ایل یئنی لنیرعؤمور کؤهنه‌لیر
آنادیلیمیز: محتشم آذربایجان یوردوندا یایلا قیشین هاوا و طبیعت دورومو باخیمیندان دگیشیک‌لیگی گؤستریر کی یازین یولدان یئتمه‌سی بو یئرده یاشایانلاری دریندن دوشوندوروب سئویندیرمیشدیر.
یازین طراوت‌له شنلیک گتیرمه‌سی اوچون اونون باشلاندیغی گون زردوشت دینینه باغلی اولان اهورامزدایا عاید عنصرلریندن اولموشدور.
عادت و دبلرله دولو اولان، کؤکو چوخ اسکی زامانلار میلاددان نئچه مین ایل قاباغا قاییدان نوروز بایرامین بیر سیرا زردوشت دینیندن قالمیش، بعضیلری ایسه بوتون تورک ائللری دئمک یئرلی تورکلر، اورتا آسیا تورکلری و اورادان آذربایجانلا همدان تورپاغینا گلیب یئرلشمیش تورک سویلو ائللرین عادت و رسملری بیلمیشدیلر.
نوروز بایرامی بعضی بیلگینلرین نظریجه کؤکونده اوغوز بایرامی اولموش سونرالار گئت گئده بو گونکو دوروما دوشموشدور. نوروز شمال یاریم کؤره‌سینده یازین باشلاندیغی گئجه- گوندوز برابرلیگی گونونده کئچیریلیر.
بیر سیرا ائللر یازین یولدان یئتمه‌سین طبیعتین یئنی‌دن جانلانماسی ایله باغلامیش اونا عاید اؤزل شنلیک مراسیملر کئچیرمیش و بیر بایرام کیمی آدلاندیرمیشلار.
باهار بایرامیندا بیر عادت اولاراق یازین گلمه‌سینی، طبیعتین یئنی‌دن جانلانماسین قارشیلاماق اوچون سومنی گؤیردیلیر.
سومنی گؤیردن قادینلار یولدان یئتن یئنی ایله برکت بوللوق آرزیلامیش، بایراما دؤردو هفته قالمیش، هر چرشنبه آخشامی اؤزونه مخصوص دبلرله کئچیریلیر. سون چرشنبه تونقال قالاماقلا نغمه‌لر اوخونور. اودلا گونشه اولان ایناملارینی ایفاده ائدیلیر. بوتون بو کئچیریلن دبلر ایسلامدان چوخ- چوخ قاباق وارلیق تاپمیش قدیم شرق عنعنه‌لرینین داوامی اولان عادتلردیلر.
آنادیلیمیز: ایل یئنی لنیر/ عؤمور کؤهنه‌لیر…
محتشم آذربایجان یوردوندا یایلا قیشین هاوا و طبیعت دورومو باخیمیندان دگیشیک‌لیگی گؤستریر کی یازین یولدان یئتمه‌سی بو یئرده یاشایانلاری دریندن دوشوندوروب سئویندیرمیشدیر.
یازین طراوت‌له شنلیک گتیرمه‌سی اوچون اونون باشلاندیغی گون زردوشت دینینه باغلی اولان اهورامزدایا عاید عنصرلریندن اولموشدور.
عادت و دبلرله دولو اولان، کؤکو چوخ اسکی زامانلار میلاددان نئچه مین ایل قاباغا قاییدان نوروز بایرامین بیر سیرا زردوشت دینیندن قالمیش، بعضیلری ایسه بوتون تورک ائللری دئمک یئرلی تورکلر، اورتا آسیا تورکلری و اورادان آذربایجانلا همدان تورپاغینا گلیب یئرلشمیش تورک سویلو ائللرین عادت و رسملری بیلمیشدیلر.
نوروز بایرامی بعضی بیلگینلرین نظریجه کؤکونده اوغوز بایرامی اولموش سونرالار گئت گئده بو گونکو دوروما دوشموشدور. نوروز شمال یاریم کؤره‌سینده یازین باشلاندیغی گئجه- گوندوز برابرلیگی گونونده کئچیریلیر. بیر سیرا ائللر یازین یولدان یئتمه‌سین طبیعتین یئنی‌دن جانلانماسی ایله باغلامیش اونا عاید اؤزل شنلیک مراسیملر کئچیرمیش و بیر بایرام کیمی آدلاندیرمیشلار.باهار بایرامیندا بیر عادت اولاراق یازین گلمه‌سینی، طبیعتین یئنی‌دن جانلانماسین قارشیلاماق اوچون سومنی گؤیردیلیر. سومنی گؤیردن قادینلار یولدان یئتن یئنی ایله برکت بوللوق آرزیلامیش، بایراما دؤردو هفته قالمیش، هر چرشنبه آخشامی اؤزونه مخصوص دبلرله کئچیریلیر.
سون چرشنبه تونقال قالاماقلا نغمه‌لر اوخونور. اودلا گونشه اولان ایناملارینی ایفاده ائدیلیر. بوتون بو کئچیریلن دبلر ایسلامدان چوخ- چوخ قاباق وارلیق تاپمیش قدیم شرق عنعنه‌لرینین داوامی اولان عادتلردیلر.
نوروز بایرامی هله یولدان یئتیشمه‌میش عادت اوزره ائوده، حیط‌ده آبادلیق، تمیزلیک ایشلری آپاریلیر. آغاج اکیلیر. گؤی بئجردیلیر. عائیله عضولری چیرمالانیب سیل- سوپور ائتمک‌ده ائوین بوتون یئرلرینین ایچه‌ری ائشیکلی توزونو آلماقدا ائو قادینینا یاردیم ائدیرلر. قاب- قاج دوشنکلر و هامی نسنه‌لر یویولوب یئرینه دوزولور.
تمیزلیک ایشلری سونا چاتدیقدا هر یئر گولابلانیب بایرامی قارشیلاماق اوچون باشقا حاضیرلیقلار ائدیلیر.
بایرام گونو شیرینی ایله پلوو پیشیریلیر چئشیدلی بویاقلارلا یومورتالار بویانیر خونچالار بزه‌نیر، شام یاندیریلیر.
حوضورلو یئرلره گئدیلیر. کوسولولر باریشیر قوهوم اقریبا – قونشولار بیر- بیرینین ائوینه قوناق گئدیر. پایلار گؤندریلیر. عوموم خالق تازا پالتار گئییب شنلیکلر ائدیلیر.ایل بایرامی یئتدیکده یوردوموزون بعضی یئرلرینده بئله نغمه‌لر اوخونور:
گلیر نوروز بایرامی/ آچیلار گوللر هامی/ ساخلا گلین آنامی/ آنامی، هم آتامی.نوروزگلیر یاز گلیر/ نغمه گلیر، ساز گلیر/ باغچالاردا گول اولسون/ گول اولسون بولبول اولسون.نوروز نوروز خوش گلدین/ خوش گلدین، بوش گلدین/ بوش گلدین دولو گلدین/ بول گلدین سولو گلدین.
اینسان یاشاییشیندا اؤنملی یئری اولان دؤرد عنصر»سو، اود، یئل، تورپاق« تورکلرین ایچینده وارلیق سیمگه‌سی کیمی قوتساللاشیب دَیه‌رلنمیشدیر.
اولو آتا- بابالاریمیز قیش فصلینین سون دؤرد چرشنبه‌سینین هر بیرینه آد آپاردیغیمیز دؤرد عنصرین آدین قویوب ایل سونا چاتاندا او چرشنبه‌لری طنطنه‌لی مراسیملرله کئچیرمیشلر.طبیعته یئنی‌دن جان وئرن حیات سیمگه‌سی اولان »سو« آدی ایله ایلک هفته‌نی (سو چرشنبه‌سی) آدلاندیریب بوزلا قارلارین یاواش- یاواش اریییب سویا دؤنمه‌سین طبیعته یئنی حیات باغیشلایان بیلیبلر.
بعضی یئرلرده (خیر چرشنبه) ده دئییرلر. بو هفته چوخلو کندلرده جولا قازیب تینگ اکرلر یئر سوروب یاز اکینی اکرلر. مرجی، نوخود، یاز آرپاسی، کوروشنه، یونجا، شنبله اکرلر.
»اود« ایستیلیک گتیریب ایشیقلیق پایلاییب طبیعته یئنی روح وئردییی اوچون ایکینجی هفته‌نی (اود چرشنبه‌سی) آد وئریبلر.بو هفته‌یه (گوله چرشنبه)ده دئیینلر وار.
بو گون گؤی بئجرتمه‌یه ال قاتماق گونودور. بعضی کندلرده بئله گونده یئرلی آداملار ساری تیکان، چالقی تیکان و اودون ییغیب آخیر چرشنبه تونقال قالاماق اوچون حاضیرلیق ائدرلر. اولو بابالاریمیز بئله اینانیرمیشلار اودلا گونشه هر نه قده‌ر تقدوس وئردیکجه طبیعت او اؤلچوده تئز ایستیله‌شیب انسانلارا سعادت گتیره‌ر.
اوچونجو هفته »یئل« یولدان چاتیب آز زاماندا بوتون یئرلری دولانیب تورپاغی قیش یوخوسوندان آییتدیغی اوچون (یئل چرشنبه‌سی) آدلانیب.
بو هفته بویو چوخلو یئرلرده خالق دیرناقلارینی توتوب ساچلارینی قیسالدیب هابئله مال- داوارین قویروقلارینی وورارلار.
اؤلکه‌میزین بعضی یئرلرینده بو چرشنبه (کوله چرشنبه) آدلی ایله ده تانینیب.ایلین سون هفته‌سی تورپاق، اود، سو ویئل گوجو ایله یئنی‌دن جانلانیب بیر داها آییلدیغینا گؤره (تورپاق چرشنبه‌سی) آد وئریلیب. (آخیر چرشنبه) بوتون ائللر تورپاغین آییلماسین بوللو مر اسیملرله قارشیلاییب، قیشین آغیر گونلرین دالدا قویوب طبیعتین سخاوتلی قوجاغینا قوناق گئتدیکلرین بیر- بیرلرینه تبریک دئییب بئله اوخویارلار:
سو گلدی‌ها! اود گلدی‌ها! یئل گلدی
تزه عؤمور، تزه تاخیل ایل گلدی.
آنا طبیعت ال آچیقلیقلا نعمت دولو قوجاغین ائللره ارمغان گتیردیکده هامی بو دورومو سئوینجله قارشیلاییب اویناماغا گلدیکده شنلیک دولو مراسیملر یولا سالیرلار.
آرتیرمالییام اوسته آچیقلاندیغی دؤرد چرشنبه اوزون ایللر بویوندا گئت- گئده اؤز نه‌دنین الدن وئرسه‌ده بو گون خالقیمیز اونلارا عایید اولان دب‌لرین هامیسینی ایلین سون چرشنبه‌سی (تورپاق چرشنبه‌سی) گونو بیرلیکده کئچیریرلر.
کئچمیشلر قورونوب ساخلانان، بیزلره میراث قالان، بوگون ائللر آراسیندا طنطنه ایله کئچیریلن بعضی عادت- عنعنه‌لر آشاغیدا آچیقلانیر.نوروز شنلیکلری، دبدبه دن چوخ طبیعی‌لیگی صمیمی‌لیگی ایله اؤزونه مخصوص بیر خوصوصیّتی واردیر.
نوروز آذربایجان کندلیسی‌نین تورپاغا، اونو سئومه‌یه، عزیزلَمگه، تورپاقدان داها بول نعمت گؤتورمگه چاغیران امکچی خالقین بایرامی‌دیر ائله اونا گؤره ده خالق آخیر چرشنبه‌ده شام یاندیرار، خونچا دوٍزلدر، تونقال قالایار، هره باجاردیقی کیمی نوروزا حاضیرلیق گؤرردی. ائولرده حیط‌لرده تمیزلیک ایشلری گؤرولر باغلار، باغچالارسهمانا سالینار، آغاجلارین، گوٍل کوللارینین آرتیق زوُقلاری کسیلر، خالچا- پالاز یویولاردی، آغاج دیبلری بئللَنَر، سو آرخلاری تمیزلَنر، باغلار سولاناردی. اوشاقلارا هئیوا فیندیق آغاجیندان گؤز موُنجوغو دوٍزلدردیلر،حتی مال قارانین بوینوزوندان بئله مونجوقلار، قیرمیزی اسگی ایله آسیلاردی.
حیط باجالاردا اوٍزرلیک یاندیریلار، اوغول اوُشاق اوٍزرلیک توٍستو- سونه وئریلردی، آنالار ننه‌لر اوخویاردیلار :بایرام آخشامی باجالاردان توربالار ساللانار قاپیلاردا پاپاق آتیلار اوشاقلارین شن نغمه سسلری بیر ـ بیرینه قاریشاردی.
نوروز شنلیگی گئجه یاری سینا جن اوزاناردی. جاوانلار آشیق ـ آشیق اوینار، نینی گئدر، گوٍلَشر و خان ـ خان اوینایاردیلار.
نوروز گوٍنلرینده یاخین آداملار، قوهوم قارداش، بیر ـ بیرینه قوناق گئدر، عزیز آداملارینا بیشیردیکلری بایرام شیرینی‌لریندن آپاراردیلار. نیشانلی قیزلارا نوروز پایی گؤندرمک ده دبده ایدی. اوغلان ائوینه ده نوروز سوٍفره‌سی قایتاریلاردی. بوٍتون بونلار ایسه آداملار قوهوملار آراسیندا مهربانلیق، خوش اوٍنسییت دوغورار و یاخشی احوال روحیّه یاراداردی.
نوروزون ایلک دؤرد گوٍنو ایلین فصیل‌لری ایله علاقه‌لندیریلردی. بیرینجی گوٍن گوٍنشلی کئچه‌سی ایدی، دئمک یاز یاخشی گئچه‌جک ایدی ـ ایکینجی گوٍن یاغمورلو اولسایدی، یای یاغمورلویدو ـ اوٍچونجو و دؤردونجو گوٍنلر قیشین و پاییزین نئجه گئچه‌جگینی بیلدیرردی. اگر نوروزون اوٍچونجو و دؤردونجو گوٍنونده یاغیش اولسایدی، آداملار قودو دوٍزلدیب میدانلاردا گزر و گوٍنشی چاغیران نغمه‌لر اوخویاردیلار.
بایراما ۴۰گوٍن قالمیش باشلایان نوروز شنلیکلری مارسین آخرینا (کؤهنه تقویمله اورتالارینا) قده‌ر داوام ائدردی.نوروز سرحد بیلمه‌ین، چوخ گئنیش منطقه‌ده یاییلان، یازین گلمه‌سینی، یئنی امک مؤوسومونون باشلانماسینی وصف ائیله‌ین بؤیوک ائل بایرامی‌دیر. بو گوٍن اوتایلی بو تایلی آذربایجانلا یاناشی اورتا آسیا، ترکمنستان قیرقیزیستان اؤزبکستان، قزّاقستان، افغانستان پاکستان، ایران توٍرکیّه و باشقا اؤلکه‌لرده یاشایان نئچه یوٍز میلیونلارلا زحمتکش اینسان، نوروزو اؤزونون عزیز بایرامی کیمی قید ائدیرلر.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۲۶ اسفند ۱۳۹۵ ساعت ۸:۰۸ ق.ظ
