ایجاد حس مسئولیت‌پذیری در دانش‌آموزان
فرانک علیزاده
گروه جامعه: مسئولیت پذیری یعنی این‌که فرد، توانایی این را داشته باشد که کاری را برعهده بگیرد و در قبال آن، پاسخ‌گو باشد. برخی به اشتباه فکر می‌کنند وظیفه و مسئولیت یک موضوع هستند، در حالی که این فکر کاملأ اشتباه است.
وظیفه، کاری است که به فردی محول می‌شود و آن فرد باید حتمأ آن را انجام دهد ولی مسئولیت به این معناست که تو از کسی درخواستی داری و آن فرد می‌تواند آن را رد کند یا بپذیرد. حس مسئولیت پذیری باید از همان دوران کودکی در فرد ایجاد شود، اما چگونه می‌توان این حس را در کودکان به وجود آورد؟
حس مسئولیت پذیری در همه‌ی کودکان و دانش آموزان، کم یا زیاد وجود دارد و این موضوع، که تا چه حد می‌توان این حس را در آن‌ها تقویت کرد، به محیط زندگی و محیط اطراف آن‌ها بستگی دارد. ایجاد حس مسئولیت پذیری در دانش آموزان، نقش مهمی در آینده‌ی شغلی، تحصیلی و زندگی شخصی آن‌ها دارد که باید از همان دوران ابتدایی و دبستان، در دانش آموزان تقویت شود. کودکان و دانش آموزان امروز، آینده‌سازان و مسئولان آینده‌ی کشور هستند که اگر به درستی مسئولیت پذیری را در آن‌ها به وجود نیاورده باشیم بدون شک آینده‌ی کشور دچار سردگمی می‌شود و افراد به جای پذیرفتن درستی و نادرستی مسئولیت خود، به دنبال مقصر می‌گردند تا کار خود را توجیه کنند و از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند.
در قدم اول باید خانواده‌ها و مربیان به شناخت تقریبی از خلق و خو و سلایق دانش آموز برسند و سپس با توجه به آن شناخت، مسئولیتی به او بدهند و در چارچوب مسئولیتی که به آن‌ها داده شده، آن‌ها را مورد بازخواست قرار دهند. به این ترتیب نه تنها تا حدودی، روحیه مسئولیت پذیری را در دانش آموزان تقویت می‌کنید بلکه به آن‌ها حس غرور و شخصیت می‌دهید.
این که می‌گوییم متناسب با سن دانش آموزان به آن‌ها مسئولیت دهیم، به این معناست که باید در دادن مسئولیت به کودکان و دانش آموزان، تعادل را رعایت کنیم و از همان آغاز کار مسئولیت سنگینی را به آن‌ها واگذار نکنیم؛ چرا که سنگینی مسئولیت واگذار شده به آن‌ها، کودک و دانش آموز شما را دچار استرس و نگرانی می‌کند و چنان‌چه نتواند آن را به سرانجام برساند، حس شکست باعث سرخوردگی او می‌شود. برعکس این موضوع نیز وجود دارد، به این معنا که اگر شما مسئولیت بسیار سبک و اندکی به او بدهید، کودک و دانش آموز شما وابسته بار می‌آید. بنابراین شما باید مسئولیتی بین این دو را از کودک خود بخواهید و مدام او را بین مسئولیت‌های سبک و سنگین به تلاش وادارید تا ضمن ایجاد حس آرامش و موفقیت، به تدریج شخصیت مسئولیت پذیر او نیز شکل بگیرد و در نهایت بتواند برای کارهایش تصیم‌گیری کند.
در مسیر آموزش مسئولیت پذیری در دانش آموزان و کودکان، لازم است که یک سیستم تشویقی وجود داشته باشد تا فرد را نسبت به انجام مسئولیتی که برعهده‌اش گذاشته شده، مشتاق کند. به عنوان مثال می‌توانید به کودک خود بگویید ما امروز به پارک می‌رویم، اگر هرکسی به موقع اتاقش را مرتب کند. این گونه کودک برای مرتب کردن اتاقش اشتیاق نشان خواهد داد و حتی ممکن است برای این که زودتر به پارک برود، کارهایش را زوتر به اتمام برساند. فراموش نکنید که یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین راه‌ها برای تقویت مسولیت پذیری در دانش آموزان و کودکان، داشتن یک الگوی مسئولیت پذیر و موفق است. خانواده‌ها، معلمان، فرزند بزرگ‌تر و حتی یک دانش آموز بزرگ‌تر و موفق در مدرسه، می‌تواند یک الگوی مسئولیت پذیر و خوب برای کودکان و دانش آموزان باشد.دانش آموزی که مسئولیت پذیری را از سن کم، یاد گرفته است، بدون شک با ورود به مدرسه، دارای اعتماد به نفس بیشتری است و یک قدم جلوتر از سایر دانش آموزان است. معلمان برای آموزش و تقویت حس مسئولیت پذیری در دانش آموزان، در قدم اول باید به دانش آموز احترام بگذارند و در جملاتشان، از کلمات مثبت استفاده کنند و از تحقیر و سرکوب کردن دانش آموزان خودداری کنند.
احترام گذاشتن به دانش آموز، ناخودآگاه در رفتار آن‌ها و انجام دادن مسئولیت‌هایی که بر عهده آن‌ها گذاشته می‌شود ارتباط مستقیمی دارد و دانش آموز را نسبت به انجام کارها، مشتاق‌تر می‌کند. بنابراین خانواده‌ها و معلمان باید بدانند تا وقتی که با بی‌احترامی و بدرفتاری جایگاه کودک و دانش آموز را پایین می‌آورند و نسبت به برطرف کردن خواسته‌های آنان بی‌توجهی می‌کنند، نباید از آن‌ها انتظار داشت که مسئولیت‌هایی که به آن‌ها سپرده می‌شود، را انجام دهند.
یک دانش آموز مسئولیت پذیر، بدون شک دارای اعتماد به نفس بالایی است و زمانی که یک مسئولیت سنگین به او داده می‌شود و یا با مشکلی روبرو می‌شود، دچار سردرگمی نمی‌شود. این گونه افراد، در آینده با مشکلات و تغییرات زندگی با صبر و حوصله بیشتری مواجهه خواهند شد و با راهنمایی از دیگران، مسئولیتی که بر دوششان است را به پایان خواهند رساند.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۷ آذر ۱۴۰۲ ساعت ۸:۲۸ ق.ظ
