مسئله هسته‌ای ایران و چماق نفت
منصوره سالاروند
گروه سیاسی:مسئله هسته‌ای ایران و حواشی پیرامون آن را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین مناقشات قرن بیست و یک دانست. دو موحله گفتگوهای صورت پذیرفته در ابتدای قرن جدید (گفتگوهای ایران و ? کشور اروپایی) و دهه دوم (گفتگوهای کنونی) همچنان به سرانجام نرسیده است. طرفین مذاکرات در خلال دو مقطع فوق شاهد تنش‌های گسترده‌ای میان یکدیگر بوده‌اند. طرف غربی با ادعای نظامی بودن این فعالیت‌ها تحریم‌های متعددی را از طرق مختلف همچون شورای امنیت و تحریم‌های یکجانبه اروپا و آمریکا علیه ایران وضع نموده است. جمهوری اسلامی ایران ضمن تاکید بر صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته ای‌اش، نگرش غرب به این مناقشه را یک سویه و جانبدارانه قلمداد کرده و هدف از این فشار‌ها را نه متوقف نمودن روند هسته ای‌اش، بلکه در پازل بزرگتری جهت مقابله با انقلاب اسلامی و آرمان‌هایش می‌داند. کارشناس‌های مسائل بین الملل سیاست کنونی سعودی‌ها مبنی بر کاهش قیمت جهانی نفت را آخرین حربه از سوی دول غربی و عربی می‌دانند که در جهت متوقف نمودن فعالیت‌های ایران و یا اخذ حداکثر امتیاز‌ها در فرآیند مذاکرات تلقی می‌کنند. در این متن به بررسی ارتباط این دو مسئله می‌پردازیم.
*چرایی کاهش قیمت جهانی نفت
در رابطه با کاهش شدید قیمت جهانی نفت دلایل متعددی را می‌توان بیان نمود، از افزایش تولید این محصول در سطح جهانی، دستیابی کشورهای صنعتی به انرژی‌های نوین، سیاست‌های اقتصادی عربستان تا اعمال فشار بر ایران و روسیه. اما آنچه در این میان قابل رویت است، اتخاذ استراتژی واحدی است که هم پیمانان غربی و عربی در جهت تشدید فشار‌ها بر ایران اعمال کرده‌اند.
عربستان سعودی بعنوان بزرگ‌ترین تولید کننده نفت، بیشترین نقش را در فضای کنونی انرژی در سطح جهان ایفا می‌نماید. این کشور اهداف ویژه‌ای را در این فرآیند دنبال می‌نماید که در مواردی با سیاست‌های آمریکا و اروپا همپوشانی دارد.
*مسئله هسته‌ای ایران و کاهش قیمت جهانی نفت
در رابطه با چگونگی برخورد با مسئله هسته‌ای ایران، کشورهای متخاصم را به دو دسته می‌توان تقسیم نمود. دسته اول به رهبری دولت دموکرات اوباما و همپیمانی برخی دول اروپایی و منطقه‌ای مانند ترکیه بدین باور رسیده‌اند که امکان برچیده شده تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران وجود ندارد. لذا می‌بایست با گفتگو توام با فشار و تهدید این کشور را به حداقل خواسته‌های خود قانع ساخته و حداکثر امتیاز را از ایران دریافت نمایند. دسته دوم به رهبری اسرائیل، عربستان سعودی، جمهوری خواهان آمریکا و برخی متحدین اروپایی بر این باورند که می‌توان با اعمال حداکثر تحریم‌ها ایران را وادار به دست کشیدن از اهداف هسته‌ای خویش نمود. از این رو دائما به اوباما توصیه می‌نمایند که از هرگونه توافقی که در آن کمترین نیازهای تهران را تامین می‌نماید پرهیز نماید. عربستان سعودی در فضای فوق با هماهنگی هر دو گروه با افزایش تولید نفت و اتخاذ برخی رویه‌ها موجب افت زیاد قیمت جهانی نفت شده است. جدای از تاکتیک متفاوت هر دو گروه در نحوه برخورد با ایران و اهداف مد نظرشان، دو طرف از سیاست کنونی ریاض در سطح بین المللی استقبال نموده‌اند.
در فرآیند اعمال فشار بر ایران، متحدین یاد شده هر یک به گونه‌ای جداگانه اقدام به تشدید فشار‌ها نموده‌اند. دولت اوباما با تدبیر دیپلماتیک به مصاف ایران آمده در حالی که صهیونیست‌ها مدام تهران را تهدید به حمله نظامی می‌نمایند. کنگره آمریکا نیز شمشیر افزایش تحریم را بر سر ایران گرفته و عربستان با ابزار انرژی‌اش در پی ایزوله نمودن ایران گام بر می‌دارد.
*نگرانی از نزدیکی تهران – واشنگتن
در طی بیش از سه دهه پس از شکل گیری انقلاب اسلامی در ایران، عربستان سعودی به عنوان متحد کلیدی آمریکا در منطقه محسوب شده است. تلاش برای نفوذ در منطقه و امنیت عبور انرژی در کنار نقش وسیع عربستان در توازن نفت در سطح جهان، فضایی را پیش آورده که آمریکا در قبال اقدامات ضد حقوق بشری و غیر دموکراتیک عربستان چشم پوشی نماید. استراتژیست‌های آمریکا بر این باورند که با توجه به نفوذ چشمگیر ایران در سطح منطقه، عدم همکاری با دولت سعودی موجب بی‌نظمی هر چه بیشتر در سطح خاورمیانه خواهد شد، رخدادی که نهایتا به امنیت رژیم صهیونیستی به عنوان متحد آمریکا نیز آسیب خواهد رساند، برای همین می‌بایست کج دار و مریض با ریاض طی کرد. نگرانی کنونی عربستان از تداوم گفتگوهای دوجانبه تهران – واشنگتن از این روست که در صورت وضع توافق و احتمال بررسی سایر موارد تنش میان دو طرف نظیر چگونگی حل مسئله سوریه، عراق و ایجاد روابط دیپلماتیک میان دو کشور، از اهمیت نقش ریاض در دیپلماسی آمریکا کاسته خواهد شد و چه بسا ایران جایگزین عربستان در این پروسه گردد.
وقوع چنین امری موجب سقوط خاندان سعودی خواهد شد، چرا که این خاندان در فقدان مشروعیت مردمی و اتخاذ راهبرد‌های ارتجاعی همواره تلاش نموده با نزدیکی به آمریکا به عنوان یک ابرقدرت و اعطای برخی امتیاز‌ها به واشنگتن، قدرت خویش در این کشور را حفظ نموده و به حکمرانی خود ادامه دهند. حمایت از سیاست‌های آمریکا در سطح منطقه، پذیرش تلویحی موجودیت رژیم صهیونیستی، مقابله با افکار انقلاب اسلامی و پرداخت هزینه‌های سرسام آور مادی و… را می‌توان باج‌هایی تلقی نمود که سعودی‌ها در ازای به رسمیت شناخته شدن حکمرانیشان در خلال دهه‌های سپری شده به آمریکا داده‌اند.
*-کاهش قیمت نفت و موضع جمهوری اسلامی
از ابتدای وقوع انقلاب اسلامی در ایران در سال ???? تاکنون این کشور به انواع مختلف تحت فشارهای شدید کشورهای غربی و در راس آن‌ها آمریکا قرار گرفته است.
تلاش برای سرنگونی جمهوری اسلامی از طرق نظامی و یا حمایت از آشوب‌های داخلی تا اعمال تحریم‌های بی‌سابقه در رابطه با مضامینی همچون عدم پایبندی به حقوق بشر، توسعه فعالیت‌های نظامی و هم اکنون تحریم‌های ناشی از مناقشه هسته‌ای این کشور از جمله رویکردهایی که از سوی ایالات متحده اتخاذ شده است. فارغ از پیامدهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی این امر که بالطبع فشارهایی را بر جامعه ایران تحمیل نموده است، وجه مشترک همه? این سیاست‌ها پایداری و استقامت ایران بر مواضع خویش بوده است.
اگرچه جمهوری اسلامی وابستگی شدیدی را به درآمدهای ناشی از فروش نفت و گاز دارد، اما با وجود کاهش فروش این انرژی و عدم مبادلات مالی و انتقال ندادن میلیارد‌ها دلار اموال این کشور از زمان آغاز ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و پس از آن همواره از مواضع اصولی خویش عدول نکرده است، بنابراین به نظر می‌آید تدبیر فوق به عنوان آخرین حربه عربستان و آمریکا جهت به زانو در آوردن تهران نا‌موفق خواهد بود. *نتیجه گیری:
کاهش شدید قیمت نفت در ماه‌های پایانی سال ???? را می‌توان بزرگ‌ترین شوک اقتصادی این سال قلمداد نمود، واقعه‌ای که بیش از همه متاثر از سیاست‌های عربستان سعودی می‌باشد. سعودی‌ها توامان در جهت منافع چندگانه خویش گام بر می‌دارند، منافعی که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان مقابله با تداوم فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان و همکاری گسترده با دول اروپایی و آمریکایی جهت اعمال فشارهای فزاینده بر تهران قلمداد نمود.
ایالات متحده نیز با موافقت ضمنی به سیاست‌های کنونی ریاض می‌نگرد، سیاستی که هم موجب کاهش هزینه‌های آمریکا جهت مقابله با ایران و انتقال آن بر دوش عربستان خواهد شد و هم شانس کسب امتیاز‌های حداکثری را در فرایند گفتگوهای هسته‌ای برای آن‌ها بالا خواهد برد. اظهارات جان مک کین سناتور با نفوذ آمریکا مبنی بر تشکر از استراتژی کاهش قیمت نفت از سوی عربستان را بوضوح می‌توان راهبرد مشترک ریاض و واشنگتن را در جهت مقابله با تهران دانست.
رخدادهای یک دهه اخیر بویژه در سال‌های سپری شده و تحمیل تحریم‌های کمرشکن بر ایران اگرچه پیامدهای ناگواری را برای این کشور در حوزه‌های متعدد در پی داشته است، اما موجب تسلیم ایران در رابطه با سیاست‌های هسته ای‌اش نشده است، از این رو می‌توان اینگونه استدلال نمود که راهبرد کنونی نیز جهت متوقف نمودن فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان ره به جایی نخواهد برد، همچنان که مسئولین ایرانی تلویحا بیان نموده‌اند حتی با رسیدن قیمت نفت به بشکه ?? دلار نیز از اهداف خویش در مسئله هسته‌ای کوتاه نیامده و تلاش می‌نمایند با اتخاذ تدابیری هزینه‌های این امر را کاسته و به اصلاح سیاست‌های داخلی بپردازند. بیان مداوم تکیه بر اقتصاد مقاومتی بویژه از سوی رهبری معظم انقلاب در این راستا قابل ارزیابی است که تهران خود را آماده مقابله با هرگونه راهبردی چه در مقطه کنونی و چه در آینده ایمن خواهد ساخت.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۰۷ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۵:۵۸ ق.ظ
