فقدان گفت‌وگو در خانواده‌ها و افزایش خشونت خانگی
شهرزاد همتی
گروه اجتماعی: فقدان گفت‌وگو در خانواده‌ها یکی از مسائلی است که منجر به افزایش خشونت خانگی می‌شود. مساله‌ای که در دوسال گذشته با شیوع کرونا و خانه نشینی اکثر مردم نمود بیشتری پیدا کرد. افراد به دلیل آنکه پیشتر زمان کمتری را در خانه سپری می‌کردند، متوجه نداشتن مهارت گفتگو نبودند. به همین دلیل با زیر یک سقف قرار گرفتن به صورت مداوم با چالش گفت‌وگو مواجه شدند و همین مساله به افزایش خشونت نیز دامن زد.
همین مساله بهانه‌ای برای تولد پویش “حرف و گفت”بود. پویش “حرف و گفت” که با سفارش صندوق جمعیت ملل متحد و همکاری وزارت بهداشت از یکم تا هفتم آذرماه برگزار می‌شود، با تاکید بر یادگیری مهارت گفت وگو در خانواده، در تلاش است که در مهار خشونت خانگی گام بردارد. در این جشنواره هفت روزه، هر روز یک پیام از سوی پویش به مخاطبان ارائه می‌شود و بر اساس این پیام راهکارهای پیشنهادی نیز به مخاطبان ارائه خواهد شد. در همین راستا دکتر شیرین سلیمانی، متخصص علوم تربیتی، پژوهشگر و مشاور تربیتی درباره لزوم یادگیری مهارت می‌گوید: «بدون شک والدین مهم ترین نقش را در آموزش فرزندانشان برعهده دارند، اما آیا خودشان آموزش های لازم را از خانواده و جامعه خود گرفته‌اند؟ آیا والدین چگونگی رفتار و تعامل با فرزندشان را بلدند؟»
به نظر سلیمانی، آموزش گفتگوی موثر می‌تواند بعنوان ابزاری قدرتمند در راستای جلوگیری از خشونت خانگی عمل کند؛ پیشگیری از خشونت خانگی از جمله مباحثی است که برای حفظ سلامت زنان و کودکان اهمیت ویژه ای دارد؛ چرا که اغلب خشونت‌ها متوجه کودکان، زنان و سالمندان است. زنان رکن اصلی خانواده‌ها محسوب می‌شوند و همسر آزاری مسئله را به کودکان و سلامت جامعه می‌کشاند. برای پیشگیری از خشونت خانگی مهمترین نکته آموزش و آگاهی افراد جامعه است.»متن این گفتگو را در زیر می‌خوانید.
*آیا در روابط خانوادگی ما ایرانیان با توجه به افزایش خشونت خانگی ،می توان جای گفتگو را خالی دانست؟
بله؛ قطعا در روابط خانوادگی، فقدان مهارت های ارتباطی و ندانستن شیوه های صحیح گفتگو میان اعضای خانواده، یکی از دغدغه های بزرگ و انکار ناپذیری است که در بسیاری از مواقع منجر به خشونت و درگیری میان اعضای خانواده و گاهی به وقوع پیوستن اتفاقات ناگوار می گردد. یکی از معضلات حاد جامعه امروز ما کم حوصلگی ،عصبانیت ،از کوره در رفتن و توسل به زور و خشونت است که می تواند ریشه ی روانی ، اقتصادی ، فرهنگی و وراثتی داشته باشد. گفتگو اگر درست و به شکل موثر میان اعضای یک خانه جاری شود می تواند بعنوان سپری بازدارنده از عواقب ناشی از خشونت چه در شکل کلامی و چه بصورت فیزیکی عمل کند. گاهی مردم فکر می کنند منظور از گفتگو تنها یک ارتباط کلامی است در حالی که دیالوگ و یا همان گفتگو معنایی فراتر از یک رفتار، بینش و یک نگرش دارد و باید در جان فرد بشیند تا بتواند خود را بروز دهد. دیالوگ همیشه وجود دارد و در ارتباطات روزمره ما همواره جاریست اما گفتگو بصورت موثر و کارا تنها زمانی محقق خواهد شد که فن صحیح دیالکتیک (گفتگو) را بیاموزیم. گرچه مهارت گفتگو امروزه به عنوان یک موضوع کاربردی مطرح است اما همچنان شاهد عواقب ناشی از فهمیده نشدن اعضای یک خانه و مورد خشونت واقع شدن یک طرف (عموما زنان یا کودکان) هستیم. یادگیری مهارت گفتگو برای هر یک از اعضای خانواده امری بسیار مهم وحیاتی ست، اما اهمیت بیشتری در سلامت روحی و روانی و رشد کودکانتان دارد. بچه ها باید هنر گفتگو با خانواده خود رابه خوبی بیاموزند تا در آینده در ارتباطات اجتماعی دچار مشکل نشوند. اصل کلی حاکم بر فضای تربیت و پرورش در همه زمینه ها، یادگیری مشاهده ای است؛ بنابر این درمورد آموزش گفتگو اینطور به نظر می رسد که باید از خود والدین، معلمین و دست اندرکاران آموزشی شروع شود و زمانی این مهم محقق می گردد که پدر و مادر بعنوان اولین آموزگاران فرزندانشان، خود این مهارت را یادگرفته باشند و از آن مهمتر در رفتار و تعاملاتشان با یکدیگر آن را به نمایش بگذارند. به عقیده من یکی از کاربردی ترین شیوه ها برای بالا بردن سطح آگاهی خانواده ها و تلاش در راستای بکارگیری مهارت گفتگو در محیط خانه به منظور جلوگیری از عواقب ناشی از توسل به زور بازو و خشونت بجای تبادلات کلامی، برگزاری کارگاه های آموزش فن گفتگو در قالب دوره های آموزشی پیش از ازدواج و یا حتی قبل از اقدام به فرزندآوری است.
*چقدر خانواده‌ها تلاش می‌کنند که گفتگو را به فرزندانشان آموزش دهند؟
بدون شک والدین مهم ترین نقش را در آموزش فرزندانشان برعهده دارند، اما آیا خودشان آموزش های لازم را از خانواده و جامعه خود گرفته اند؟ آیا والدین چگونگی رفتار و تعامل با فرزندشان را بلدند؟ آیا پدر و مادر همین والدین نیز از والدینشان آموزش های لازم را فراگرفته اند؟ اصلا چند درصد از خانواده ها آموزش مهارت گفتگو را برای فرزندانشان به رسمیت می شناسند؟ بنابر این مادامی که والدین به ضرورت فراگیری فن گفتگو در فرزندانشان آگاه نشوند، تلاشی هم در راستای آموزش آن ها نخواهند کرد. افراد در طول روز از کلمات و واژه های بسیاری استفاده می کنند اما برخی از همین افراد درجایی که باید صحبت کنند و با کلمات تاثیرگذار خود تکلیف موضوعی را روشن کنند یا سرنوشتی را رقم بزنند، نمی توانند. شاید علتش این باشد که برخی از ما در طول زندگیمان یادنگرفته ایم چگونه بدون دخالت احساس یا در برخی از موارد توسل به خشونت و با منطق خود با دیگران صحبت کنیم. شاید هم علت این باشد که جسارت صحبت کردن نداریم. خب این جسارت را از کجا باید آموزش می دیدیم؟ قطعا اولین مکانی که این جسارت را باید به ما آموزش می داد خانواده است. اصول گفتگو وقتی از کودکی به فرزندان آموزش داده شود نتیجه بهتری به بارخواهد آورد. البته این آموزش باید توسط پدر و مادرهایی که عملا خودشان از طریق گفتگو درونیات و خواسته هایشان را به همسر، فرزندانشان و دیگران به خوبی انتقال می دهند انجام شود، نه افرادی که خود در بیان تفکرات و احساسات شان دچار مشکل هستند. اگر ما نتوانیم با یکدیگر حرف بزنیم، و البته نه هر حرفی، بلکه گفتگوی سالم و اصولی، در این صورت نمی توانیم درونیاتمان را به طور واضح و کامل ابراز کنیم و خواسته ها، نیازها و اعتقادات مان را با دیگران در میان بگذاریم؛ و اگر نتوانیم این کار را انجام دهیم، دچار عقده ها، ترس ها و خشم های بیشماری می شویم که با گذشت زمان در ما شدت بیشتری پیدا می کنند و به زندگی و روابط ما آسیب های جبران ناپذیری وارد می کنند. لازم است ما بعنوان والد، ابتدا خود روش های اصولی گفتگو را یاد بگیریم و در عین حال در ذهن مان باورهای مناسب برای ایجاد فضایی برای گفتگوی سالم در خانواده را شکل دهیم.
* چقدرایجاد خشونت در خانواده‌ها به علت عدم گفتگوست؟
قطعا بروز خشونت در خانواده به میزان بسیار بالایی در نتیجه عدم توانایی افراد در برقراری ارتباط موثر با یکدیگر و نداشتن مهارت گفتگو کاربردی است. مطالعات نشان می دهد ما در عصری زندگی می کنیم که میزان گفتگو به حداقل رسیده و این کاهش میزان گفتگو و تعامل در بین اعضای خانواده قطع یقین تبعات جبران ناپذیری را برای خانواده وجامعه به دنبال خواهد داشت و ما نباید از این امر به راحتی گذر کنیم. امروزه شاهد این هستیم کوچکترین مسئله ای که در سطح خانواده اتفاق می افتد منجر به خشونت شده واین خود بیانگر این است که ما مهارت لازم را برای گفتگو کردن نداریم، بنابراین باید گفت ریشه خشونت های خانگی و جرائمی که در سطح جامعه اتفاق می افتد این است که مهارت تعامل و گفتگوی سازنده و ساختارمند در بین اعضای خانواده و افراد جامعه وجود ندارد . به لحاظ اهمیت موضوع و نقش آن در کاهش بروز آسیب های اجتماعی انتظار می رود دستگاه های اجرایی ذیربط به خصوص دانشگاه ها و آموزش و پرورش که با نسل جوان در ارتباط هستند همکاری لازم را با مجری طرح به عمل آورند.
*به نظر شما می‌شود از گفتگو به عنوان ابزاری برای جلوگیری از خشونت خانگی استفاده کرد؟
قطعا آموزش گفتگو موثر می تواند بعنوان ابزاری قدرتمند در راستای جلوگیری از خشونت خانگی عمل کند. پیشگیری از خشونت خانگی از جمله مباحثی است که برای حفظ سلامت زنان و کودکان اهمیت ویژه ای دارد؛ چرا که اغلب خشونت‌ها متوجه کودکان، زنان و سالمندان است. زنان رکن اصلی خانواده‌ها محسوب می‌شوند و همسر آزاری مسئله را به کودکان و سلامت جامعه می‌کشاند. برای پیشگیری از خشونت خانگی مهمترین نکته آموزش و آگاهی افراد جامعه است. آموزش دانش آموزان دبیرستانی، آگاهی‌های قبل از ازدواج، آموزش‌های رسانه‌ها و سازمان‌ها در پیشگیری از خشونت خانگی لازم و ضروری است. متخصصان حوزه روانشناسی با بررسی ریشه ای رفتارهای ناهنجار و درمان آن می توانند بیشترین کمک را در این زمینه داشته باشند. آموزش و افزایش آگاهی زن و مرد بهتر است قبل از ازدواج صورت بگیرد. آموزش مهارت های لازم برای ازدواج، شیوه های صحیح گفتگو، چگونگی ارتباط با همسر،احترام متقابل و توجه به نیازهای او می‌تواند از بروز مشکلات در آینده که منجر به خشم و خشونت خانگی می‌شود، جلوگیری کند. اما امروزه با کمرنگ شدن جنسیت سالاری و ترویج تعامل و همدلی زوجین، دیگر این باورها رنگ باخته و جایگاهی ندارند.
از این رو لازم است زوجین با بینش بیشتر زندگی مشترک خود را آغاز کنند و فارغ از افکار پوسیده گذشته، صمیمیت و همدلی را سرلوحه زندگی خود قرار دهند. به گزارش آراز آذربایجان به نقل از خبر آنلاین،در جامعه هر مسئله‌ای از سه راه رفع می‌شود، یکی گفت و گوست، یکی خشونت و دیگر فریبکاری. اگر در جامعه گفت وگو تعطیل شود دو رقیبی که جای آن را می‌گیرند، خشونت و فریبکاری هستند. تنها چیزی که ما را از این فریب‌خوردگی عموم مردم و خشونت‌دیدگی خواص مردم نجات می‌دهد، باز شدن باب گفت‌وگو است. با باز شدن این باب هم استعداد فریب‌خوردگی عوام کم می‌شود و هم دیگر نمی‌توان با خواص به خشونت برخورد کرد. گفت‌وگو، عوام را به سوی خواص شدن می‌برد و تعداد خواص را هم افزایش می‌دهد و دیگر نمی‌توان با آن‌ها خشونت کرد.
Arazazarbaijan.aghtesadi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۳۰ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۸:۴۷ ق.ظ
