمایه گذاری است.
بهتر شدن وضعیت سرمایه‌گذاری برای بخش خصوصی و حل معضلات کسب و کار با اجرای قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار و همچنین اشاعه و توانمند کردن فرهنگ تولید، کار، کارآفرینی و بهره‌گیری از محصولات تولید شده در داخل استان بسیار راهگشاست.
تعلیم نیروی انسانی کارشناس، مجرب و کارآمد متناسب با احتیاجات تقاضای کار ، آفرینش مجال‌های کاری پایدار با تأکید بر بهره‌گیری از گسترش فناوری و اقتصاد دانش‌محور و آینده‌نگری نسبت به تغییرات آنها در سطح منطقه ای ، ملی و بین‌المللی نیز می تواند موجب رونق اشتغال شود.
ساخت و سامان‌دهی فراگیر اطلاعات بازار کار و بهتر شدن محیط کسب و کار و ارتقای شاخص‌های آن و پشتیبانی از بخش‌های خصوصی و تعاونی و رقابت از راه بازبینی مقررات و قوانین و همچنین کارگشایی از مشکلات تولید در استان مثل دولتی بودن اقتصاد و نابرابر بودن رقابت در اقتصاد استان و ایران می تواند در شرایط رکود اقتصادی کشور و منطقه در حوزه کارآفرینی موثر باشد.
واگذاری تسهیلات بانکی به کارآفرینان و ساقط کردن بروکراسی‌های وسیع برای اخذ تسهیلات بانکی
دلگرمی اشخاص به سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌گذاران خارجی در داخل برای ایجاد بنگاه‌های نوی تولیدی و اقتصادی نیز در این میان حیاتی است.