مشکلات واحدهای آجرپزی آذربایجان غربی

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: با ورود تکنولوژی تولید آجرهای نسوز به کشور و استان آذربایجان غربی کارخانه آجر سفال گرگین بزرگ‌ترین کارخانه آجر سفال خاورمیانه در استان افتتاح شد و این کارخانه تولید خود را از سال ۱۳۸۲ شروع کرده است و روزانه ۷۲۰ تن محصول تولید می‌کند.
آجر از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی است که قدمت آن بنا به عقیده برخی از باستان شناسان به ده هزار سال پیش می‌رسد. در ایران بقایای کوره‌های سفال‌پزی و آجرپزی در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آن‌ها به هزاره چهارم پیش از میلاد می‌رسد پیدا شده است.
فن استفاده از آجر از آسیای غربی به سوی غرب مصر و سپس به روم و به سمت شرق هندوستان و چین رفته است. در ایران باستان ساختمان‌های بزرگ و زیبایی بنا شده‌اند که پاره‌ای از آن‌ها هنوز پا بر جا هستند.
آجرپزی کوره‌ای یا دستی و سنتی یا فشاری در ایران کاربرد کهنی دارد معروف‌ترین بنای آجری باستانی ایران طاق کسری انوشیروان است. امروزه این صنعت دستی هزاران ساله با تعطیلی کوره‌های آجرپزی سنتی آخرین نفس‌های خود را می‌کشد.
استان آذربایجان غربی نیز به دلیل شرایط جغرافیایی و اجتماعی در حوزه تولید آجر سفالی و اخیرا آجرهای نسوز و انواع سرامیک‌های صنعتی سابقه درخشانی دارد و در حال رشد و توسعه روزافزون است.
نبود کارگر یا ممنوع شدن کار بعضی کارگران افغان مهاجر، بالا رفتن قیمت سوخت کوره‌های آجرپزی و عدم گاز رسانی به واحدهای آجرپزی چندی از عوامل تعطیلی کوره‌های آجرپزی در استان آذربایجان غربی هستند.
این در حالی است که واحدهای صنعتی خارج از شهرک‌های صنعتی به‌ویژه واحدهای تولیدی آجر با توجه به اینکه هنوز تغییر سوخت مصرفی آن‌ها محقق نشده به دلیل بالا رفتن هزینه قیمت تمام شده و عدم کشش بازار برای افزایش قیمت به صورت مقطعی فعالیت دارند و در یک حالت نیمه تعطیل به سر می‌برند.این حالت تا زمان گازکشی به مجتمع‌های تولیدی آجر ادامه می‌یابد و با وجود اعمال کمک هزینه بلاعوض برای نفت کوره و نفت گاز با توجه به ابلاغ توقف خط اعتباری هزینه انرژی توسط ستاد تحول، برخی از واحدها نگرانی خود را از این موضوع اعلام می‌کنند.
کارشناسان اقتصادی در چنین شرایطی بر تسهیل بازسازی و تکمیل فرآیند تولید واحدهای تولیدی آجر تاکید دارند و معتقدند که اهداف بازسازی و یا تکمیل فرآیند شامل کارآیی فرآیند و افزایش کیفیت یا تغییر محصول و به تبع آن صرفه‌جویی در میزان مصرف انرژی و کاهش هزینه تمام شده محصول است.این در شرایطی است که طی سال‌های گذشته کاهش ۵۰ درصدی تولید آجر در استان آذربایجان غربی اتفاق افتاده است و رییس اتحادیه فخاران نیز در همان ایام اعلام کرد که ۹ واحد آجرپزی در معرض تعطیلی‌اند و در صورت ادامه روند، ۵۰ درصد کارگران آجرپز بیکار می‌شوند.
رکود ساخت و ساز مسکن به ویژه در زمین‌های قراردادی از جمله عوامل کاهش ۵۰ درصدی تولید آجر در استان بوده است.
به گفته کارشناسان، کمبود تقاضا در بازار و کم شدن قدرت خرید افراد از دیگر عوامل موثر در کاهش قیمت و تولید آجر است و هدفمند کردن یارانه‌ها نمی‌تواند در افزایش قیمت غیرمنطقی آجر در استان تاثیر داشته باشد.
از سوی دیگر، آجری پزی‌های استان با مشکل اساسی روبه‌رو هستند و در سال‌های گذشته ۹ واحد آجرپزی استان در معرض تعطیلی قرار گرفتند و ۵۷ واحد آجرپزی فعال نیز در صورت رسیدگی نشدن به موقع توان فعالیت خود را از دست دادند.
البته با ورود تکنولوژی تولید آجرهای نسوز به کشور و استان آذربایجان غربی کارخانه آجر سفال گرگین بزرگ‌ترین کارخانه آجر سفال خاورمیانه در استان افتتاح شد و این کارخانه تولید خود را از سال ۱۳۸۲ شروع کرده است و روزانه ۷۲۰ تن محصول تولید می‌کند.
از آجرنسوز به دلیل مقاومت در برابر حرارت در شومینه‌ها، پوشش درونی کوره‌های صنعتی و سایر مواردی که نیازمند کارکرد در درجه حرارت زیاد است، استفاده می‌شود.
آجرهای نسوز انواع مختلفی دارند که هرکدام با توجه به نوع مواد به کار رفته در آن‌ها، محدوده‌های مختلفی از درجات حرارت بالا را تحمل می‌کنند.
آجرنسوز در واقع نوعی چینی است که از انواع خاک‌های نسوز تهیه می‌شود. چینی، همان سرامیک با کیفیت است که دارای ساختاری ظریف‌تر و متراکم‌تر از سفال است. درجه حرارت پخت آجرنسوز، حدود ۱۵۰۰ درجه سانتی‌گراد است.
کارخانه آجر سفال گرگین بزرگ‌ترین کارخانه آجر سفال خاورمیانه با سرمایه‌گذاری مشترک ایران و فرانسه یعنی ۸۰% سرمایه‌گذاری ایرانی و ۲۰% سرمایه‌گذار شرکت فرانسوی ساخته شده و در حال حاضر برای بیش از ۱۰۰ نفر به‌صورت مستقیم و ۵۰۰ نفر نیز به‌صورت غیرمستقیم اشتغال ایجاد کرده است.طرح توسعه این کارخانه خرداد ماه سال ۹۲ به بهره‌برداری رسیده و برای اتمام این طرح مبلغ ۵۰ میلیارد ریال هزینه شد.