نقش فناوری نوین دراستحاله فرهنگی واعتقادی

گروه تحلیل:امروزه اینترنت به‌عنوان یکی از ابزارهای پیشرفته ارتباطی در تسهیل زندگی انسان نقشی برجسته بر عهده دارد، به‌گونه‌ای که انجام شدن بسیاری از کارها به آن وابسته شده است.
امروزه اینترنت به‌عنوان یکی از ابزارهای پیشرفته ارتباطی در تسهیل زندگی انسان نقشی برجسته بر عهده دارد، به‌گونه‌ای که انجام شدن بسیاری از کارها به آن وابسته شده است.
از رزرو بلیت قطار و هواپیما و هتل‌ها گرفته تا پرداخت‌های بانکی و خرید و فروش و دولت الکترونیک و تبادل اطلاعات در عرصه‌های علمی و تحقیقاتی به واسطه این فناوری انجام می‌شود.
در کنار مزایای فوق، عیب‌ها و تهدیدهایی نیز در این فناوری وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به وجود میلیون‌ها سایت مستهجن و ضدّاخلاقی اشاره کرد.
ایالات متحده آمریکا با داشتن ۴۲۸ میلیون صفحه، دارنده بالاترین رتبه در این مقوله است! به ‌همین سبب، فساد و فحشای گسترده‌ای در بستر این فناوری رخ داده که هیچ‌گاه در طول تاریخ با این وسعت سابقه نداشته است.
امروزه یک کودک ده‌ساله هم با دسترسی به اینترنت می‌تواند شاهد نمایش جهانی بزرگ فحشا و فیلم‌ها و تصویرهای مبتذل باشد و در معرض مخاطرات بزرگ قرار گیرد و این خطری جهانی است.
هجوم شبهه‌های فراوان به بنیان‌های فرهنگی و دینی در راستای استحاله فرهنگی و اعتقادی کشور، از دیگر خطرهای این فناوری است. تلاش برای تغییر در افکار و رفتار ملّت‌ها و اراده سیاسی آنان به‌ویژه در ایران اسلامی از طریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در دستور کار بیگانگان بوده است. این نقش شگرف اینترنت برای منافع دشمنان کشور تا بدان‌جا بوده که اعتراف‌های آنان را نیز به دنبال داشته است.۱
حال با توجه به عیب‌ها و تهدیدهای اینترنت آیا می‌توان از منافع کلیدی و اساسی آن چشم پوشید؟! در صورت منفی بودن پاسخ، آیا اساسا این رخصت مطلق است یا موقت و برای رفع حاجت؟ و تا کجا و چه اندازه این رخصت وجود دارد؟
با توجه به منافع مهم اینترنت به نظر می‌رسد نمی‌توان به آسانی از کاربردهای برجسته آن در گشایش امور جامعه چشم پوشید. بنابراین بر اساس قاعده فقهی »الضرورات تبیح المحذورات« که مورد تأیید عقل نیز می‌باشد، می‌توان گفت استفاده از اینترنت برای تسهیل امور ضروری است؛ چراکه بدون آن نظام ارتباطی و تسهیلاتی جامعه مختل می‌شود.اما این‌که گسترش آن تا چه اندازه باشد، خود مسأله دیگری است. آسیب‌‌های امنیتی اطلاعاتی و فرهنگی و اجتماعی اینترنت موجود را نمی‌توان انکار کرد، ولی از آن‌جا که اینترنت دارای فواید ارزشمندی است، به حکم قاعده عقلانی أمری ضروری می‌باشد.
از سوی دیگر، با توجه به تهدیدها و چالش‌های مختلف آن۲ برای منافع کشور و هویت ملی، قاعده فقهی »الضرورات تقدّر بقدرها« که مورد تأیید عقل نیز می‌باشد، حکم می‌کند که در ضرورت‌ها باید به مقدار ضرورت بسنده کرد. بنابراین گسترش اینترنت با شرایط موجود آن، بر خلاف عقلانیت و قواعد فقهی است.
حال با توجه به گفته کارشناسان درباره عملی بودن تحقق اینترنت ملّی پاک و بدون تهدید، آیا توقف در اینترنت موجود، با توجه معضلات و مخاطرات آن، جایز است؟
پاسخ مسأله روشن است؛ چراکه اینترنت موجود، برخلاف منافع امنیتی، سیاسی و فرهنگی کشور است. بر همین مبناست که کشورهایی از قبیل چین و روسیه به‌دنبال راه‌اندازی و توسعه اینترنت ملّی رفته‌اند.
بر این اساس، طبق آیه نفی سبیل در قرآن که فرمود»وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلا«۳، از هرگونه توسعه‌ای که زمینه‌ساز تسلّط فکری، فرهنگی، سیاسی و امنیتی دشمنان و بیگانگان بر کشور باشد، نهی شده است و در نتیجه گسترش اینترنت بیگانگان، از نظر اسلام وجاهت شرعی ندارد.جان کلام این‌که وجود اینترنت رایج، با توجه به نیاز کشور ضروری و اساسی است؛ اما از آن‌جایی‌که در ضرورت‌ها بایست به اندازه ضروت اکتفا کرد، افزایش پهنای باند بر بستر چنین اینترنتی، افزایش مخاطرات امنیتی و اجتماعی را به دنبال دارد که با منافع جمهوری اسلامی سازگار نیست. بنابراین راه‌حل اساسی، نه در توسعه هرچه بیش‌تر اینترنت موجود، بلکه راه‌اندازی و گسترش اینترنت ملّی است. ارتباطات؛ ویژگی بشر است و او را از بقیه موجودات جدا می کند.
بشر در زمان های متعدد در زمینه های مختلف پیشرفت کرده است دنیای پست مدرن اخیر در حال حرکت به سمت رسانه های دو سویه است.
زمانی طبقات بالا حرف می زدند و بقیه باید خود را با آنان هم سو می کردند و انتشار اطلاعات قبلا فقط در اختیار طبقه برگزیده بود ولی اکنون فضای مجازی امکان اظهار نظر برای همگان را فراهم کرده و حتی بچه های خردسال هم کانال دارند و نظرات خود را در اختیار همه قرار می_دهند.
شبکه های مجازی امکانی ایجاد کرده اند که اطلاعات امکان بدون کنترل رد و بدل می شود و الان شرایط دنیا این فرصت را فراهم کرده که همه می توانند سلیقه خود را در تفسیر متن در اختیار یکدیگر قرار دهند و با سیستم لایک و کامنت تفسیر خاص خود منتشر می کنند. بسیاری از رسانه های ما مخاطب محور نیستند ولی اکنون دوره ای است که نمی توان کسی را مجبور کرد که از چه رسانه ای استفاده کند، باید به جای برخورد سلبی و یا ایجابی به سلیقه مخاطب اهمیت داد فضای اندیشه به این سمت رفته است که تمام آحاد جامه را به رسمیت بشناسد. راهکارهایی که به سلایق آحاد جامعه توجه نکند نه تنها مشکلات فرهنگی را کم نمی کند بلکه آنها را دو چندان می کند. کشور ایران در چند سال گذشته در عرصه های خارجی و داخلی بسیار خوب عمل کرده و موفقیت های چشمگیری را به دست آورده است اما این کافی نیست، جامعه ایران یک جامعه دموکراتیک است و این یعنی احترام به سلیقه ها افراد حق انتخاب دارند. در کشور ما احزاب سیاسی به رسمیت شناخته شده_اند و اجازه فعالیت دارند و از این طریق مردم نظرات خود را در همه عرصه ها به خصوص مسائل فرهنگی به سطوح بالای مدیریت جامعه منتقل می کنند.
در دنیای پست مدرن امروز آحاد جامعه در تولید اندیشه نقش فعال دارند در صورتی که در گذشته طبقات بالای جامعه تولید فکر و اندیشه می کردند و جامعه مجبوربه مصرف بود.
امروزه شبکه های اجتماعی و کانال های تلویزیونی ماهواره ای اتفاقات را به صورت لحظه_ای از یک نقطه دنیا به نقطه ای دیگر منعکس می کنند و در مواردی در شبکه های اجتماعی انتقال دهنده خبر ناشناخته می ماند.
ما وارد دنیایی شده ایم که همه افراد آن شانس تولید اطلاعات و انتشار آن را دارند بنابراین سیستم های فرهنگی جامعه نیز باید راهکارهای عملی برای استفاده از این پدیده نوظهور ارائه دهد. دستگاه های فرهنگی می توانند برای تولیدات محصولات خود، خط و خطوطی را رعایت کنند اما نمی توانند مردم را مجبور به استفاده از تولیدات خود کنند، شایسته است مخاطب محوری و سالایق مخاطب محور تولیدات رسانه ای قرار گیرد.
برای تفریح و سرگرمی جامعه برنامه ریزی_های بیشتری باید به عمل آید اما شبکه های اجتماعی و فضای مجازی این فرصت را برای شهروندان مهیا می کند و خلا کمبود امکانات تفریحی را پر کرده است و به همین دلیل است که بیشترین کاربران شبکه تلگرام در همه جای دنیا ایران است.
در فضای مجازی امکان هم صحبتی و هم اندیشی با افرادهم عقیده به وجود آمده است و بسیاری از جوانان و نوجوانان در این فضای نیازهای عاطفی، تفریحی و سرگرمی خود را تامین می کنند.