معاد
معاد هر بیر مسلمانین اینانما‌لی اولدوغو عقیده اسالاریندان بیری‌دیر (سوننولرده ایمان اساسلاریندان، شیعه لرده دینین اساسلاریندان بیری). معادا اینانمایان کس اسلام دینیندن کنار حساب اولونور. عرب دیلیندن ترجومه‌ده “قاییدیش، گئری دؤنمه” دئمکدیر.
معاد عقیده‌سی عمومی‌لیکده بوندان عبارت‌دیر: یالنیز الله-تعالایا معلوم اولان بیر گونده دونیانین سونو (قیامت) گله‌جک، یئر اوزونده حیات تمامی¬ایله مهو اولا‌جاق، بشریت بوتؤولوکده اؤله‌جک. سونرا آللاهین امری ایله حضرت آدمدن باشلامیش دونیانین سونوندا یاشایانلارادک بوتون انسان‌لار یئنی‌دن دیریلدیلیب ایلاهی محکمه‌یه – محشره گتیریله‌جک‌لر. محشرده هر کسین حیاتی بویو ائتدیگی عمل‌لر حسابلانیب قیمتلندیریله‌جک اونون یاخشی، یاخود پیس انسان اولماسی باره‌ده عدالتلی حکم وئریله‌جک. یاخشی انسان‌لار اؤز عمللرینین موکافاتینی آلماق اوچون جنته، پیس آداملار ایسه جزالاندیریلماق اوچون جهنمه گؤندریله‌جک‌لر. دینی کتاب‌لاردا معادین مطلق باش وئره¬جگی باره‌ده چوخلو اساس گتیریلمیشدیر. مثلاً:
بیرینجی اساس: ایلاهی عدالت
معادین واجب¬لیگی‌نین ان محکم دلیلی ایلاهی عدالت‌دیر. بو دونیادا انسانلارین هئچ¬ده هامیسی لاییق اولدوغو عاقبتله قارشیلاشمیر. بعضاً مؤمن شخص‌لر ظلم و اذیت‌لره توش گلیر، قاتی جنایتکارلار، کافرلر ایسه وظیفه، ثروت و شؤهرت الده ائدیب رفاه ایچینده یاشاییرلار. اگر انسانین حیاتی یالنیز دونیا حیاتی ایله محدودلاشسایدی، آللاهین عدالتی شبهه آلتینا دوشردی. لاکن معاد واسطه‌سی¬ایله بو شبهه تمامی¬ایله آرا‌دان قالخیر. انسان لاییق اولدوغو مکافات و جزانی بو دونیادا آلماسا دا، آخرت عالمینده مطلق آلا‌جاقدیر.
آللاه بعضی انسانلارین مکافاتی‌نین، یاخود جزاسی‌نین بیر حصه‌سینی اونلارا بو دونیادا وئریر. لاکن بیر حصه قیامته قالیر. بونون بیر نئچه سببی واردیر:
- اگر الله هر بیر عملین عوضینی تأخیرسیز اولا‌راق وئرسه¬ایدی، انسانلارین عمل‌لرینده¬کی صمیمیت ایتر، یا قورخو، یا دا حریصلیک اونلارا حاکم اولاردی. پیس آدام یالنیز و یالنیز جزا قورخوسوندان پیس¬لیک ائتمکدن ال چکردی یاخشی آدام ایسه باجاردیقجا داها چوخ مکافات قازانماق اوچون یاخشی‌لیق ائدردی. انسان هر یاخشی‌لیق و پیس‌لیگی اؤز ایستگی و اراده‌سی ایله دگیل، مجبوریت و احتیاج اوزوندن حیاتا کئچیرردی. حالبوکی، اصل مکافاتین و جزانین قیامته کیمی تأخیره سالینماسی نتیجه‌سینده انسان تام حرکت آزادلیغی الده ائدیر. اونا وعد وئریلیب کی، نه زامانسا عمللرینین قارشی‌لیغینی آلا‌جاق. اونون بو سؤزه اینانماغا دا امکانی وار، اینانماماغا دا. اصیل ایمان بوندا‌دیر کی، اینسان آللاهین وئردیگی وعدلری گؤزوایله گؤرمه‌سه ده، اونلارا اینانسین.
- مکافات و جزانی قیامته ساخلاماقلا آللاه انسان‌لارا مهلت وئریر. بعضی جنایتکارلار اوزون ایللر بویو بد عمل‌لر تؤرتدیکدن سونرا صمیمی قلبدن توبه ائدیب دوز یولا گلیرلر. عکسینه عؤمرونون یاریسینی خیرخواهلیقلا کئچیرن بعضی انسان‌لار ایسه بیردن-بیره ضررلی تأثیر آلتینا دوشوب جنایتکارا چئوریلیرلر. آللاه هر بیر انسانا امکان وئریر کی، اؤز سیماسینی تمامی¬ایله آچیقلاسین، نه¬یه قادیر اولدوغونو نمایش ائتدیرسین. یالنیز بوندان سونرا اونون بوتؤو حیاتی اساسیندا عدالتلی حؤکم چیخاریلا‌جاق.
- بعضاً انسانین ثوابی، یاخود گوناهی ائله بؤیوک اولور کی، اونون عوضینی بو دونیادا وئرمک غیری-ممکن حالا چئوریلیر. مثلاً اسلامین ایلک دؤورلرینده حضرت محمد پیغمبره (س) کؤمک ائدیب بو یولدا اولمازین محرومیتلره دؤزموش صحابه‌لرین مکافاتینی هئچ بیر دونیا نعمتی ایله اؤده¬مک ممکن دگیل. عکسینه، کربلا فاجعه‌سینی تؤرتمیش آداملاری ایسه بو دونیادا هئچ بیر اصوللا لاییقینجه جزالاندیرماق اولماز. ائله بونا گؤره¬ده آللاه انسانین عمللرینین لاییق‌لی جوابینی قیامته ساخلاییب. ایکینجی اساس: حقیقتلرین آچیلماسی بعضاً حاقلا ناحاقّی بو دونیادا آییرماق چتین اولور. یاخشی ایشلر پیسله¬نیلیر، حاقلی آدام‌لارا بهتان آتیلیر. عوضینده ایسه چوخ پیس‌لیکلر یاخشی‌لیق آدی ایله تانیتدیریلیر، چوخ ظلمکارلارا عادل دئییلیر. لاکن آللاه حقیقتین ابدی اولا‌راق گیزلی قالماسینا راضی دگیل. انسان‌لار بو دونیادا حاقی گیزلتسه‌لرده، قیامتده بونا نائل اولا بیلمه‌یه‌جک‌لر. محشر هر شئیین اصیل حقیقتی‌نین گؤستریله¬جگی، بوتون شک-شبهه‌لرین داغیدیلاجاغی عموم¬بشری توپلانتی‌دیر. همین گون هئچ کس باشقاسینی آلدادا، حقیقتی گیزله‌ده بیلمه‌یه‌جک. قیامتده بوتون سیرلر آچیلا‌جاق (“طارق”، ۹).
حاضرلایان: معصومه اسدی
اوچونجو اساس: آللاهین وعدی
معادین اساسلاریندان بیری ده بودور کی، آللاه اونون مطلق اولاجاغینی اؤز بنده‌لرینه وعد ائدیب. آللاهین وعدی مطلق حیاتا کئچمه‌لی‌دیر، چونکو الله اؤز سؤزلرینده دوغروجولدور. بوتون ایلاهی دین‌لرده معاد باره‌سینده خبر وئریلمیشدیر. بوتون پیغمبرلر اؤز امت‌لرینی حاق یولا دعوت ائدرکن قیامت گونونون مطلق اولاجاغینی، هامی‌نین دیریلدیلرک سورغو-سوال مئیدانینا چکیله¬جگینی سؤیلمیشلر. مثلاً، بؤیوک پیغمبرلردن بیری اولموش حضرت دانیالین (ا) دیلیندن “بیبلیا”دا بئله دئییلیر: “تورپاق آلتیندا یاتانلار اویانا‌جاق‌لار. اونلارین بیر حصه‌سی ابدی حیاتا، بیر حصه‌سی ایسه ابدی جزا و رسوایچیلیغا لایق گؤروله‌جک”. پیغمبر عیسایا (ا) ایسه مادی بئله تصویر ائدیر: “سنین رببین اؤلو بنده‌لری دیریلده‌جک و اؤلو بدنلر جانلانیب قالخا‌جاق”. مسیحی لرین مقدس کتابی اولان “اینجیل”این سونوندا یئرلشدیریلمیش “ایوهاننین آچیقلاماسی”ندا (آپوکالیپسیس) قیامت گونونون حادثه‌لری باره‌ده اؤنگؤرمه‌لر وئریلیر: “بؤیوک‌لو-کیچیک‌لی بوتون اؤلولر آللاهین قارشی‌سیندا دورار و اونلارین عمل‌لری یازیلمیش کتاب‌لار آچیلار. هر کس اؤز عمل کتابیندا یازیلانلار اساسیندا محاکمه ائدیلر”. قورآن کریمین¬ده اونلارلا آیه‌سینده ماددان سؤز آچیلیر. قورآن نقطه¬ی نظریندن معاد هر شئی‌دن اول انسانین آللاها دوغرو قاییدیشی‌دیر. انسان آللاه طرفیندن یارادیلیب، دونیا حیاتی‌نین سونوندا دا اونون حضورونا دؤنه‌جک. ائله بونا گؤره¬ده حضرت محمد پیغمبر (ص) بیر شخصین اؤلوم خبرینی ائشیدنده آشاغی‌داکی آیه¬نی اوخویوردو: “بیز آللاهینیق و اونا دوغرو قاییداجاغیق” (“بقره” ۱۵۶).
انسانین جسمانی اؤلوموندن سونرا روحونون یاشادیغی باره‌ده ان یاخشی دلیللردن بیری بؤیوک متفکر ابن سینایا مخصوص‌دور. طبده بؤیوک نایلیتلر قازانمیش ابن سینا انسان بدنی‌نین ائلئمئنت‌لری‌نین دایمی دگیشدیگینی نظره آلا‌راق بیلدیریر کی، انسانین جسمینی تشکیل ائدن مادده‌لر دایمی دگیشیر و بو گون اولان انسان جیسمانی معنادا ۱ آی و یا ۱ ایلدن سونراکی اینسان دگیل. لاکن انسان نئچه ایل یاشاماسیندان آسیلی اولمایا‌راق اؤزونودرکی، معنوی سوبستانسیاسی اولکی اولا‌راق قالیر. دئمه‌لی همین اؤزونو درک و معنوی سوبستانسیا انسانین جسمانی بد‌نیندن آسیلی دگیل و اونون اؤلمه‌سی ایله اؤلمز. روح دا ائله بودور کی، جسم ایله اؤلمور و سونراکی حیاتا قدم قویور.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۰۷ اسفند ۱۳۹۲ ساعت ۵:۳۳ ق.ظ
