نقش وکیل وکارشناس در رسیدگی به پرونده ها ومشاوره وپیشگیری از اختلافات

محمدعلی خالق‌نژاد
گروه اجتماعی: در طول تاریخ نقش وکلا وکارشناسان حقوقی با توجه به نیازهای جامعه وتغییرات در ساختارهای حقوقی، تکامل یافته است امّا می توان گفت که مفهوم وظایف وکلا وکارشناسان حقوقی تا حدّ زیادی مشابه بوده است.
به گزارش آراز آذربایجان ،در گذشته‌،وجوامع قدیمی نیز نیاز به مشاوره‌ های حقوقی و نمایندگی در دردادگاههاوجود داشته.شاهد مثال در دوره‌ های قدیم ، مشاوران حقوقی دراموری همچون خرید وفروش مِلک ،امورخانوادگی، وحلِّ اختلافات داوری نقش به سزایی داشته اند . همچنین در سیستم‌های حکومتی قدیمی معمول بوده که افراد باتجربه و دانش حقوقی بالا به عنوان مشاوران حقوقی برای پادشاه یا حاکمیّت به کار گرفته می شدند.از آن روزگاران تا امروز باپیشرفت تکنولوژی و تغییرات در ساختار حقوقی، نیاز به وکلا وکارشناسان حقوقی بیشتر شده است. امّا اساسی ترین نقش آنها، یعنی مشاوره‌ های حقوقی،نمایندگی در محاکم وارائه خدمات حقوقی به مراحعین همچنان باقی مانده است. از زمانهای باستان، در جوامع مختلف افرادی که دارای دانش حقوقی بودند تحت عناوین مشاوران حقوقی ونمایندگان حقوقی برای مردم ارائه خدمات می دادند.مثلاً در جوامع باستان مانند جمهوری روم، یونان باستان و بابل ، نمایندگان حقوقی به عنوان مشاوران ومدافعان در دادگاه‌ها حضور یافته وبه مردم خدمات حقوقی ارائه‌ می کردند.در طول تاریخ ، باتوسعه ساختارهای حقوقی و به تبع آن افزایش نیازهای جامعه به خدمات حقوقی وقضایی نقش وکلا وکارشناسان حقوقی تکامل یافته و رسمی تر شده است . می توان اذعان نمود نمایندگان ومشاوران حقوقی از عهد باستان در جوامع مختلف وجود داشته اند واین عناوینی که ازآن به عنوان وکالت یاد می شود سابقه ای طولانی به درازای تاریخ دارد.باتوصیفاتی که ذکر آنها رفت وکیل وکارشناس حقوقی نقش بسیار مهم واساسی در رسیدگی به پرونده ها وحلّ وفصل اختلافات حقوقی‌ ایفا می کنند .
جهت تبیین بهتر مطلب اختصاراًدرذیل به برخی از آن موارد اشارتی می‌شود:
نقش وکیل: وکیل به عنوان نماینده حقوقی موکل خود عمل می کند ودر جلسات دادگاه ومراحل قبل از آن به نمایندگی موکلش می پردازد.
مشاوره‌ حقوقی: وکیل به مُوَکِّلان خود مشاوره‌ حقوقی ارائه‌ می دهد وآنها را در امور حقوقی راهنمایی می نماید .نقش کارشناس حقوقی: کارشناسان حقوقی با بررسی جزئیات پرونده وتحلیل وضعیّت حقوقی طرفین، به ارزیابی وتجزیه وتحلیل حقوقی پرونده می پردازد.
نگارنده معتقد است بطورکلی، کارشناسان حقوقی در تمامی مراحل پرونده های حقوقی از تحلیل وبررسی اولیّه تا نمایندگی دردادگاه وحل اختلاف به موکلان خود کمک می کنند تا به نتیجه مطلوب تری در پرونده های خود دست یابند. برهمین مبنا استفاده از وکیل درپرونده ها می تواند در زمینه های مختلف حقوقی مفید فایده واقع شود.برخی ازاین زمینه ها عبارتند از:
تحلیل وبررسی پرونده:کارشناسان حقوقی به بررسی جزئیات پرونده‌های حقوقی مرتبط با مراجعین یا موکلان خود می پردازند.آنها وضعیّت حقوقی موضوع پرونده‌ را تجزیه و تحلیل نموده ومسائل حقوقی مرتبط با آن راارزیابی می نمایند.
نمایندگی دردادگاه: درصورت نیاز کارشناسان حقوقی می توانند به عنوان نمایندگان حقوقی موکلان خود درجلسات دادگاه حضور یافته وآنها را در مراحل دادرسی نمایندگی کنند.
تدوین اسناد حقوقی: آنها می توانند اسناد حقوقی مختلفی را برای مشتریان خود تهیّه وتدوین نمایند ، ازجمله قرار دادها، وصیّت نامه ها،سندهای انتقال مالکیّت و…
حلّ اختلافات: کارشناسان حقوقی می توانند در حلّ اختلافات و رسیدگی به امور داوری وتوافق نامه‌ های خارج دادگاهی به مشتریان خود یاری رسانده وبه انعقاد توافق نامه های مناسب برای حلّ اختلافات کمک کنند.
ارائه پیشنهادات حقوقی: براساس بررسی های خود، کارشناسان حقوقی می توانند پیشنهاداتی برای حلّ اختلافات و رسیدگی به پرونده ها ارائه‌ کنند.حلّ اختلافات داوری: برخی از کارشناسان حقوقی می توانند به عنوان داور یامیانجی دررسیدگی به‌ اختلافات حقوقی عمل کرده وبه حلّ اختلافات کمک نمایند.علیهذا وکلا وکارشناسان حقوقی نقش مهمی دررسیدگی به پرونده ها وحلِّ اختلافات حقوقی دارند وبا تخصّص و تجربه خود به موکلانشان کمک می کنند تابه بهترین نتیجه در پرونده های خود دست یازند .بر اساس قوانین موجود مهمترین پرونده هایی که وکلا وکارشناسان حقوقی می توانند درآنها به موکلان خود کمک نمایند می‌توان موارد ذیل الذکر رانام برد:
۱-کیفری: وکیل می تواند در پرونده کیفری به مشتریان خود نمایندگی کند .این نمایندگی شامل دفاع دردادگاه درمقابل اتّهامات جنایی،تدوین امور دفاعی وپیگیری مراحل دادرسی می شود.
۲- حقوقی : وکیل می تواند درامور مربوط به قراردادها ،خانواده و طلاق،امور مالی ومشاوره حقوقی فعالیت کند .این نیز شامل تهیّه وتدوین وبررسی قرارداد ها، حلّ اختلافات خانوادگی،مشاوره‌ درامور مالی و.‌‌.‌‌. است.
۳-مدنی : در پرونده‌های مدنی مانند امور مالکیت ، مطالبات مالی، امور ملکی و… وکیل می تواند به مراجعین یاموکلین خود نمایندگی کرده وآنها رادرمراحل دادرسی همراهی نماید.
۴-اداری: در پرونده های مربوط به اداری ومالیاتی ، وکیل می تواند به مشتریان خود مشاوره‌ داده و نمایندگی کند تاحقوق حقّه آنها حفظ شود.
۵- کاری: در امور مربوط به قوانین کاری ، وکیل می تواند به کارفرمایان و کارگران نمایندگی کند وآنها را در مراحل قانونی همراهی نماید .
پس عوامل مختلفی از جمله ساختار قضایی، قوانین موضوعه، قاضیان رسیدگی کننده؛ کارمندان دادگستری وظابطین قضایی درافزایش یاکاهش تعداد پرونده‌های محاکم ودعاوی تأثیرگذار هستند .
یکی از عوامل تورم دعاوی ، عدم حضور وکیل دادگستری در دعاوی است ودرصورت مشاوره‌ یا وکیل قبل از انجام هر عمل حقوقی وبهره گیری از نظرات تخصّصی وکیل می تواند در کاهش‌ تعداد دعاوی تاثیر گذار باشد .بنابراین راهکارهای مختلفی برای کاهش‌ دعاوی، نظیر توجّه به نقش وکیل دادگستری در کاهش دعاوی وحلّ وفصل آنها به صورت دوستانه مطرح است‌. بنابراین وکیل نقش به سزایی در کاهش وافزایش تعداد پرونده های دادگستری ایفا می کند ووجود وکیل موجب کاهش‌ وعدم حضور اوموجب افزایش دعاوی درمحاکم می گردد .
براین اساس است که حضور اجباری وکیل درپرونده های حقوقی و کیفری پیشنهاد شده وهمچنین جایگاه وکیل درجامعه ارتقاء یابدتاحرفه وکالت تخصّصی تر شود .در فرایند رسیدگی به پرونده‌های کیفری ،مرحله‌ تحقیقات مقدماتی وکیل نقش بسیار مهمی ایفا میکند زیرا حضور وکیل دراین مرحله‌ از جهت قانونی واخلاقی‌ باعث رعایت حقوق افراد وتساوی امکانات دفاعی آنها می شود. عدم استفاده از وکیل درپرونده های حقوقی می تواند به مشکلات و عواقب جدّی منجر شده که به اهمّ آن موارد اشارتی می رود: نادیده گرفتن حقوق:افرادی که بدون وکیل به دادگاه مراجعه می کنند ممکن است از حقوق و دفاع های خود نادیده گرفته شوند ودرنتیجه ممکن است به نتایج ناخوشایندی برسند .
عدم آشنایی با قوانین: اکثر افراد عادی در زمینه قوانین حقوقی ناآگاه هستند وبه همین دلیل هم هست که نمی توانند به بهترین نتیجه برای پرونده های خود دست یابند..ضرر مالی: بدون داشتن وکیل فرد یاافراد ممکن است درمواردی که به پرداخت جریمه یاخسارت مالی منجر می‌شود به نتیجه مطلوبی دست نیافته ونهایتاًمتضرر گردند.ناتوانی درمذاکره: وکلا به عنوان نمایندگان حرفه ای می توانند در مذاکرات برطرف مقابل به نتایج مطلوبی دست یابند ، واین درصورتی است افراد بدون وکیل ناتوان دراین مذاکره باشند .
ضرر از نظر روانی: مواجه شدن باچالش های حقوقی و قانونی بدون داشتن وکیل ممکن است برای افراد تنش زا ومضِّر باشد ودرنتیجه منجر به تنش‌ها ومشکلات روانی گردد./