آنادولو
اکبرسعادت
آنادیلیمیز:انسانلاری بیر کوکدن،بیر نقطه دن تاپیلدیقلاری بوگون داها قبول اولونماقدادیر،و بو نقطه و مرکز هر یئردن اول آسیادیر،بونا گوره هئچ بیر اجداد یوخ دور کی تورک و مغول اجدادیندان اونلاردا اثر اولماسین.
دوغرودور کی نئچه مین ایل میلاددان اول دونیانین هر یانیندا یئر توتان و زمان زمان حکومت قیلان تورک و مغول میلت لر ی سو و هوا اثرینده اولکی قیافه لرین الدن وئریب و یا گئدیگجه دیل لری دگیشیب،آنجاق بونلار ایله بئله بوتون دونیا تورک لری نین سویو بیر دیر و بیر آز درین باخیمدا فورا تانینماقدادیر
تورک‌لرین آنادولو و آذربایجانا گلمه‌لریله تورکجه یئنی قونشولار تاپدی. آنادولودا یئرلی خالق‌لار یعنی ارمنی‌لر، روملار (یونانجا دانیشان‌لار)، سوریانی‌لر(آسوریلر) و قافقاز دیللری دانیشان مسیحی ائللری ایدی. تورکلر آنادولونون باتی سیندا داها چوخ یونانلی‌لار و بعضی ایسلاو اولوسلاریلا و سونرالاری بالکان لاردا ایسلاوجا دانیشان سیرپ‌لار، کروات‌لار بولغارلار و سویداش‌لاریلا قونشو اولدولار. دوغو دا ایسه ارمنی‌لرله، سوریانی‌لرله، عربلرله و یونانلی‌لارلا(ترابزون ایمپراتورلوغو) و قافقاز کوکنلی خالق‌لارلا (لازلار، گورجولر، آبازلار) قونشولوق‌لار یاشدیلار.
بو قونشولوق و آلیش-وئریش سونوجو تورکجه قونشو دیللردن سوزجوک‌لر آلدی و بو دیللره کلمه‌لر وئردی. بولغارجا و سیرپجا و باشقا ایسلاو دیللریندن آز مقداردا و داها چوخ تاووقچولوق کیمی آلان‌لاردا کلمه‌لر آلینیرکن یونانجادان، آشاغی یوخاری بوتون ساحه لرده و اوزللیک‌له بالیقچی‌لیق، اکینچی‌لیک و گمیچی‌لیک آلانلاریندا سوزجوک لر آلیندی. ایستانبول تورکجه سینده ارمنیجه دن آلینان سوزجوک لر داها چوخ معمارلیق و کوچه باجا(آرگو) دیلینه عایدکن، آنادولودا داها چوخ کند حیاتی ایله ایلگی‌لی سوزجوک لر آلیندی. یئرلی عربجه لردن ده فرقلی آلان لاردا سوزجوک آلینمیشدیر.
عثمانلی تورکجه سی، ۱۶٫نجی یوز ایل دن ایتالیانجا ایله (ونیز/وئنئدیک و جنوا لهجه لریله) تماسا گیردی و بیر چوخ آوروپا مدنیتی ایله ایلگی‌لی سوزجوک‌لر بو دیلدن آلیندی(مثلا بانیو=حامام، پیرلانتا=بیریلیان، پارلامئنتو=پارلمان و ..).
سوریانیجه و کوردجه کیمی دیللردن آلینج‌لار یوخ ساییلاجاق درجه ده دیر. ۱۹٫نجو یوز ایلدن فرانسیزجایا یونلن عثمانلیجا، بو گون ده اینگیلزجه نین یولویلا چاغداش دونیانین بیلیم و مدنیتی‌نی منیمسه‌مه‌یه دوام ائدیر.اوغوز تورکجه‌سی‌نین آذربایجانا گلدییی زامان، بولگه ده بیر چوخ دیل واریمیش. جوغرافیاچی‌لار و تاریخچی‌لرین وئردییی بیلگی‌لر یئترسیز و قارماشیق اولسادا، آذربایجان دا فرقلی دیللرین یاشادیغی آچیق دیر. آذربایجان، باشقا بولگه‌لرله قیاس ائدیلیرسه، داها آز نفوسو واریمیش و بعضی بولگه لرینده کوچریلری یاشارمیش (موغان، ماراغا اطرافی و اوزللیک‌له سونرادان هشترود آدی آلان ماحال و…).
بو کیمی آلان‌لارین کوچه‌به تورکلره چوخ چکیجی گلیرمیش. نه ایسه، منجه تالیشجا و گیلکجه، آذربایجانین دوغو و موغان بولگه لرینده، بوگونکونه گوره داها گئنیش جوغرافیایا یاییلمیش‌ایمیش. گونئی لرده تاتجا اولاراق تانیدیغیمیز و اسکی لرده فهلویجه آدلانان دیللر یایقین‌ایمیش. قوزئی ده قافقاز دیللری و ارمنیجه نین اونملی یاییلیش آلانی اولدوغون دوشونه بیلیریک. باتی و ایچ آذربایجان دا، تالیشجا و تاتجایا چوخ یاخین اولان(ان آزی بیر عایله‌دن گلن) و بوگون زازاجا و گورانجا (گوران) آدلاندیریلان دیللره بنزر دیللر و یا لهجه لر واریمیش؛ بعضی آذریجه اورنک‌لری اولاراق گوستریلن یازی نمونه لری بو دیللره عاید ساییلمالی دیر. بو مساله حاققیندا، واخت تاپارسام، آیرینتی‌لی یازاجاغام. گونئی بولگه لرده تاتجالارین یانیندا، یئرلی فارسجالاردا واریمیش و بوگون ده واردیر. گونوموزده کیرمانشاه دان(سونقور تورکجه‌سی) باشلایاراق، قوروا´دان بیجاردان، تیکان تپه، ناغادئی/سولدوز، بوکن قوشاچای، و اورمویا قدر و حتا خوی، سالماس و ماکی دا، تورک-کورد قونشولوغو وار. بو ایلیشگی دورومو سونرالارا و داها چوخ صفویلردن سونرایا دایانیر.
اوسته کی دورومو گوز اونونده توتاراق بیر شخصی پروژه گلیشدیرمه‌یی دوشوندوم قونشولارا وئریب، قونشولاردان آلدیغیمیز سوزجوک لر.
بونون اساسیندا، تالیشجا، تاتجا، گونئی تاتجاسی(طالقان، تاکستان آغیزلاری) کوردجه‌لر: سورانیجه(مهاباد/ساووج بولاق) گروسجا(بیجار بؤلگه سی)؛ یئرلی فارسجالار(ساوا فارسجاسی، همدان فارسجاسی و قزوین فارسجاسی) اولماق اوزره، بو دیللره تورکجه‌میزدن گئچن سوزجوک‌لری آراشدیرمایا قرار وئردیم. کوردجه‌لر حاققیندا ملزمه لریم (ماتریال)حاضیردیر.
گونئی تاتجاسی و ساوا فارسجاسی حاققیندا دا توپلامیشام بیر شئی‌لر؛ همدان فارسجاسینداکی آلینتی لاری یازمیشام. یالنیز خالخال تاتجاسی چالیشمام یوخ و تالیشجا حاققیندا درلی-توپلو ساغلام بیلگی و سوزلوک الیمده یوخ (تاتجا حاققیندا ده‌یرلی بیر چالیشما وار اما ایندیلیک الیمده ده‌ییل).فارسجا و عربجه آلینتی‌لار دوغرودان قونشولوق دان ده‌ییل، یازی دیلیندن قایناقلانیر؛ دین، شعر و صوفیلیک دیلی اولان فارسجا و عربجه، اوخوموش آداملارین آراسیندا یایقین ایمیش و دوولت یازیشمالاریندا بویروق‌لار و مکتب درسلرینده فارسجا و عربجه اونه چیخیرمیش. عروض وزنی ایله شعرلرده ده فارسجا-عربجه سوزجوک و دئییملره حد تانینمیردی. بونا گوره ده ایستر-ایسته‌مز فارسجا و عربجه عونصورلار دیلیمیزه گیردی. او سوزجوک‌لری آیریجا دهیرلندیرمک لازیم دیر. آندرئاس تیئتسه، آنادولو و عثمانلیجاداکی فارسجا آلینتی‌لاری بیر قالین سوزلوک ده توپلامیشدیر. عربجه آلینتی‌لار ایلک باخیش دا آنلاشیلیر و اوزرینده چالیشمالار دا وار. تانینماز دوروما دوشن کلمه لری ده زامان ایچینده آراشدیرماق لازیم گلیر.
فارسجایا گئچن تورکجه عونصورلاری موغول دونمینه‌جن رحمتلیک تورخان گنجه‌ای چالیشمیشدیر. موغول چاغی سونراسی اوزرینه ده گئرهارد دورفئر´ین مشهور چالیشماسی وار. بو آراشدیرماجی لارین گوزوندن قاچان، و یا او چالیشمالار یایینلاندیغی زامان اورتا چیخمامیش سوزجوک‌لری ده یاواش-یاواش آراشدیریریق و بیر قیسمی دا بو وبلاگ دا یایینلاندی.
یئرلی دیللردن تورکجه‌میزه گئچن عونصورلاری آییرد ائدیب آراشدیرماق دا اونملی و گره‌کلی‌دیر، اما یئرلی لهجه لریمیزین اوزرینده گوونیلیر سوزلوک چالیشماسی یوخ ساییلاجاق درجه دیر. دئمک بونلار آراشدیرماق باشقا بیر باهارا قالیر.
دونیالیق اولان تورک،تاتار،مغول اجدادای بیر مملکت،ایکی مملکت اولچوسویله اولچویه گلمز،بلکه بو بویوک اجدادی دونیا مقیاسیندا گوزه آلماق گره ک دیر،بونا گوره تورک،تاتار،مغول ملیت لرین تانیماق اوچون،هر شئی دن اول،دونیانی و بوتون قوم و میلت لری و اونلارین نه قیافه ده و نه خصوصیاتدا اولدوقلارین اوخوماق و تانیماق لازم و گره ک دیر،چون کی شمال دان-جنوبا،شرقدن-غربه سیرم-سیرم یئر توتان تورکلر،دونیا میلت لری نین یاری سین تشکیل وئره رک اونلار ایله هر یاندا یاشاماقدادیر لار.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۲۶ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۶:۱۹ ق.ظ
