آشفته بازار نهاده‌های دامی در سایه بی‌تفاوتی مسئولان

گروه اقتصادی:اختلالات ایجاد شده در ترخیص، تامین و توزیع نهاده‌های دامی چالش‌های بسیاری را برای تولیدکنندگان ایجاد و آینده تولید محصولات پروتئینی را با مشکل جدی مواجه کرده است.
اختلالات ایجاد شده در واردات نهاده‌های دامی و تأمین و توزیع آنها مشکلات بسیار زیادی را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. بنا بر اعلام مسئولان مربوطه به طور متوسط سالانه حدود ۳٫۵ میلیارد دلار انواع نهاده‌های دام، طیور و آبزیان وارد کشور می‌شود. با این حال طی ماه‌های گذشته عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی و دپو شدن نهاده‌های دامی در بنادر باعث کمبود عرضه در بازار داخل و افزایش قیمت نهاده‌های دامی از جمله ذرت و سویا به دو برابر نرخ مصوب شده است. این در حالی است که تولیدکنندگان محصولات پروتئینی از دی ماه سال گذشته در این زمینه هشدار داده بودند که متأسفانه مورد توجه قرار نگرفت. با توجه به وابستگی ۸۰ درصدی کشور واردات نهاده‌های دامی، هر گونه اختلال در تأمین و توزیع این نهاده‌ها، تولید محصولاتی از جمله مرغ، تخم مرغ، شیر، گوشت قرمز و… که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی از خودکفایی بسیاری از این محصولات سخن می‌گویند، با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد.
حبیب اسدالله نژاد، نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی دی ماه سال گذشته اعلام کرده بود: قیمت نهاده‌های دامی روند افزایشی یافته و نیازمند نظارت و کنترل است
اوایل بهمن ماه ۹۸ نیز کورش سیامک، دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران خواستار تسریع در تخصیص ارز کالاهای اساسی از جمله نهاده‌های دامی شده و گفته بود: تسریع فرآیند تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان می‌تواند منافع تولیدکنندگان را با حفظ ظرفیت تولید و منافع مصرف کنندگان را با تنظیم بازار تأمین کند.
البته ابراز نگرانی تولیدکنندگان به همین اظهارنظرها محدود نشد؛ ۱۳ اسفندماه ۹۸ نمایندگان هفت تشکل خصوصی بخش کشاورزی از جمله انجمن ملی تولید کنندگان زنجیره‌ای گوشت مرغ، اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران، اتحادیه مرکزی مرغداران تخم‌گذار میهن، اتحادیه مرکزی دامداران کشور، صندوق حمایت از توسعه صنعت طیور کشور، انجمن تولید کنندگان جوجه یک روزه کشور و انجمن صنفی کارخانجات خوراک دام در نامه‌ای به معاون اول رئیس جمهور از کمبود نهاده‌های دامی بویژه ذرت در آستانه شب عید گلایه کرده و از دولت اتخاذ تدابیر لازم جهت تأمین هرچه سریع‌تر نهاده‌های دامی را خواستار شدند.
در همان تاریخ، دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران با اشاره به اینکه دو میلیون تن ذرت در بنادر، چشم انتظار تأمین ارز برای ترخیص است، گفته بود: با توجه به وابستگی برخی از صنایع غذایی و تبدیلی به نهاده‌های دام و طیور اگر روند تأمین و تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی برای واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور تسریع نشود، بدون تردید در بسیاری از صنایع با کاهش روند تولید و بر هم خوردن تنظیم بازار، مواجه خواهیم شد.
سال ۹۸ در حالی به پایان رسید که گره کار تولیدکنندگان و دامداران باز نشد و دولت اقدام مؤثری برای حل مشکل تأمین و توزیع نهاده‌های دامی انجام نداد. همانگونه که انتظار می‌رفت، تداوم کمبود به تدریج موجب صعود قیمت در بازار شد و در حالی که تولیدکنندگان در به در بدنبال نهاده دامی بودند، انواع نهاده‌ها در دست دلالان خوش رقصی می‌کرد آن‌هم با قیمتی دو تا سه برابر نرخ مصوب.
۳۱ فروردین ماه امسال، خبرنگار مهر از ارسال نامه‌ای از سوی واردکنندگان نهاده‌های دامی به وزیر جهاد کشاورزی خبر داد که در آن واردکنندگان ضمن ارائه پیشنهاداتی برای تنظیم بازار نهاده‌ها، اعلام کرده بودند: ادامه روند فعلی منجر به کاهش جوجه‌ریزی، کمبود مرغ و افزایش قیمت آن درآینده می‌شود.
۵ اردیبهشت ماه بود که رئیس هیأت مدیره اتحادیه مرغ تخم گذار استان تهران از افزایش قیمت کنجاله سویا به ۴۶۰۰تومان در پی کمبود عرضه این نهاده در بازار خبر داد.
ناصر نبی‌پور در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تداوم مشکل کمبود و گرانی نهاده‌های دامی از افزایش قیمت کنجاله سویا به ۴۵۰۰ تا ۴۶۰۰ تومان خبر داد و گفت: نرخ مصوب این نهاده ۲۴۵۰ تومان است.
وی با بیان اینکه عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی موجب شده نهاده‌های دامی در بنادر بمانند و اجازه ترخیص پیدا نکنند، افزود: طی روزهای اخیر برخی از محموله‌های ذرت در بنادر اجازه ترخیص پیدا کرده‌اند و به همین دلیل قیمت ذرت از حدود ۲۷۰۰ تومان به حدود ۲۲۰۰ تومان کاهش یافته که البته نرخ مصوب این نهاده ۱۳۵۰ تومان است.
۱۵ اردیبهشت ماه نیز سید احمد مقدسی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد شدید از نابسامانی ایجاد شده در بازار نهاده‌های دامی گفته: عرضه نهاده‌های دامی به شدت کاهش یافته اما در بازار آزاد می‌توان این نهاده‌ها را با قیمت‌های بالا تهیه کرد. وی ارز ۴۲۰۰ تومانی را عامل اصلی بروز این نابسامانی معرفی کرد و گفت: تولیدکنندگان عمده نهاده‌های دامی مورد نیاز خود را از بازار آزاد و به قیمت بالا تهیه می‌کنند. در واقع ارز ۴۲۰۰ تومانی به نام تولیدکننده اما به کام دلالان است. بنابراین ما موافق هستیم که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود چرا که این ارز نصیب تولیدکننده نمی‌شود و کسان دیگری سود آن را می‌برند.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه ادامه این وضعیت منجر به تلفات در جمعیت دام‌ها می‌شود، افزود: ما ناچار هستیم میزان جیره غذایی دام را مرتب کم کنیم تا این دوران سپری شود.
مقدسی قیمت هر کیلوگرم ذرت را در بازار آزاد ۲۶۰۰ تومان، جو دامی را ۲۰۰۰ تومان و سویا را بیش از ۴۰۰۰ تومان اعلام کرد و افزود: لغو قانون تمرکز و سپردن وظایف تنظیم بازار به وزارت صمت، چالش‌های بزرگی را برای بخش تولید ایجاد کرده است. وزارت صمت در جریان جزئیات مسائل بخش کشاورزی نیست و بنابراین توان حل مشکلات این بخش را ندارد.
تعداد زیادی از دامداران کشور از استان‌های مختلف در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به جدی بودن چالش کمبود خوراک دام در بازار، از احتمال تلف شدن دام‌ها ابراز نگرانی کردند. که فیلم زیر وضعیت یکی از دامداری‌ها را روایت می‌کند.
حسین نعمتی، رئیس هیأت مدیره اتحادیه سراسری دامداران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت نامساعد بازار نهاده‌های دامی گفت: در حال حاضر به دلیل عدم تخصیص ارز به واردات نهاده‌های دامی و شرایط تحریمی، با خطر کمبود ذرت، جو و سویا روبه‌رو هستیم؛ البته مقادیر زیادی از نهاده‌های دامی در انبارهای گمرک و بنادر ذخیره‌سازی شده که به دلیل مشکلات تخصیص ارز هنوز به کشور وارد نشده است.
رئیس هیأت مدیره اتحادیه سراسری دامداران ادامه داد: در حال حاضر نهاده‌های دامی مورد نیاز دامداران با دو برابر قیمت مصوب در بازار آزاد خریداری و تأمین می‌شود. البته مقدار ناچیزی از این نهاده‌ها توسط شرکت پشتیبانی امور دام کشور تأمین می‌شود که با توجه به حجم بسیار کم و قیمت بالا، خرید آن برای دامداران و مرغداران کشور صرفه اقتصادی ندارد.
اخیراً، حسن عباسی معروفان، مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور در گفتگویی عنوان کرده است: واقعیت این است که طی ۴ ماه بانک مرکزی هیچ ارزی برای نهاده‌های دامی اختصاص نداد و تقریباً بازار خالی شده بود. از نیمه‌های فروردین با پیگیری که انجام دادیم از ابتدای اردیبهشت بانک مرکزی تمکین کرد بر اساس تعهدی که به گمرک می‌دهد نهاده‌ها ترخیص شود و از آن موقع تا کنون ۱۳۵۰ هزار تن نهاده توزیع شده است.
معروفان اضافه کرده است: حدود ۶۰۰ هزار تن توسط بخش خصوصی و ۷۵۰ هزار تن توسط دولت به مرغداری‌ها و گاوداری‌ها داده شده است که مجموع آنها ۱۳۵۰ تن است و اما ما قبول داریم که این میزان کمتر از نیاز بازار بوده است و برای تأمین نیاز کافی بازار باید یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن توزیع می‌کردیم که امیدواریم تا یک هفته دیگر میزان توزیع ما نیاز تولید کنندگان را کفاف بدهد.
مجید موافق قدیری، رئیس انجمن صنایع خوراک دام و طیور درباره آخرین وضعیت ترخیص نهاده‌های دامی گفت: طی سالیان گذشته به طور متوسط سالانه ۳٫۵ میلیارد دلار انواع نهاده‌های دام، طیور و آبزیان وارد کشور می‌شود. که سال گذشته میزان واردات نهاده‌های دامی نسبت به سال ۹۷ حدود ۲۵ درصد رشد کرد و ارزش آن به حدود ۴ میلیارد دلار رسید.
این مقام مسئول درباره دلایل افزایش واردات نهاده‌های دامی گفت: این مساله به منظور افزایش ذخایر استراتژیک در وضعیت تحریم بوده است.
وی درباره اینکه برخی عنوان می‌کنند شرکت پشتیبانی امور دام ذخایر کافی در زمینه نهاده‌ها دارد اما اقدام به توزیع نمی‌کند، تصریح کرد: شرکت مذکور محدودیت‌های خاص خود را در زمینه توزیع نهاده‌ها دارد. بر اساس قانون حداکثر ۲۰ درصد نیاز بازار باید از طریق ذخایر استراتژیک شرکت پشتیبانی امور دام تأمین شود که این رقم سال گذشته به حدود ۳۴ درصد رسید.
این فعال بخش خصوصی تاکید کرد: بنابراین باید مجوزهای لازم از سوی ستاد تنظیم بازار و وزارت جهاد کشاورزی به شرکت پشتیبانی امور دام داده شود تا بتواند نهاده بیشتری توزیع کند اما اینکه چرا تاکنون چنین مجوزی داده نشده، مسئولان باید پاسخگو باشند.
قدیری تصریح کرد: با توجه به اینکه شرایط در حال حاضر عادی نیست انتظار داریم نهادهای تصمیم گیر به این مساله جدی تر ورود کنند.
در همین زمینه، دیروز مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور وعده متعادل شدن قیمت‌ها را تا یک هفته آینده داده و گفته است: روزانه ۲۵ تا ۳۰ هزار تن خوراک دام از گمرک ترخیص می‌شود که تا یک هفته آینده قیمت در بازار متعادل می‌شود. اما آیا به وعده تازه مسئولان امیدی هست؟؛ محمد مهدی نهاوندی، عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: با شروع روند تخصیص ارز برای ترخیص نهاده‌های دام وطیور امیدواریم تا روزهای آینده بازار ذرت به تعادل نسبی برسد.
به گفته وی، ترخیص یک میلیون تن از ذرت‌های رسوبی به صورت اعتباری انجام و وارد بازار شده است.
نهاوندی معتقد است با تداوم ترخیص اعتباری و تسریع روند تخصیص ارز توسط بانک مرکزی مشکل کمبود ذرت طی هفته آینده برطرف خواهد شد.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل ازمهر، وی پیشنهاد می‌دهد که شرکت پشتیبانی امور دام به طور موقت از محل ذخایر خود نسبت به تأمین این نهاده برای صنایع دام و طیور اقدام کند. همچنین به اعتقاد وی، آغاز ثبت سفارش برای واردات کنجاله سویا و تأمین و تخصیص ارز برای این نوع از نهاده‌های دامی می‌تواند کمبود نسبی این کالا در بازار را به سرعت برطرف کند.
Arazazarbaijan.aghtesadi@gmail.com