تاثیر فرهنگی فضای مجازی بر فضای عمومی جامعه
نعمت الله فاضلی
گروه تحلیل : شبکه های ارتباطی موبایلی مانند تلگرام نقش گسترده ای در تحول الگوی ارتباطی جامعه داشته اند.برای مثال مردم بیش از هرزمانی درگذشته،اکنون از سواد خواندن ونوشتن خود استفاده می کنند.تلگرام وشبکه_هایی مانند آن، ما را وادارمی کنند که بنویسیم، بخوانیم و دیگر مانند سابق تنها به قدرت کلام و ارتباط شفاهی بسنده نکنیم. همچنین تصویر و ارتباط بصری به کمک شبکه های ارتباطی موبایلی اهمیت چشمگیری درروابط ما پیدا کرده است.شبکه هایی مانند اینستاگرام و حتی تلگرام و سایرشبکه ها به دلیل امکانات فناورانه آسان و ارزانی که برای تولید و تکثیر ایمیج و تصویردر اختیار ما قرار می دهند این کارکرد را به وجود آورده اند که هر روز میلیون ها عکس وفیلم تولید و تکثیر شود و در نتیجه مردم از تصویر به طور همگانی بیش از هر زمانی در گذشته استفاده می_کنند.همچنین شبکه های ارتباطی موبایلی مانند تلگرام به شیوه بسیار شگفت انگیزی موجب گسترش و فراوانی ارتباط شده اند.
اگرچه در تاریخ صد ساله گذشته روزنامه_ها،صنعت نشر،رادیو ها، تلویزیون ها و شبکه_های مجازی هر کدام به تدریج و در طی تاریخ متوالی،ارتباطات میان افراد،سازمان ها و جامعه انسانی را به شدت گسترش دادند اما فضایی که اکنون در جامعه ما ایجاد شده، بر این اصل استوار است که هر لحظه شاهد شکل گیری انواع رابطه_های چند سویه هستیم برای مثال فردی که اکنون در جلسه ای همچون کلاس درس،سخنرانی ،یک جلسه اداری یا حتی میهمانی خانوادگی نشسته، در حال ارتباط پرشماری ازافراد وسازمان ها و گروه های مختلف است.این امر یعنی شکل دادن و برقراری مجموعه ای همزمان از ارتباطات،تنها به یمن وجود و حضور شبکه های ارتباطی موبایلی مانند تلگرام امکان پذیرشده است.
شبکه های ارتباطی موبایلی امکان بازاندیشی انتقادی در جامعه ایران را فراهم کرده اند.منظور از بازاندیشی انتقادی این است که اگر محتوای این ارتباطات موبایلی را با دقت جست و جو کنیم می بینیم که مردم در حال بازنمایی وضعیت خود و دیگران هستند که در این بازنمایی ها هم جنبه_های فردی و هم جنبه های فکری و فرهنگی دائما ارزیابی،تحلیل و بحث می شود. از این رو فرصتی استثنایی در جامعه ایران برای گفت وگو درباره خود و دیگران شکل گرفته است که در این گفت و گوها ما فرصت تازه ای برای ارزیابی نقاط قوت و ضعف خود برای رسیدن به چشم اندازها تازه به دست آورده ایم.علاوه بر این،شبکه های ارتباطی موبایلی این فرصت را برای ما فراهم کرده اند که بتوانیم دانش تولید کنیم.برای اولین بار گروه های وسیعی از مردم که در تمام طول تاریخ به عنوان »عامه« تلقی می شدند ونقش جدی و موثری در تولید دانش نداشتند، اکنون آنها یعنی کارگران ،دهقانان، زنان،کودکان ،نوجوانان و همه کسانی که با هرویژگی سیاسی،اقتصادی اجتماعی و فرهنگی به عنوان عامه مردم تلقی می_شدند می توانند به کمک شبکه های ارتباطی موبایلی خود ، شکلی از دانش یا نوعی چشم انداز یا رویکرد،درباره زندگی و انواع مختلف آن را تولید و ارائه کند.
این شبکه ها نقش مهمی را در آموزش همگانی و توسعه قابلیت های ارتباطی مردم ایفاء می_کنند.به همین دلیل، شاهد این واقعیت هستیم که شبکه های ارتباطی به شیوه های مختلف موجب توامند سازی ارتباطی،فکری و شخصی گروه های مختلف جامعه شده اند.علاوه بر این شبکه های ارتباطی به ویژه موبایلی و شبکه های مجازی چندسویه،این امکان را فراهم کرده اند که نوعی تعامل مشترک،موثر وچند سویه را به وجود آورند.اگرچه رادیو و تلویزیون هم درگذشته در زمینه تولید پیام و گسترش ارتباط نقش داشت،اما رادیوها،تلویزیون ها و حتی روزنامه ها نمی_توانستند تعامل موثر ومشارکت چند جانبه میان رسانه ها و مردم را ایجاد کنند.
شبکه های ارتباطی موبایلی جدید این امکان را فراهم کرده اند که ارتباط رسانه ای در جامعه ایران به ارتباطی مشارکتی،فعالانه،خلاقانه،چند سویه و موثر تبدیل شود.علاوه بر این،شبکه های ارتباطی موبایلی به ویژه تلگرام و نرم افزارهای مشابه آن،این امکان را فراهم کرده اند تا نوعی رابطه جدید میان حکومت،نخبگان سیاسی گروه_های سیاسی و نظم سیاسی با آحاد مردم شکل گیرد.در این فضای جدید ارتباطی،اتفاقی که در حال وقوع است این است که گروه های مختلف عامه مردم قدرت استیضاح کردن دولت،سیاست،گروه های سیاسی،سیاستمداران وجامعه را پیدا کرده اند.ما برای اینکه بتوانیم این قدرت جدیدی را که مردم پیدا کرده اند بشناسیم،کافی است به برخی از رخدادهایی که در سال های اخیر اتفاق افتاده است،نگاهی بیندازیم.برای مثال پزشکان و استیضاح پزشکان و امپراتوری بزرگ پزشکی یکی از آنهاست .امروزه هر خطایی که پزشکان مرتکب می شوند،به سرعت در شبکه های ارتباطی موبایلی به گفت|وگو گذاشته می شود.به همین ترتیب،بحث درباره جامعه استادان و عملکرد آنها درآموزش و دانشگاه ها ،به یکی از دستورکارهای گفت و گوهای اجتماعی مردم تبدیل شده است.شبکه_های ارتباطی موبایلی درحال گسترش شکل تازه ای از زیبایی شناسی همگانی هستند.مناسبات انسانی و اجتماعی که توسط فیلم_ها،عکس ها،طرح ها، موسیقی ها،شعرها و داستان ها از طریق شبکه های تازه ای ارزیابی شناسی همگانی را امکان پذیرکرده است.امروزه استفاده هنر،دیگر صرفا به سینماها،نگارخانه_ها موزه ها و نمایشگاه ها اختصاص ندارد؛هرموبایلی خود نگارخانه،موزه،سینما واستودیوی موسیقی است که در آن انبوهی از آثار زیبایی شناسانه که توسط گروه های مختلف مردم تولید و تکثیر شده،ذخیره شده است. از این رو به گمان من،ما درحال ورود به دنیای زیبایی شناسی همگانی تازه ای هستیم که در آن آثار هنری و هنرها،دیگر نه فقط با ذائقه نخبه گرایانه بلکه با ذائقه همگانی در حال شکل گیری است.
گذشته از اینها شبکه های ارتباطی موبایلی مانند تلگرام نقش گسترده ای درشکل گیری دستورکارهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و دارند.این شبکه های ارتباطی زمینه نوعی گفت وگوی اجتماعی را فراهم کرده اند.در این گفت و گوی اجتماعی ما شاهد هستیم که مساله های اجتماعی دیگر تنها چیزهایی نیست که حکومت یا دانشگاهیان یا رسانه های بزرگ آن را شکل می_دهند.به طور مثال ما دو سال شاهد آن بودیم که درگذشت مرتضی پاشایی از خوانندگان موسیقی به یک پدیده ملی تبدیل شد ویا شاهد این مساله بودیم که چگونه برخی از قتل ها به حادثه ای بزرگ بدل شد.حادثه محیط زیست،شکار غیر قانونی حیوانات،خشکیدن دریاچه ارومیه و برخی دیگر از نابهنجاری های زیست محیطی امروزه به عنوان دستور کارهای عمومی پذیرفته شده تلقی می شوند.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۱۴ بهمن ۱۳۹۴ ساعت ۵:۳۶ ق.ظ
