فقر فرهنگی بسترساز فاجعه کودک همسری
گروه اجتماعی: به اندازه کافی در سطوح جهانی در زمینه مهار کودک همسری اقدامات فراوان انجام شده است. بر اساس آمار در بسیاری از کشورهای دنیا به ویژه در جوامع سنتی شرایط دسترسی به شغل متفاوت است.
در این وضعیت دختران و پسران فراوان در سنین مختلف بدون انتخاب خود به ازدواج دیگری در می‌آیند. البته کودک همسری برای دختران مشکلات متعدد را به دنبال دارد. اغلب دختران در این چرخه از آموزش جدا می‌شوند. آنها در این روند مسیری را که باید به سمت تعالی، شعور و دانش بیشتر باشد، را از دست می‌دهند. به هر حال عوارض ازدواج در سنین کودکی بسیار متفاوت از ازدواج در سنین بزرگسالی است. برای مثال از بعد پزشکی نیز مشکلاتی برای آنها بروز می‌کند. عوارض این اقدام در کلمه کودک همسری نهفته است.
وقتی که از آغاز زندگی مشترک صحبت می‌شود، طبیعتا فرد مرحله جدید از زندگی را شروع می‌کند. در کودک همسری با پدیده‌ای غیر قابل تصور مواجه هستیم. این پدیده از لحاظ پزشکی و جامعه شناختی به عنوان مشکل مطرح می‌شود. از بعد روانی باید تاکید کرد که بسیاری از این نوع ازدواج‌ها غیرموفق و غیرعملکردی هستند، یعنی ازدواج بر اساس رسالتش که قرار است سازندگی، مشارکت و پیوند باشد، انجام نمی‌شود. تاثیرات روانی این نوع ازدواج‌ها برای کودکان می‌تواند ترس و عدم آمادگی برای ارتباط نزدیک با دیگری را به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر این نوع ازدواج‌ها کمبودها از لحاظ تجربه، شعور زندگی، عمق شناخت از انسان را با خود به همراه دارد.
برای مثال چندی قبل یک دختر در غرب کشور به دلیل کودک همسری تلاش کرده بود، جنین سه ماهه‌اش را سقط کند. اینها مواردی است که متخصصان باید بر اساس آمار و بررسی‌های دقیق درباره آن اظهار نظر کنند. به هر حال نمادهای اینکه این گونه ازدواج‌ها ناموفق هستند، فراوان است، حتی اگر این مساله به پژوهش هم نرسیده باشد. هر چند برخی از افراد مدافع ازدواج در سنین کودکی بر این باور هستند که ازدواج در سنین کودکی و نوجوانی امکان به فساد کشیده شدن جوانان را کاهش می‌دهد. در پاسخ به این افراد باید گفت که اگر حد و مرز رفتارها برای افراد در سنین مختلف مشخص شود، طبیعتا می‌توان آنها را از هر گونه به فساد کشیده شدن مصوب کرد.مساله این است که در کودک همسری آیا فقط صرفا تشکیل خانواده ملاک است، یا اینکه خواستار تشکیل خانواده و فرزندآوری با کیفیت هستیم. برای مثال اگر بر این باور باشیم که یک کودک می‌تواند مادر مناسبی باشد، باید تاکید کرد که مساله بارداری برای او خطرات متعدد را به دنبال دارد و هم مساله فرزندآوری و هم فرزند پروری برای او چالش‌های فراوان را به‌دنبال دارد، چون کسب هر گونه مهارت در این زمینه نیازمند کسب تجربه و شعور برای درک موقعیت است. بنابراین هر گونه تایید کودک همسری به این معناست که فقط به تولید مثل توجه شده و کودکان متولد شده در این نوع ازدواج‌ها با کیفیت مناسب تربیتی پرورش نمی‌یابند. در این شرایط خانواده نیز به‌جایی برای پرورش نسل‌های با کیفیت تبدیل نمی‌شود. امروزه مساله زندگی در جمع و به شکل قبیله‌ای کاهش یافته است. در شرایط کنونی در کنار هم زیستن‌ها هم کاهش یافته است. در عصر حاضر نمی‌توان انتظار تداوم پدیده‌ای همچون کودک همسری را داشت.
همچنین :با وجود اقدامات و فعالیت‌های فراوان از سوی فراکسیون زنان مجلس، فعالان مدنی و رسانه‌ها، اما همچنان طرح کودک همسری در صحن مجلس رأی نیاورد.
این مساله در حالی از سوی نمایندگان مجلس مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد که مساله کودک همسری بازتولید آسیب‌های اجتماعی است. به گفته طیبه سیاوشی شاه عنایتی، یکی از اعضای فراکسیون زنان مجلس قبلا در خصوص این طرح با مراجع دیدار داشتیم و فتوای آن را هم گرفته‌ایم، قطعا تمام تلاش خودمان را به کار خواهیم بست. با این وجود، حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضائی گفت: »طرح کودک همسری هر چند رد شده است، اما اعضای کمیسیون به زودی طرح جامع‌تری را با کسب نظر کارشناسان مربوطه تهیه و تدوین می‌کنند.«
رد این طرح در حالی انجام می‌شود که بیش از ۱۴ هزار بیوه زیر ۱۸ سال در کشور وجود دارد و چنین ازدواج‌هایی در حال افزایش است. با بررسی زندگی این کودکان باید گفت که آنها اغلب در سنین نوجوانی و جوانی طلاق گرفته و با مشکلات روحی، روانی و جسمی متعدد مبتلا می‌شوند. همچنین باید گفت که آنها به دلیل نداشتن سواد و مهارت در بزرگسالی همواره با چالش‌های متعدد مواجه و همین مساله باعث تولید و بازتولید آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
سرشماری‌های سال ۹۵ مرکز آمار ایران حاکی از وجود ۱۰ میلیون و ۹۳۰ هزار دختر زیر ۱۸ سال در ایران است که چهار میلیون و ۳۸۱ هزار نفر ۱۰ تا ۱۸ سال سن داشتند. این در حالی است که طبق همین آمارها ۵٫۸ درصد این تعداد(۳۷۳ هزار نفر) همسردار، دو صدم درصد(۹۴۲ نفر) بر اثر فوت همسر و ۱۶صدم درصد(حدود هفت هزار نفر) بر اثر طلاق بدون همسر هستند.
همین آمارها باعث شد فعالان حقوق کودک بیش از پیش به ازدواج دختران زیر ۱۸ سال انتقاد کنند، در این راستا طرحی در قالب »کودک همسری« توسط فراکسیون زنان در مجلس تدوین شد؛ طرحی که بر اساس آن حداقل سن ازدواج دختران به ۱۶ سال و برای پسران به ۱۸ سال افزایش می‌یابد و ازدواج دختران زیر ۱۳ سال مطلقا ممنوع می‌شود. این طرح از سال ۱۳۹۵ در دست مطالعه و از آذر ۱۳۹۶ در نوبت رسیدگی مجلس قرار گرفت و در نهایت نمایندگان در جلسه علنی مهر سال ۹۷ مجلس با یک فوریت طرح اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی موافقت کردند.هرچند در روزهای اخیر این طرح در صحن علنی مجلس رد شد. دستیار ویژه در امور حقوق شهروندی معاونت امور زنان و خانواده با انتقاد از رد طرح ممنوعیت ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال در کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس گفت: وقتی یک دختر ۱۲ ساله به اجبار پدر، شوهر می‌کند، به دلیل اینکه رضایتی در آن ازدواج ندارد، صحت این ازدواج به لحاظ حقوقی و شرعی دارای مشکل است. شهناز سجادی ادامه داد: درست است که برخی از موافقان بحث ازدواج کودکان این موضوع را همواره از بعد مسائل جنسی که نیاز دو نوجوان است، نگاه می‌کنند، اما اینگونه نیست و ما به کودک همسری به عنوان یک آسیب نگاه می‌کنیم.
مگر چند درصد از کودک همسری‌ها بر اساس خواسته دختر و پسر اتفاق می‌افتد. به طور مثال چند درصد دختران ۱۳ساله یا کمتر در جامعه ما به فکر ازدواج با یک نوجوان ۱۵الی ۱۶ساله‌اند، این موارد اندک هستند، اما از آن طرف می‌بینیم که ازدواج دختران خردسال با مردانی که از خودشان ۱۰ الی ۲۰سال بزرگتر است، بیشتر اتفاق می‌افتد. بنابراین نشان دهنده این است که بحث نیاز طبیعی جنسی در کودک همسری مطرح نیست و بیشتر بحث یک آسیب مطرح است.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایسنا ، باید با امیدواری بر تغییرات اجتماعی جامعه و فرهنگ خانواده در این باره اقدامات اساسی انجام داد. باید دانست که بخش قابل توجهی از این تغییرات به تغییرات معیشتی مربوطه است، چرا که بخش قابل توجهی از این کودکان همچون کالا مبادله می‌شوند. عزیزپناه تاکید می‌کند: بخشی از این قضیه نیز نیازمند تغییر نگرش جامعه است، در این شرایط انتظار می‌رود تا فعالان حوزه کودک و فعالان اجتماعی نگاه مناسب‌تری به این قضیه داشته باشند. هرچند این اقدامات خلأ توجه نمایندگان به مساله کودک همسری را پر نمی‌کند. به گفته او انتظار می‌رود تا فراکسیون زنان مجلس، فعالان حوزه مدنی و رسانه‌ها بیش از پیش درباره مضرات کودک همسری تاکید کرده تا سطح فرهنگی جامعه نسبت به این قضیه ارتقا یابد.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۵ دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۱:۵۰ ق.ظ
