سیره امام علی الگویی برای زندگانی بشر
امیر اشرفی
گروه فرهنگی:ما امروز نیازمند مراجعه به سیره حضرت امام علی (ع) در زمینه های گوناگونی هستیم که در گذشته نبوده است.
امروز پاسخ های شفاف، واضح، اقناع کننده حیرت زدا، ابهام زدا و درمان کننده مشکلات اجتماعی و در عین حال مطابق با فطرت سلیم انسانی در سیره و میراث به جای مانده از حضرت علی(ع) موج می زند.باید کوشید این پاسخ ها را از این معدن بزرگ استخراج نمود.
اگر این استخراج انجام نشود نمی توان از معدن میراث حضرت علی (ع)استفاده کرد، در حقیقت این معدن گرانبها وجود دارد ولی تنها در صورتی قابل استفاده است که عالمان در استخراج درون نهفته های آن کوشش کنند.
میراث برجای مانده از امام علی تنها برای جامعه اسلامی نیست بلکه برای بشریت است. جوامع بشری می توانند از پیام ها و الگوهای این شخصیت استثنایی برای ایجاد صورتبندی های سالم و اسلامی تر در جامعه خود بهره ببرند.
مشکل آن است که ما نه تنها در جهت ارائه الگوهای لازم و برخواسته از سیره حضرت، عمل نکردیم بلکه حتی برای نسل های مسلمان نیز از معدن سرشار از نکته ها و الگوهای رفتاری امام علی بهره نبردیم و تلاشی نکرده ایم.
زندگی امامان شیعه، الگویی است برای زندگانی بشر. در میان امامان، تنها امیرالمومنین توانست به امر حکومت داری بپردازد. حسن بن علی علیهماالسلام در چند ماهه حکومت خویش تنها درگیر جنگ بود که با سستی و کوتاهی یاران خود ناچار به پذیرش صلح گردید. پس از ایشان نیز هیچ کدام از امامان قدرت بر تشکیل حکومت اسلامی را نیافتند.
دوران حکومت علی بن ابیطالب، الگویی است از یک حکومت اسلامی در جامعه ای که مبتلا به مفاسد گوناگونی شده است. یکی از عرصه های مبارزاتی امیر المومنین، مبارزات ایشان با مفاسد اقتصادی است. مبارزه ای که از در تمام زندگی ایشان تاثیر گذاشته و آثار زیادی بر حکومت علوی داشت.
بی گمان سخنان آغازین هر حاکمی، از مهم_ترین سخنان او به شمار می رود.
این سخنان بیان گر دغدغه های اساسی آن شخص برای تشکیل حکومت است. حال بخشی از سخنان آغازین امیرالمومنین پس از تشکیل حکومت مربوط به مباحث اقتصادیست. هرچند حجم این سخنان زیاد نیست، ولی صراحت زیاد آن، جدیت امام برای مبارزه با مفاسد اقتصادی را نشان می دهد. حضرت در این سخنان می فرماید: بدانید که هر زمینی را که عثمان بخشیده و هر مالی را که به دیگران داده اگر از بیت المال است به جای خودش باز میگردانم. چه اینکه حق سابق را چیزی زایل نمی کند.
به خدا سوگند آن را به بیت المال بر میگردانم حتی اگر مهریه زنان قرارش داده اند و با آنان کنیزکان خریداری نموده اند و در سراسر شهرها پراکنده گردانیده اند »همانطور که مشاهده می_شود، این سخنان حکایت از جدیت امیرالمومنین در مبارزه مفاسد اقتصادی دارد. مفاسدی که میراث خلفای گذشته ـ به خصوص خلیفه سوم- برای علی علیه السلام است. اقدامات حضرت علی در این زمینه کار را به جایی می کشاند که عده ای از سابقین اسلام را ناراضی می کند. آنان که به شیوه غیر عادلانه خلافه گذشته عادت کرده اند، امروز تحمل عدالت علوی را ندارند. چه در مباحث اقتصادی و چه از نظر جایگاه اجتماعی ?از طرف حکومت عدل علی علیه السلام دچار لطمه هایی شده اند. اینان در تدارک جنگی با علی هستند و علی از اقدامات آنان و انگیزه ایشان آگاه است. اما با این حال از هدف خود که اجرای عدالت و مبارزه با مفاسد گوناگون از جمله مفاسد اقتصادی است کوتاه نمی آید. هر چند که جنگی به بزرگی جنگ جمل ایجاد شود.از دیگر اقدامات ایشان در زمینه اصلاحات اقتصادی، سختگیری در استفاده از بیت المال بود.« علی بن رافع می گوید: در زمان علی علیه السلام عهده دار بیت المال بودم. دختر امام گردنبندی را به امانت از من گرفت تا سه روز بعد آن را برگرداند و من از مال خود آن را ضمانت کردم. علی علیه السلام آن گردنبند را دید و شناخت و نزد من آمد و فرمود: »أَ تَخُونُ الْمُسْلِمِین؛ آیا به مسلمانان خیانت میکنی؟«.
ماجرا را برای او شرح دادم. ایشان فرمود برو و گردنبند را بگیرد اگر دخترم آن را به امانت نبرده بود اولین هاشمی ای بود که به خاطر سرقت دستش را قطع می کردم و هنگامی که چنین شد دخترش اعتراضی کرد و حضرت به او فرمود: »لَا تَذْهَبِنَّ بِنَفْسِکِ عَنِ الْحَقِّ أَ کُلُّ نِسَاءِ الْمُهَاجِرِینَ تَتَزَیَّنُ فِی هَذَا الْعِیدِ بِمِثْلِ هَذَا. از طریق حق خارج نشو. آیا تمام زنان مهاجرین چنین زینت میکنند در این عید« .مورد دیگری که علی علیه السلام به پیشگیری از مفاسد اقتصادی می پردازد ماجرایی است که خود ایشان نقل میکند. ایشان در خطبه ۲۲۴ از نهج البلاغه می فرماید: »به خدا سوگند برادرم عقیل را دیدم که به شدّت تهیدست شده و از من درخواست داشت تا یک من از گندم هاى بیت المال را به او ببخشم. کودکانش را دیدم که از گرسنگى داراى موهاى ژولیده، و رنگشان تیره شده، گویا با نیل رنگ شده بودند. پى در پى مرا دیدار و درخواست خود را تکرار مى کرد، چون به گفته هاى او گوش دادم پنداشت که دین خود را به او واگذار مى کنم و به دلخواه او رفتار و از راه و رسم عادلانه خود دست بر مى دارم، روزى آهنى را در آتش گداخته به جسمش نزدیک کردم تا او را بیازمایم، پس چونان بیمار از درد فریاد زد و نزدیک بود از حرارت آن بسوزد. به او گفتم، اى عقیل، گریه کنندگان بر تو بگریند، از حرارت آهنى مى نالى که انسانى به بازیچه آن را گرم ساخته است؟ امّا مرا به آتش دوزخى مى خوانى که خداى جبّارش با خشم خود آن را گداخته است؟« و در ادامه همین سخنان خبر از رشوه ای میدهد که به نام هدیه به او داده شده است. کلمات عتاب آمیز امیر مومنان چه خطاب به برادرش عقیل و چه خطاب به آن دیگری که به اصطلاح هدیه برای او آورده است، جلوه هایی زیبا از سختگیری علی علیه السلام نسبت به مفاسد مالی در حکومت خودش هست.
موارد دیگری نیز از زندگی امام علی علیه السلام هست که نشان از دقت و سختگیری امام نسبت به مسائل اقتصادی دارد. بحثی که در عالم اسلام، بسیار مورد توجه واقع شده است. حرام خواری و مال حرام، از عوامل بسیاری از مشکلات و بدبختی ها برای جوامع بشری خواهد بود.شدت عدالت علی علیه السلام در تمامی مسائل از جمله مسائل اقتصادی مسئله ای بود که باعث درگیری های بسیاری بین علی و مخالفینش گردید. شاید اندکی عبور از عدالت می توانست مانع ایجاد جنگی خانمان سوز شود. ولی علی علیه السلام کسی هست که حکومت را برای اجرای عدالت می خواهد و اگر در آن نتواند عدالت را اجرا کند از آن بیزار است.
از همین روست که علی علیه اسلام هیچ گاه حاضر به کوتاه آمدن از مدار عدالت نشد و این در حقیقت دستور الهی بود که مانع از انجام این کار می شد.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۰۶ تیر ۱۳۹۵ ساعت ۶:۱۸ ق.ظ
