پرئزیدئنت
اکبر علیار
آنادیلیمیز: بیزیم کندده بیر واخت‌لار مال- حئیوان چوخ ایدی، البته آدام دا چوخ ایدی. یعنی آدام‌لارلا حئیوان‌لارین آراسیندا دوز نیسبت وار ایدی. ایندی‌یه باخما بو نیسبت ترس اولوب یعنی آدام چوخ اولان یئرده حئیوان آز اولور، حئیوان چوخ اولان یئرده ایسه آدام! آما بونلارین ایکیسی‌نین جمعی اوسته‌گل ثابیت‌دیر.
نئینک، موضوع‌دان اوزاقلاشمایالیم! بلی بیزیم کندده او واخت‌لار چوبان توتاردیلار، ناخیرچی توتاردیلار. منیم ده او زامان یئنی‌یئتمه اولدوغوما باخمایاراق، ائل ایچینده حؤرمتیم وار ایدی، بلکه ده نه بیلیم بو حؤرمت دینج، درس اوخویان اوشاق اولدوغوم اوچون ایدی. ائله منی بو گونه قویان- تای-توشلاریمدان گئری سالان دا محض همین حؤرمت اولوب. آخی آتام رحمت‌لیک سونرالار من اورمیه‌نین »معنوی« اورتا مکتبینده درس اوخویان واخت‌لار، نئچه آیدان بیر گلیب مدرسه‌ده مودوردن، ناظیم‌دن، معلیم‌لردن منیم درس دورومومو، هم ده ادب- ارکانلی اولوب اولمادیغیمی سوروشاردی؛ دوزدور، بونلارین هر ایکی‌سیندن امین ایدی، آما گومان اؤز- اؤزونه –یئنه هر نئجه اولسا شهر یئری‌دیر، مدنیتین دولوب داشماسی دا آدامین الینه ایش وئره بیلر- دئیه، گاهدان اوخولا باش چکمه‌یی اؤز آتالیق بورجو حساب ائدیرمیش. هه، او مدرسه‌یه گلدییی بیر گونون آخشامی ائوده دانیشیردی کی گئتدیم گؤردوم معلیم‌لرین اوتاغیندا باشقا بیر شاگیرد آتاسی دا اوتوروب آما دانیشیغیندان، اونون اؤز خوشونا دئییل، مدرسه‌دن چاغیریلدیغینا گؤره گلدییی بللی ایدی. معلیم‌لرین هره‌سی بیر جوره اونون ۱۱-نجی صینیفده اوخویان اوغلوندان شیکایت ائتدیکده، کیشی هامی‌سینا بیر سئلمه ووردو:-باشینیزا دؤنوم، سیزدن خاهیش ائدیرم بیر داها منی بو قونویا گؤره مدرسه‌یه چاغیرمایین!
دیرناق آراسی بونو دا دئییم کی بو صؤحبت ۱۳۶۹-نجو ایله تصادوف ائدیر؛ بیر ریاضیات معلیمیمیز وار ایدی هر کلاسا گیرنده ایلک یاریم ساعاتی باهالیقدان، حقوقونون آزلیغیندان گیلئی‌لنردی. اونون دئدییینه گؤره، او ایل‌لرده ۲۰-۲۵ایل معلیم‌لیک تجروبه‌سی اولان بیر اورتا مکتب اؤیره‌تمنی‌نین داش چاتلاسا ۴۰ مین تومن امک حاققی ایدی. سومونا (کوکه‌یه) چئویره‌نده ۲۵ مین دنه سومون ائدیردی یعنی بوگونون پولویلا بئناوا معلیم ۵۰ میلیون تومنه ناز ائدیردی! هله- نییه قیزیلا، دوللارا دئییل، سومونا چئویردیم- سورسانیز، بونا گؤره کی او واخت‌لار بیز نه قیزیل، نه ده دوللار تانیمازدیق، سومونون دا قیمتی‌نین یادیمدا قالماسی‌نین سببی قوهوم‌لاریمیزدان بیری‌نین سومون چؤره‌کخاناسی اولماسی، منیم ده گاهدان گئدیب اورادا کونده زاد سالمام ایدی. قیزیل زاد دئیه‌نمه‌رم سو قیمتی ایدی آنجاق ایندیکی کیمی یادیمدادیر، لاپ یاخین قوهوموموز اولان بالاجا قیز اوشاغی کوچه‌ده اوینایاندا بویونباغی‌سی آچیلیب دوشموشدو کوچه‌نین چیرکلی سویونا – اوشاق عاغلی دا نه آنلاسین، بویونباغی‌نی گؤتورمه‌میشدی. سونرا والیدئینی ائوده – بس بویونباغین هانی- سوروشاندا ، – دوشدو یئره کیفیر اولدو آتدیم گئتدی- دئیه‌نده بوتون ائو اهلی ناراحات اولماق عوضینه گولوشمه‌یه باشلامیشدیلار، ایندی ده قوهوم آراسیندا بو اولای شیرین گون‌لرین خاطیرلاییجی‌سی کیمی ده‌یرلندیریلیر… هه ایندی چوخ گؤیلوم ایسته‌ییر »آقای شوکرو«نو گؤروب کئفینی سوروشام، ۲۵ مین دنه سومونون ۲۲ مین دنه‌سینی غددارجاسینا یاندیریبلار! بلی، آتام دئییر کیشی دئدی منی بیر داها چاغیرمایین، اوغلومون عاغلی اولارسا درسینی اوخویوب اولار معلیم، مهندیس آیدا ۴۰ مین تومن آلار، عاغلی اولمازسا گئدهر دللال بازاریندا آل- وئر ائدر گونده ۴۰ مین تومن آلار!! بونا گؤره دئییرم او حؤرمت‌لر، تشویق‌لر اولماسایدی بلکه ایندی من ده عاغیل‌سیزجاسینا، ایندی‌کیندن ۱۰۰ قات آرتیق قازانیب، ادبی دایره‌لرده، درنک‌لرده، کیتاب‌خانالاردا، لایولاردا عؤمرومو چورودونجه، اوردا- بوردا کئفیمی سوروردوم.
موضوع‌دان اوزاقلاشمایالیم، منیم او واخت‌لار کندلی‌لرین یانیندا اولان حؤرمتیمه گؤره، بعضی فیکیرلریمی قبول ائدر سسیمه سس، هاییما های وئرردیلر.
بیر ایل یازین اول‌لرینده بیزیم بؤیوک »عابباس خرمانی«ندا چوبان توتما مذاکیره‌لری باشلانمیشدی. او ایل ده بیزیم ابتدایی مدرسه‌سی بئله، اولمایان قونشو کندلرین بیریندن بیر عاییله اوشاق‌لارینی اوخوتماق مقصدی ایله بیزیم کنده کؤچموش، بیزیم بابا دامداشیمیزدا اوتوروردولار. اونون دا اوشاق‌لاری ایلا منیم آرام ساز ایدی. چوبانلیق آدای‌لاری‌نین ایچینده بو آدام دا وار ایدی. من ده کند ایچینده، مدرسه‌ده، مچید قاباغیندا ائله بئله قاراسینا، یاخشی- پیسینی بیلمه‌دن اونو تبلیغ ائدیردیم، نه وار – نه وار اونون اوشاق‌لاری ایلا آشیق اویناما شانسیمی ایتیرمه‌ییم!
خولاصه سئچگی گونو چاتدی و منیم قونشو کنددن گلن یولداش‌لاری‌مین آتاسی چوبانلیق کورکونه لاییق گؤروندو. گؤزونوز یامان گون گؤرمه‌سین، بو یازیق دئمه هئچ بیلمیر ده‌یه‌نه‌یی سول یوخسا ساغ اله آلارلار، سوببه‌یی توولایاندا اوزون باغینی یوخسا قیسا باغینی بوراخارلار داواری کسنده موسلمان یوخسا ائرمنی قیبله‌سینه اوزادارلار، ایتی کندلی‌یه یوخسا یادا قوشقورارلار! نه باشی‌نیزی آغریدیم، آرتیق ایش ایشدن کئچمیشدی. بیزیم ده کندده دب‌دیر هره‌یه بیر ترس آد قویارلار، داز قادینی »ساچلی« چاغیران کیمی. او واخت‌لار بیزیم کندلره آغ- قارا ۱۴ اینچ تیلویزیون‌لار تزه آیاق آچمیشدی کندیمیز ده شوروی‌یه یاخین اولدوغونا گؤره باش- گؤزونه نه قدر چیرپسان دا ایران‌ین وار- یوخ ایکی کانالینی گتیرمه‌یه جانی چیخان تیلویزیون باکی- روس کانال‌لارینی اوینایا- اوینایا توتاردی، ایندی‌نین ال تیلفون‌لاری کیمی!
عموغلوم تیرئلی شوفئری دیر، دئییر بیر سوره منیم ال تیلفونوم اینانیلماز قدر یوخاری پول سالیردی، گؤردوم بیر آی ایشله‌دیییمین یاریسی تیلفون پولونا گئدیر، لاپ دوزو ائوده‌کی کیچیک اوغلومدان شوبهه‌لندیم دئدیم اوشاقدی دا من یوخودا زاددا اولاندا گؤتوروب کیمه‌سه زنگ وورار یا دا نئتینی آشیری درجه‌ده قوللانار، آنجاق مسأله‌یی اینجه‌له‌دیکده رومینق علاقه‌لری اورتایا چیخدی، آخی من خاریجی سفرده اولمامیشام هئچ اولا دا بیلمه‌رم، هله باشقا خرج‌لری دئمیرم یئنی قانون‌لارا اویغون اولاراق، تورپاق‌باسدی ائله باسار، ائله سرحدده جئجیمیم جیریلار! سن دئمه من هفته‌آشیری »نوردوز« گؤمرویونه، ائرمنی‌لره گؤنده‌ریله‌جک، یوک آپاران زامان تیلفون اؤز شبکه‌میزین احاطه دایره‌سیندن چیخیر ائرمنی شبکه‌سینه داخیل اولور، نوردوزدان دانیشدیغیم هر کلمه‌نین بیری ۵۰ مینه منه باشا گلیر! ائله دوز دئییبلر ائرمنی‌دن آداما خئییر گلمز او دا داشناک اولا!
هه، او کانال‌لاردا دا او قدر پرئزیدئنت- پرئزیدئنت دئمیشدیلر کی بو کلمه کندلی‌لرین آغزیندا پنیر- چؤر‌ک اولموشدو. ترس کیمی بو اولای‌لار اوست- اوسته دوشدویوندن او ال‌سیز- آیاق‌سیز، چلیم‌سیز چوبانا دا چوخ چکمه‌دی کندلی‌لرین طرفیندن »پرئزیدئنت« لقبی وئریلدی. الینه دؤندویوم پرئزیدئنت ده او ایل باشا گلینجه قوزو قالمادی، چپیش قالمادی، شیشک قالمادی اؤیه‌ج قالمادی جاناوارا (قوردا) وئرمه‌سین! دوزدور منیم اوشاق اولدوغوما گؤره، پرئزیدئنتی وار گوجومله دستک‌له‌سم ده، کندلی‌لر منی قینامادیلار، آخی بیلیردیلر قیناسایدلار دا ائله او اوشاق عاغلیم‌لا – من دئدیم سیزین عاغلینیزا نه گلمیشدی- دئیه بیلردیم! آما هر نئجه اولاندان سونرا اؤزوم- اؤزومو سوچلو سانیردیم. بو سینیق- سالخاق شعر طبعیم ده ائله او زاماندان واردی. اؤز ویجدانیمی راحاتلاماقدان یانا دا اولموش اولسا بو کیچیک گرایلی شعرینی یازدیم کندلی‌لر ده – او واخت بئله دئییلدی کی دونیا مالی گؤزلرینی توتا، تلف اولان قویون- قوزونو چوخ تئز اونوتدولار، أیلنجه‌لرینده تئز- تئز بونو منه اوخوتدوروب قاققا چکیب گولردیلر:
فلک منیم حسابیمدان،
واری سالدی، یوخو چیخدی!
عؤمرومده‌کی شیرین گوندن،
آزی سالدی، چوخو چیخدی.
خوشبخت- خوشبخت یاشاماغیم،
قوردوغوم او جنت باغیم،
قیزیل قولپلو مئی چاناغیم،
چوخ چکمه‌دی یوخو چیخدی!
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ ساعت ۱۱:۰۶ ق.ظ
