منطقه ویژه اقتصادی سرو، دروازه‌ توسعه تجارت با اروپا

گروه گزارش: آذربایجان غربی، استانی با ۹۶۰کیلومتر مرز است که این روزها از آن به دروازه اروپا برای کشورمان و حتی آسیای دور یاد می‌شود و با همین تعبیر، نیاز آن به مناطق ویژه و آزاد اقتصادی بسیار زیاد است و منطقه ویژه اقتصادی سرو در رفع این نیاز می‌تواند بسیار کارساز باشد.
جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهایی در جهان است که بیشترین مرزها را دارد؛ دارا بودن نزدیک به پنج هزار و ۵۰۰ کیلومتر مرز زمینی ایران را به عنوان بیست و هفتمین کشور جهان از نظر طول مرزهای زمینی در دنیا معرفی می‌کند، هرچند اگر ۲ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مرز آبی را نیز به آن اضافه کنیم، با دارا بودن هشت هزار و ۲۰۰ کیلومتر مرز با ۱۵ کشور، رتبه اش در دنیا قطعا بالاتر خواهد بود.
این میزان مرز ضرورت دارا بودن برنامه ریزی های منسجم برای تجارت مبتنی بر همراهی با همسایگان را به اشکال گوناگون نشان می دهد، کاری که در سال ها و دهه های گذشته با وجود فراز و نشیب، همواره تداوم داشته است.
یکی از مهمترین بخش های درآمدزایی برای کشور، صادرات، ترانزیت و حتی واردات است که می تواند بخش اعظمی از درآمدها را نیز در چرخه اقتصادی یک مملکت ایجاد کند.در دنیا، کشورهایی نظیر چین، آمریکا، آلمان، ژاپن، کره جنوبی و فرانسه از جمله کشورهایی هستند که در حوزه صادرات رتبه نخست را در جهان در اختیار دارند و در بین ایران و همسایه های ما نیز روسیه، امارات، ترکیه و ایران در رده های برتر هستند که البته طبق آخرین آمار، فاصله ترکیه با ایران بسیار زیاد به نظر می‌رسد.
آذربایجان غربی در مسیر توسعه تجارت بین الملل ایران، بیشترین سهم را به ویژه در خصوص حضور ایران در بازارهای اروپایی دارد و سالهاست که مرزهای این استان از جمله مرز بازرگان، در زمره سه مرز برتر تجاری ایران به شمار می رود، هرچند جایگاه ویژه تجارت دریایی و مبدا بودن بندر شهید رجایی در هرمزگان مانعی عمده برای ارتقای جایگاه بازرگان به شمار می رود.این استان حدود یک چهارم پایانه های مرزی و مرزهای رسمی کشور را در اختیار دارد، تنها کشور هم مرز با ترکیه نیز آذربایجان غربی است و باید دارا بودن مرزهای بازرگان، سرو و رازی با ظرفیت هایی نظیر نزدیک بودن به دریای سیاه، منطقه قفقاز، دریای مدیترانه، منطقه استراتژیکی شرق اروپا و بهشت وارداتی شمال عراق را نیز به این مزیت ها اضافه کرد.یکی از مهمترین برنامه های نظام جمهوری اسلامی و دولت های مختلف، راه اندازی مناطق آزاد تجاری صنعتی و همچنین مناطق ویژه اقتصادی در راستای توسعه تجارت به ویژه صادرات درآمدزا و همچنین افزایش شاخصه های سرمایه گذاری به ویژه سرمایه گذاری خارجی صادرات محور بوده است که در این راستا نیز در بسیاری از دوره ها، کارهایی انجام شده است.منطقه آزاد ماکو که پیشوند تجاری را نیز با خود به یدک می کشد، در اواخر دهه ۱۳۸۰ و اوایل دهه ۱۳۹۰ کار خود را برای توسعه منطقه شمال آذربایجان غربی و افزایش ظرفیت های تجاری با ترکیه و جمهوری خودمختار نخجوان آغاز کرد و در کمتر از یک دهه گذشته این منطقه توانسته بخشی از نیازهای تجاری این منطقه مرزی بیش از ۵۰۰ هزار هکتاری را برآورده کند، هرچند این منطقه هنوز سهمی از توسعه آذربایجان غربی را آنچنان که باید و شاید تامین نکرده است.در کنار مناطق آزاد، مناطق ویژه با قابلیت های متفاوت در دنیا راه اندازی می شود تا ضمن تکمیل فعالیت های مناطق آزاد، زمینه سرمایه گذاری و سرمایه پذیری را فراهم کند و اشتغال جوانان میزبان منطقه ویژه را باعث شود.
زیرساخت‌های موجود در مناطق ویژه اقتصادی به‌گونه‌ای طراحی شده که دسترسی به انواع منابع آب و انرژی با قیمت مناسب در این مناطق بسیار آسان بوده و دریافت برق صنعتی، سیستم فاضلاب مناسب یا منابع آب در این منطقه بسیار راحت به نظر می رسد.علاوه‌ بر این، واردات تجهیزات با تعرفه گمرکی پایین در منطقه ویژه اقتصادی میسر است و فعالان در این مناطق می توانند تجهیزات خود را با معافیت‌های مناسب گمرکی و مالیاتی وارد منطقه ویژه اقتصادی کنند و حتی کالاهایی نظیر خودرو برای تردد در محدوه منطقه ویژه اقتصادی معاف از تعرفه‌های گمرکی خواهد بود.در مناطق ویژه اقتصادی امکان صادرات محصولات به خارج کشور و واردات آن به داخل کشور وجود دارد و با وجود اختصاص تعرفه های گمرکی برای کالاهای صادراتی، مزیت های غیرقابل انکاری در این خصوص برای مناطق ویژه اقتصادی وجود دارد.
تا زمانی که فعالان اقتصادی داخل منطقه ویژه، تجهیزات و مواد اولیه خود را با تعرفه‌های پایین گمرکی وارد کنند از مزایای این مجرا برخوردار هستند و می توانند با ایجاد ارزش افزوده در کالاهای وارداتی، از معافیت‌های گمرکی و مالیاتی برخوردار شوند.همان‌طور که مشخص است، منطقه ویژه اقتصادی هم امکان صادرات محصولات به خارج کشور را فراهم می‌کند، هم موجب بهبود وضعیت محصولات وارداتی و صنایع مربوط به آن می‌شود و هم در ایجاد اشتغال مبتنی بر سرمایه گذاری بخش خصوصی و همکاری زیرساختی دولت موثر است.منطقه ویژه اقتصادی سرو، بهترین مکان برای سرمایه پذیری در مرکز آذربایجان غربی است که می‌تواند همه سرمایه های لازم را در خود جمع کرده و با ایجاد زیرساخت های مناسب، رشد همه استان را از ماکو تا تکاب موجب شود.
یکی از مهمترین مزیت های این منطقه، فاصله کم و متناسب تا مرکز اقتصادی شرق ترکیه (وان)، فاصله بسیار کم با ارومیه به عنوان مرکز استان آذربایجان غربی، همچنین مراکز استان‌های آذربایجان شرقی و کردستان، دارا بودن خط هوایی پرتردد و در مسیر اقتصادی تهران – اروپا، دارا بودن خط ریلی تازه تاسیس و همچنین بهره مندی از ظرفیت های نیروی انسانی فعال و تحصیل کرده است.طی روزهای گذشته خبری در رسانه ها منتشر شد که در آن از قطعیت ایجاد منطقه ویژه اقتصادی سرو با مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر داده شده بود.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در این باره گفت: اعضای مجمع در جلسه اخیر با ایجاد منطقه ویژه اقتصادی سرو در استان آذربایجان غربی که مدت‌ها مورد اختلاف مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان بود، موافقت کردند.محسن رضایی افزود: در این جلسه، ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری صنعتی و ۱۳ منطقه ویژه اقتصادی، مورد تصویب قرار گرفت و به این ترتیب با رای اعضا، ایجاد منطقه ویژه اقتصادی سرو در آذربایجان غربی تصویب شد و این مصوبه قطعی است و به زودی توسط دولت اجرا خواهد شد.البته راه اندازی این منطقه ویژه اقتصادی، آبان ۲ سال گذشته نیز در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده بود که البته علی الظاهر بلاتکلیف بود و با رای مجمع، قطعیت یافته است.
منطقه سرو، یکی از مناطق بسیار بکر و در عین حال دارای ظرفیت در راستای توسعه است که می تواند زمینه توسعه صدها کیلومتر از نواحی شرقی خود در خاک جمهوری اسلامی را نیز موجب شود که به همین علت، دولت تدبیر و امید، اقدامات بسیاری برای بهبود وضعیت آن در دستور کار قرار داده که برخی از آنها نیز به اتمام رسیده و مورد بهره برداری قرار گرفته است.
۱۰۰ سرمایه‌گذار برای ایجاد کارخانه در منطقه سرو اعلام آمادگی کرده‌اند
استاندار آذربایجان‌غربی چندی پیش در دیدار با اعضای کمیسیون اقتصاد کلان مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به ظرفیت‌های نهفته استان برای ایجاد منطقه آزاد یا ویژه اقتصادی گفت: بیش از ۱۰۰ سرمایه‌گذار پیشنهاد ایجاد کارخانه و سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه اقتصادی سرو را ارائه داده‌اند که نشان از ظرفیت منطقه است.محمدمهدی شهریاری افزود: مرز سرو بین ایران و ترکیه، از ظرفیت های خوب ارتباطی و زیربنایی بهره مند است که می‌طلبد با تقویت آن نسبت به شکوفایی هر چه بیشتر این منطقه اقدام کرد.وی اضافه کرد: آذربایجان غربی به سبب هم‌مرزی با سه کشور، ارتباطات بین‌المللی با این کشورها و دروازه ارتباطی با اروپا مستعد سرمایه‌گذاری بیش‌از پیش است.
استاندار آذربایجان‌غربی با انتقاد از انتخاب بدون کارشناسی برخی از مناطق کشور به‌ عنوان منطقه ویژه اقتصادی اظهار کرد: این استان دارای استعدادهای زیادی است که نظیر آن را نمی‌توان در سطح کشور یافت بنابراین با تسریع در ایجاد چنین منطقه‌ای می‌توان سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را جذب کرد.شهریاری با تاکید بر ضرورت دقت و کار کارشناسی برای انتخاب سازمان مسوول برای منطقه سرو ادامه داد: با کار کارشناسی و دقیق علاوه بر اینکه امور با سرعت و دقت بیشتری به پیش می رود باعث می شود تا مشکلات گریبانگیر مناطق مشابه نیز تکرار نشود.
اهمیت تجاری و اقتصادی سرو، به علت نزدیکی به بندر “مرسین” ترکیه بسیار بالاست
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان‌غربی نیز در این باره گفت: پایانه مرزی سرو به علت نزدیکی به بندر “مرسین” به عنوان قطب مهم صادرات و واردات کشور ترکیه، از اهمیت خاصی برخوردار است که با توجه به این امر، پایانه مرزی سرو می‌تواند نقش خوبی در اقتصاد ایفا کند.آیدین رحمانی اضافه کرد: الحاق بازارچه و پایانه مرزی سرو در راستای ساماندهی و ایجاد فضا و محوطه‌ای مناسب برای فعالیت‌های مرزی و گمرکی و در راستای تاکید استاندار آذربایجان غربی انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه مرز سرو ۲٫۷ هکتار مساحت دارد، اظهار داشت: این میزان برای پایانه مرزی که باید نقش موثر و تاثیرگذاری داشته باشد، خیلی ناچیز بوده و ضروری است الحاق‌هایی به این محدوده انجام شود که در این راستا سازمان راهداری بر اساس مصوبات کارویژه مرز و شورای مبادی ورودی و خروجی کشور باید اقدامات لازم را دراین خصوص انجام دهد.وی بیان کرد: پایانه رسمی کشور به عنوان مبادی رسمی ورود و خروج کشور نقش بسزایی در اقتصاد و ارزآوری و صادرات و واردات دارد و بزرگترین ویژگی آذربایجان غربی، وجود پایانه های رسمی است
.وی افزود: هر سه پایانه مرزی بازرگان، رازی و سرو با توجه به اهمیت حمل و نقل بار و جابجایی مسافر و همچنین مرز سرو به لحاظ قرار گرفتن در مرکز استان از اهمیت خاصی برخوردار است و نیاز است که به صورت متمرکز و منسجم برای پایانه های مرزی برنامه داشته باشیم.
۱۰۰ میلیارد ریال برای تکمیل بزرگراه ارومیه – سرو تخصیص یافت
مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی گفت: عملیات اجرایی بزرگراه ارومیه به سرو با سرعت پیش می‌رود و در راستای رفع موانع اتمام بزرگراه بین‌المللی ارومیه – سرو ۱۰۰ میلیارد ریال تخصیص یافت.سیدمحسن حمزه لو اظهار داشت: در حال حاضر عملیات قیرپاشی در بخشی از قطعه پایانی بزرگراه ارومیه – سرو اجرا می‌شود و همچنین جهت حذف نقاط پرحادثه و تسهیل در رفت‌وآمد روستاییان سه دستگاه دوربرگردان و یک دستگاه زیرگذر در این مسیر احداث می‌شود.
وی ادامه داد: با توجه به این‌ که یک چهارم پایانه‌های کشور در آذربایجان‌غربی قرار دارد، ضرورت توسعه و تامین زیرساخت‌های لازم برای پایانه‌های مرزی به ویژه پایانه مرزی سرو در راستای توسعه پایدار و گسترش مراودات اقتصادی با کشورهای همسایه، موضوع مهمی به شمار می‌رود.وی بیان کرد: بر همین اساس تکمیل محور ترانزیتی ارومیه – سرو در دستور کار مجموعه راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی قرار گرفته است.
مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی گفت: این بزرگراه به عنوان یکی از طرح‌های بزرگ و ملی محسوب می‌شود و نقش این بزرگراه در ترانزیت خارجی و اتصال مرکز کشور از طریق آزادراه تهران – تبریز – بزرگراه شهید کلانتری به گمرک سرو موجب شده تا اتمام این پروژه در سریع‌ترین زمان ممکن صورت گیرد.«حمزه‌لو»، بیان کرد: کاهش مسافت، ارتقای سطح ترانزیت بار و مسافر و اهمیت اقتصادی از مزایای مهمی است که با بهره برداری از این بزرگراه تحقق پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: توسعه مبادلات اقتصادی کشورهای ایران و ترکیه، رونق صنعت گردشگری و کاهش سوانح جاده‌ای از مهم ترین مزایای توسعه این بزرگراه است.این محور یکی از محورهای آنتنی و منشعب به کریدور بزرگراهی غرب کشور است و تکمیل تعریض و بهسازی آن، زمینه جهش در حجم مبادلات تجاری منطقه را فراهم می‌کند؛ پیش‌بینی‌ می‌شود، امسال شاخص توسعه راه‌های آذربایجان‌غریی جهش چشم‌گیری داشته باشد.
۳۳۰ میلیارد ریال برای احداث سالن مسافری پایانه مرزی سرو هزینه شده است
مدیر دفتر فنی و امور پیمان‌های سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای با اشاره به بهره برداری کامل از سالن مجهز مسافری مرز سرو گفت: برای اجرای کامل این سالن در مرز ایران و ترکیه، ۳۳۰ میلیارد ریال هزینه شده است.
پیمان طالبی افزود: این سالن، یکی از زیباترین سالن‌های مسافری مرزی کشور به شمار می رود که افتتاح آن، نقش مهمی در تسهیل و سرعت بخشی به جابجایی و تردد مسافران، ترانزیت و حمل و نقل بین المللی کالا دارد.وی اضافه کرد: سالن مسافری پایانه مرزی سرو به مساحت پنج‌هزار و ۶۰۰ مترمربع در ۲ طبقه ساخته شده است.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا، مدیر دفتر فنی و امور پیمان‌های سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای ادامه داد: امیدواریم با افتتاح این طرح و بازگشت سفر بین ۲ کشور ایران و ترکیه به وضعیت عادی عاری از کرونا، زمینه حضور قابل توجه شهروندان ۲ طرف و استفاده از ظرفیت های این سالن فراهم شود.با توجه به این اقدامات صورت گرفته که زیرساخت های بسیار خوبی برای منطقه ویژه اقتصادی سرو به شمار می روند، انتظار می رود که این منطقه با سرعت بیشتری روند تکمیل را طی کند و به هاب تجاری و اقتصادی ایران و ترکیه نیز تبدیل شود.سرو در ۴۵ کیلومتری ارومیه مرکز آذربایجان‌غربی قرار داشته و هم مرز با استان حکاری ترکیه در جنوب شرقی این کشور است.
Arazazarbaijan.aghtesadi@gmail.com