دیل ایچینده‌کی دیب‌سیز دونیا
آیهان میانالی
آنادیلیمیز: بوگونکو دیل دئدیگیمیز قونو، قولاق‌لار ایله إشیدیلَن چئشیدلی سس تون‌لاریندان اولوشان بیر فیزیک‌یانا تؤرَنتی‌سی دیر. بو سس تون‌لاری زامان آخاریندا، چئشیدلی جوغرافیالاردا، چئشیدلی دوروم‌لارین اوز وئریشی ایله یارانیبلار، او اوزدن بو چئشیدلی‌لیکده یارانان نسنه، اؤز ایچینده بوتون یارانیش تاریخینی و یارانیش جوغرافیاسینی قورویوب، توخانیلماز بیر دوسیادا بیزلره چاتدیرا بیلیب. بو ساخلانیش اؤزلوگونده اؤزل بیر مئکانیزمه صاحاب دیر و بو مئکانیزمی کشف إدیب، اونونلا دیلین ایچینده‌کی سیرلری تاپماق اوچون بیر چوخ بیلیمین حاققیندا اوزمانجاسینا آراشدیریب، اونلارلا بو قونویا گیریش إتمک گره‌کیر. بیز ایلک اؤنجه سس یارانیشی‌نین بیلیمی، دیل تئوری‌لری و بونلارین آراسیندا یارانان ریاضیات ایله باغلی سایقارلاری بیلمه‌لی‌ییک.
بو یازی‌دا چالیشیریق قیسالمیش بیر بیچیمده قونولاری وورقولاییب، تَمَل سؤزوموزو اوخوجولارا چاتدیراق.
سس‌لر آغیزدان چیخیب، قولاغا چاتدیریلماق یولوندا بیر سیرا گوجلو فرئکانس‌لارا چئوریلیب، چئشیدلی دئییم شیدت‌لرینه باغلی گوج دالغالارینا چؤنوشورلر. أصلینده سس فرئکانسدان اولوشور، آنجاق بو فرئکانس‌لار گؤزه گؤرونمور و بیز بوردا فرئکانس آدینی وورقولاماق‌لا اونون حیس اولونان ماهیتینی اوخوجولارین گؤزونده جانلاندیرماغا چالیشیریق. بو گوج دالغالاری ۵ أصلی بؤلومونه بؤلونورلر و عئینی حالدا هر بؤلوک اؤزلوگونده فرقلی سس تئل‌لرینه باغلی قولاقداکی إشیدیم تئل‌لرینده سای‌سیز آلت بؤلوک‌لری یارادیب، بو گوج دالغالارینی داها بوروشوق بیر گیزلی‌لیگه چاتدیرا بیلیر و أصلینده بو بوروشوقلوق اوندان توخانیلماز بیر بیلیم یارادیر و بو بیلیم گؤروب، حیس إدیب و اونو فیزیک‌یانا بیلیک‌لرله آراشدیرماغا یول‌لاری قیسیتلاییر. بئله بیر دورومدا دیل قونوسونا تاریخ ایزگه‌لری و فیزیکه سؤیکَنمیش اوخشاریق‌لار بیلیگی (إتیمولوژی) و حتتا کلاسیک دیلچی‌لیک ایله باخیب، نظر آتساق، دیلین نه اولدوغونو و اونون واراولوشونو باشا دوشه بیلمه‌ریک.
دالغا گوج‌لری‌نین باش بؤلوک‌لرینه بیرلیکده گؤز دولاندیریب، او حاقدا کیچیک بیر آچیقلاماغی یئرلی گؤرورَم.
بیرینجی دالغا گوجو قاما (گاما) دالغاسی دیر.
قاما دالغاسی بوتون بئیین دالغالاری آراسیندا أن یوکسک فرئکانسا مالیک دیر. بئیین قاما دالغاسی دوروموندایکن، أن چوخ اوداقلانا بیلیر. بو دالغالار باش قونونو اؤزلوگونده داشییا بیلیر و بوتون سس‌لرین ایچ آنلامینی ثانییه‌نین أللی‌دن بیرینده آنالیز إدیب، اونون آچیق بیر دویوم آنلامینی بئیینین آلینتی و قایتاریش بؤلومونه چاتدیریر. بو دالغالار، بئیین یئنی بیر شئی اؤرگندیگینده و یا بیر قونویا چوخ درین اوداقلاندیغیندا، یا دا بیلگینی یادداشدا ساخلاییب، بؤلمه‌لره آییردیغیندا یارانیر و أصلینده بو یارانیش ایله بئیین بیزیم قولاق‌لاریمیزین سس آلیجی ایشله‌مینه قاتیلیب، فرئکانس‌لاری آنلاشیلان کلمه‌لره چئویریر. بونا بئله دوشونمه‌لی‌ییک کی بوغازداکی سس تئل‌لرینده یارانان سس‌لرین فرئکانس‌لاری ایلک اؤنجه دی‌کامپایل اولونوب ایچه‌ری‌لیک بؤلوم‌لره چئوریلیر. بو چئوری‌دن سونرا هر بؤلوک اؤزلوگونه اؤزل بیر حرکت تاپیر، سونرا قولاقداکی آلیجی پرده‌ده یئنی‌دن بیرلَشیب، فرئکانس‌لار کامپایل اولونوب، قایناق سسه چئوریلیرلر، آنجاق بئیینده‌کی قاما دالغاسی ۴۰ هئرتزدن ۱۴۰ هئرتزه قَدر بیر فرئکانس آلانیندا بو سسین نئجه کامپایل اولماسیندا بؤیوک بیر رول اویناییر. سسین ایچینده‌کی حرکت، چاپراز دا اولور، آخینا آخینا دا اولور، بعضن ده بیر گئری اوتورور، سونرا ساغدا بؤیویور، سولدا ایسه کیچیلر. بعضن ده لاپ ترسینه اؤنه گئدیب، سونرا سولا بؤیویوب، ساغدا ایسه کیچیلیر. بو دؤرد حرکتی قیرخ هئرتز بؤیوکلوکده گؤره بیلیریک، آنجاق قیرخ هئرتزدن یوز قیرخ هئرتزه قدَر یوز هئرتز بؤیوکلوک وار و بو سایاقدا دؤرد یوز بیچیم یارانیر و هر دؤرد یوز بیچیم سس تئلورانسیندا باشقا یوز بیچیم‌له ایکی‌لی قورولوشدا گؤرونَنده یوز آلتمیش‌مین سس بیچیمی یارانیر و بو ایکی‌لی قورولوش‌لار سونسوزاجان داوام إده بیلیر. بیزه ماراقلی اولان بو دیر کی ایکی‌لی قورولوش سس تون‌لاری‌نین أن ساده بیچیمینی یارادا بیلیر، حال بو کی اوچلو قورولوشدا ایکی دَگیشیک فورما دوزه‌لیر. اونلاردان بیری سس کئیفیتینی اؤزو ایله داشیییر، بیری ایسه سس بؤیوکلوگونو. بورا کیمی دیل چئشیدلیگینده هله ماهییت آرتیلا بیلمه‌ییب و بوتون آلچاق اوجالیق‌لار هر دیلده اولوندوغو کیمی آنا دیله عایید دیر و بورادا آنا دیل دئدیگیمیزده ایلکین یارانان دیلدن سؤز گئدیر کی بوتون دیل‌لر اونون گؤوده‌سینده یارانیبلار. بئله‌لیک‌له تک بیچیملی سس حرکتینده حرف‌لر یارانیر، ایکی بیچیملی سس حرکتینده کلمه یارانیر، اوچ بیچیملی سس حرکتینده ایسه تمل دیلده گئدن دانیشیق حرکته چیخیر و بو حرکتین اؤزل ماهیتی ده یوخ دیر، اؤزل بیر دیله عایید سس تون‌لارینی دا یارادا بیلمیر. بو سس‌لر و ایچینده‌کی یارانان دانیشیق‌لار بوگونکو قولاق‌لارا تانیش دَگیل و آنلاشیلماز بیر گؤرگه‌سی وار. بونا اؤرنک کؤرپه اوشاغین دانیشیغینی و یا ایکی حئیوانین سس سسه وئرمه‌سینی گتیرمک اولار. بیز بو سویه‌ده‌کی سس فرئکانس‌لارینا و او دانیشیغا آنلام وئریب، اونو ایندیکی دیله چئویره بیله‌ریک، آنجاق بو ایش اوچون سس بیچیم‌لری‌نین دؤرد بیچیملی حرکتینی جانلاندیرمالی‌ییق. أصلینده تکامول اوچون و سس بؤلمه‌لری‌نین دیل آیریمینی بَلیرلَتمک اوچون بیز دؤرد بیچیملی سس حرکت‌لرینی ایشه سالیب، بو بیچیم‌لرده هر دیلین اؤزونه عایید باش کودونو چیخاردا بیله‌ریک. بو کودلار چیخاندان سونرا، بوتون بیر بیچیملی، ایکی بیچیملی و اوچ بیچیملی سس حرکت‌لرینده یارانان سس‌لردن یارانان فرئکانس‌لارا دیل بؤلومو وئریب، اونلاری بیر-بیرینه هئچ بیر دئیتابئیس اولمازدان چئویره بیله‌ریک. بیز هر سسین ایلک اؤنجه نئجه و هانسی چئویرگن بیچیمی ایله فرئکانسا چؤنمه‌سینی اونون دی‌کامپایل اولماسیندا تاپا بیله‌جه‌ییک و بو، سس حرکت‌لری‌نین نئجه‌لیگی و نئچه‌لیگی و آختاریشین گرچک سونوج‌لارینی بَلیرله‌ده‌جک.
بیرینجی دالغا گوجونون بئیینده‌کی چئویریلمه‌سی‌نین چاتدیرانی یوز میلیاردا یاخین نورون‌دان اولوشور. نورون‌لار عصب سیستئمینده‌کی مورفو-فیزیولوژی و یا هیستو-فیزیولوژی قورولوش و ژئنئتیک واحیدی ساییلیرسا دا، اونلار سس فرئکانس‌لارداکی ماهیت‌لری، هئچ أل دَگمَزدن ساغلامجاسینا بئیینده آنالیز إتدیریب، اونون قارشی طرفده‌کی نئجه‌لیگینی تام اولاراق قورویور. اینسان بو پروسه‌ده نه إدیرسه ده، بو سس چئوری‌سی‌نین حرکتینده اولان قارا قوطودا دَگیشیک‌لیک إده بیلمَز، نه‌دن کی تکجه ثانییه‌نین أللی‌دن بیرینده اوز وئرمیش میلیاردلارجا آلینیب، گؤنده‌ریلن فرئکانس‌لار او قدر ایچ-ایچه‌لیک یاشاییر کی اینسان اونو یاخالاییب، ایچینده‌کی دوغما قورولوش‌لارینی دَگیشه بیلمَز. بو پروسه‌ده آرتیلماق وار، آنجاق یادداش‌لاردا قالمیش اؤنجه‌کی گؤنده‌ری‌لرده أکسیلمه اولمور..
آردی وار
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۰۵ خرداد ۱۴۰۳ ساعت ۳:۱۰ ب.ظ
