سوهوممت گونبزی سلجوق یادگاری
حاضیرلایان:اکبرسعادت
آنادیلیمیز:بیز حایاتیمیزین سندن آختیغینی تازا بیلمیشیق. سنین بیزه آنا اولدوغونو تازا اویرنمیشیق. دئمک عومروموز سنه باغلییمیش. سن اولماسان بیزده یوخ اولاریق. ایندی ، اوز اوشاقلاریین گوزلری اونونده سوزسوزلوقدان چابالایب جان وئرمکده سن!بونا نئجه دوزمک اولار…
دونیادا بویوک، آدلیم، تاریخ‌ده قالان شهرلر چوخ دیرلار. بو شهرلرین بیر ایکی‌سیندن سونرا باشقا شهرلری گورمه‌میشم. بیلمیرم ده نئجه دیرلر. آنجاق اورمونو یاخشی تانی‌ییرام. اوزومه گوره یاخشی تانی‌ییرام. شهر شهرلی‌لی‌یین، شهره گلیب قالان‌لارین هامیسینا سیچرادیر.
معلوم دور کی سلجوق ترکمن لری ۱۱ نجی عصرین باش لارینده اورتا آسیانین تاریخینده تأثیرلی رول اویناییب بیوک سلجوق امپراتور لیغینی قور ماق لیغی باشاریب دیلار.
سلجوق تیره – طایفه لاری بیر نئچه یوز ییل لیق لارین دوامینده اورتا آسیا یورد لرینده ایران ده عراق ، ترکیه ، سوریه ، ویقین گون دوغار ده از باشداق دولت لری دوره دیب دیلر.
سلجوق لارین افغانستانین هرات ولایتنده یاشایان وکیل لرنین فارس دیللی ملت لر بیلن یاناشیق اوتیرماغی ، اولارین انا دیلی نین منزوی اولماغینا سبب اولوب دور.
سلجوق لار ایلک دفعه ائلیه بیلدیلر اورمیه سونرا تبریزی ۵۸۷ جی قمری ایلده اولان آق سنقرلولار اراضی سیندن چیخاردیب اورلرینین کی ائده لر تکجه بو ایل لرده مراغه شهری آق سنقرلولار الینده قالاراق ۵۲۶ جی ایل ده امیر حاجب تاتار اورمیه نی محکم ائدیب سولطان امرینه گئچدی ۵۴۴ جی قمری ایل ده اورمیه شهری ملک محمد بن محمود بن محمد الیندیمیش ۵۸۰ جی قمری ایلده و اتابک محمد جهان پهلوان زامانی اورمیه ده اولان اوچ گونبز مقبره سیبیناسی تیکیلدی.
سوهوممت گونبزی اورمیه‌نین جانبازان اوستاد برزگرخیاوانینـدا اولان أسکی دؤنمـدن قالان تیکینتی‌لردن دیر.
قایناق‌لاردا بو تیکینتی‌نین سلجوقلو دؤنمینـدن قالدیغی یازیلیب‌دیر. باشقا آراشتیرمالاردا بو تیکینتی‌نین چوخ داها أسکی دونمـدن قالدیغی یازیلمیش‌دیر. بیر پارا کیمسه‌لر بو تیکینتی‌نین آدینا اوچ گونبز یا سه گونبد دئییرلر ندنی‌نی ده ایکی داها بو گونبزدن یاخین شهرلرده اولدوغویموش.
بللی اولدوغوجا بو آد سونرادان وئریلن قوندارما آدلاردان دیر. اورمولولار بو گونبزه سوهوممت دئییرلر. بو گونبزین أسکی آدی سوهوممت دیر.سوهوممت أسکی تورک اوجاق‌لاریندان بیری دیر.
اوجاق‌لار تورک‌لرین قوتسال بیلدیگی و تاپیندیغی یئرلردیر. بو اوجاق‌دان سوتـو گلمه‌ین کورپه اوشاغلی آنالار سوت ایسترمیش‌لر. سوتو اولمایان آنا اوجاغا گئدیب گونبزده اولان باجالارا بوغدا توکوب، قوزو کیمی مله‌یرمیش ، سونراسی دوشونون سوت اینن دولماسینی دیله‌یرمیش.
اوچ گونبز ایراندا یئرلشن مقبره‌لرین ان یاخشی اورنکلریندن دیر کی ایندیه‌جه هیندیسی تزئین‌لر و تاریخی کتیبه لری ایله ساغ قالیب.اوچ گونبز مقبره اولاراق ۵۸۰-جی هیجری ایلده تیکیلیب. تیکیلمک زامانی ایله او بیری سلجوقلو مقبره لره بنزه مگی‌نی نظرده آلاراق،چوخلو احتمال ایله بو اثر بیر سلجوقلو بویوگون مقبره‌سی دیر.
احتمال‌لا بیر سیرا قبیرلر بو تیکینتی‌نین ایچَری‌سینده اولاراق کرپیج تاق‌لا اورتولوب.کئچمیش ایللرده اوچ گونبزین اطرافی بئکار اولاراق،بو ۳۰ ایلده شهرین یئکلمه‌سینه گؤره ائولر ایله توتولوب‌دور اوچ گونبز ۲۴۲ سای ایله ایرانین میلی اثرلری‌نین لیستین‌ده ثبت اولونوب دور.
بعضی تاریخچیلر اوچ گونبزی ساسانلی واقتیندان قالمیش بیر آتشکده بیلیرلر آما بوسوزه هئچ اعتبارلی سند یوخدور. منطقه نین آتشکده‌لری دؤرد تاقلی ایمیشلار، آما اوچ گونبز منطقه نین آتشکده‌لرینه اوخشامیر.
اوچ گونبزین آدلانماسینا گوره موختلیف باخیشلار واردیر. بعضی‌لر اونون اوچ طبقه ده اوچ گونبزه شامیل اولماغی نی بوآدلانمانین سببی بیلیرلر.
بیر سیرا تاریخ چی‌لر اینانیرلار کی کئچمیشلرده سلماسین چهریق کندی نین یاخینلیغین دا دا آیری بیر تیکینتی اولاراق بو اوچ تیکینتی نی بیرلیکده اوچ گونبز آدلاندیریرمیشلاربوتیکینتی نین۵ متیر قوطرو و ۱۳ متیر بویو اولاراق ایکی طبقه سی واردیر.
گیریش قاپی سینین اوستو،اوز نوعونا گؤره نادیر تزئین لری اولاراق، کوفی خط ایله یازیلمیش بیر کتیبه یه ده شامیل اولوربیر ائلین یا اویماغین بویوگونون قابیری دا (قبیری ده) اوجاق ساییلار، اونا گوره بو تیکینتی بیر بویوک خاقان، خاتین یوخسا خان یا بگین قابیری اولمالی‌دیر.
هر حالـدا بو تیکینتی اورمو شهرینـده هله ده وار اولان اوجاق‌لاردان بیری دیر .
اورمو شهری و کندلرینده بوتون تورک ائل‌لری کیمی چوخلو اوجاق‌لار واریمیش. بو اوجاق‌لار چوخونلوقلا فاشیست پهلوی دؤنمینده تورپاق ایلا بیر اولدولار و اوزَرلرینه آییری تیکینتی‌لر تیکیلدی.
اورمیه و اشنویه شهرلرین علاالدین کورپه ارسلانا باغیشلاننادان سونرا اورمیه شهری علاءالدینین یئرلری حسابا گلدی و معلوم دئییل بو دوروم هاواقتا چان داوامی واریمیش یئددی جی یوز ایلین اول لرینده اورمیه شهرین حکومتی مظفرالدین اوزبی بن جهان پهوان سلجوق آتابی ین الینده ایمیش بو دئوره ده سلجوق لار امپراطورلوغو کوکدن داغیلدی و آتابی لر هربیری بیر بولومه صاحاب چیخدیلار اوزبی جهان پهلوان چوخلو چالیشیب اورمیه منطقه سینده امنیت یارادسین.اورمودا اولسان، قیوراق اولمالی‌سان. شول‌لارا یئر یوخ دیر دئیه‌سن بو شهرده.
هر کس بورا گلیب، اوزوجه اورمودا آغالیق ائله‌ییب، آنجاق اورموایله بویلاشانماییب.
بوردان چیخان آدلیم‌لاری سیرالاساق قورتولان دئییل‌لر. بو آدلیم‌لارین ایچینده باشقا یئرلردن ده گلن‌لر اولوب. آنجاق بوردا اولدوق‌دا بویویوب‌لر. آدلانیب‌لار. چوخ‌لارینی(اورمونو سئون‌لری) بوردا آسیب‌لار. سس‌لری باتیریب‌لار. شهری آلیب، تالاییب‌لار.
آنجاق هر نه کئچیجی اولوب. یئنه بورا اوز بویوک‌لو‌یو‌له قالیب.یوز ایل‌لردن، مین‌ایل‌لردن بویلانیب باخان شهر، اونلا اولان‌لاری بویودوب، اونو سئون‌لری بویودوب. اونا توخونان‌لار، چای‌‌قیراغی‌لا سوزوب‌لر شهردن. اورمونو باشا دوشن‌لر اورموایله اولوب‌لار، اونو باشا دوشمه‌ین‌لر اوردان قوولوب‌لار.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۲۸ مرداد ۱۳۹۶ ساعت ۸:۴۶ ق.ظ
