سلیقه ادبی کودکان و والدین از هم فاصله پیدا کرده است

گروه فرهنگی:قائم مقام انتشارات ذکر با اعلام اینکه سلیقه ادبی کودکان و والدین باهم فاصله دارد، بیان کرد: در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، یعنی در عصر هوش مصنوعی دیدم که دغدغه والدین با دغدغه کودکان فاصله داشت و زبان یکدیگر را متوجه نمی‌شدند. نسل جدید بسیار ساده‌تر و بیشتر از گذشتگان با فضای مجازی ارتباط برقرار کرده است، تا جایی که گویی دیگر مرزی میان کودکان و نوجوانان ایران و سایر کشورها در دسترسی به اطلاعات وجود ندارد.
آن‌ها می‌توانند به کتاب، موسیقی و فیلم در دنیای الکترونیک دست پیدا کنند. این نسل زبان‌های دیگر کشورها را به سرعت می‌آموزد و در زندگی استفاده می‌کند.
سلیقه ادبی و در کل هنری چنین نسلی با مادرها و پدرهایش به کلی متفاوت است.
در بخش دوم نشست بررسی ادبیات کودک و نوجوان در عصر هوش مصنوعی محمدمهدی سیدناصری مترجم، پژوهشگر ادبی و قائم مقام انتشارات ذکر و طاهره شاه‌محمدی نویسنده حوزه کودک و نوجوان به بررسی این مسائل پرداختند. بخش نخست این نشست را می‌توانید اینجا بخوانید.
از چه سنی کودکان می‌توانند حقوق خود را درک کنند و والدین وظیفه اطلاع‌رسانی بر آن‌ها را بر عهده دارند؟
شاه‌محمدی: این سوال را مخاطب‌هایی که با آن‌ها در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت‌وگو می‌کردیم هم پرسیدند. اینکه از چه سنی ارائه مسائل با عنوان حقوق کودک لازم است و کودک از چه سنی توانایی فهم این موضوع را دارد . انسان وقتی به دنیا می‌آید نیازهایی دارد و کارهایی را به مرور و به تناسب سن باید انجام دهد. اینها وظایف آن کودک است.
توقعات، انتظارات و کارهایی در قبال کودک باید انجام شود، اینها کارهای مقابلی است که توسط والدین باید انجام شود.
شاید از زمانی که کودک می‌تواند بنشیند، شیشه شیرش را در زمان گرسنگی بگیرد و بخورد، باید با حقوقش آشنا شود، شاید از دوره نوزادی کودک همه حقوق را دارد. البته برخی دامنه حقوق کودک را عقب‌تر و به دوران جنینی هم می‌برند که پدر و مادر باید چه نکاتی را رعایت کنند، اما زمانی که خود کودک باید با این حقوق روبه‌رو شود، در واقع از همان کودکی و از دوران نوزادی است که کم‌کم مهارت‌ها را بیاموزد و همین یاد گرفتن مهارت‌ها بخشی از حقوق کودک است.
کودکی که مهارت‌های اجتماعی خود را به درستی یاد نگیرد به حق واقعی خود به عنوان انسان نمی‌رسد پس هر کودک به عنوان انسان از دوران کودکی می‌تواند حقوقش را متناسب با سنش یاد بگیرد و وظایفش را انجام بدهد.
به عنوان نمونه قدرت نه گفتن کودکان باید از سنین کودکی به آن‌ها آموزش داده شود تا آن انسان در اجتماع بتواند به موقع نه بگوید، کاری را انجام بدهد و شهروند محسوب شود. کودک به عنوان یک انسان کارهایی را به عنوان وظیفه بر عهده دارد.
این موضوع را به تفکیک در کتاب دو جلدی حقوق فردی و اجتماعی کودکان بررسی کردیم. ابتدایی‌ترین حقوقی را که کودکان باید با آن مواجه شوند و یاد بگیرند در دو جلد کتاب آوردیم.
در فضای مجازی حریم خصوصی کودکان نقض می‌شود
به نظر شما کودکان از چه سنی باید با حقوق خود آشنا شوند؟
سیدناصری: زمانی که به عنوان ناشر این مساله را بررسی می‌کنیم به این نتیجه رسیدیم که آموزش حقوق کودکان از قبل از مدرسه و پیش دبستانی، یعنی از سه‌سالگی توسط خانواده شروع می‌شود. اما چرا ادبیات حقوق برای کودکان تا این اندازه مهم است؟
در عصر فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی به این دلیل که در فضای مجازی حریم خصوصی کودکان نقض می‌شود و ممکن است به روح و جسم کودکان آسیب وارد شود، حق بر سلامت کودکان در فضای مجازی از پرمخاطب‌ترین موضوعات است. در این حوزه مقاله و کتاب نوشته می‌شود و همچنین همایش‌های مختلفی در این موضوع برگزار شده است.
بشر راه فراری در مقابل فناوری‌های نوین ندارد
هوش مصنوعی چطور می‌تواند روی ادبیات کودک و نوجوان تاثیر بگذارد و به نظر شما هوش مصنوعی در این حوزه میتواند سازنده باشد؟ کودکی که در این دوران زندگی می‌کند و با تکنولوژی روز پرورش پیدا کرده است، چه حقوقی دارد؟
سید ناصری: فناوری به سرعت در حال حرکت است و هوش مصنوعی عرصه پهناور تلاقی بسیاری از دانش‌ها و علوم قدیم و جدید است. طبق تجربه زیسته خودم در کلاس درس حقوق فناوری‌های نوین، که دانشجویان آن همه از نسل دهه ?? هستند، دربرابر استفاده از هوش مصنوعی مقاومت می‌کنند و حتی زمانی که در کلاس به صورت عملی نحوه استفاده درست از فناوری‌های نوین را به آن‌ها درس می‌دهم مقاومت می‌کنند.
باید به این نکته توجه داشت که فضای مجازی و دنیای تکنولوژی فقط اینستاگرام، تلگرام و واتساپ نیست و این ابزار و وسایل بخشی از آینده زندگی ما همراه هوش مصنوعی و فناوری نوین است. بشر راه فراری در مقابل فناوری‌های نوین ندارد و باید بپذیرد که زیست مسالمت‌آمیزی در کنار فناوری نوین داشته باشد. پس چه خوب است در راستای پرورش نسلی که در آینده می‌خواهد کشور را آباد کند، گام برداریم. باید از امروز بتوانیم به نسل جدید به شکل درست، آموزش بدهیم و با آموزش هر تغییری امکان‌پذیر است.
آموزش بهترین راهکار ور روش است. کتاب و کتاب‌خوانی، فرهنگ کتابخوانی و ادبیات می‌تواند برای رسیدن به این هدف بیشترین کمک را بکند..
برخی از مواقع توجهی به غنای کار نمی‌شود
تولیدهای بازار نشر الان طبق خواسته‌های کودکان یا والدین است؟
سیدناصری: بازار در این دو سال بیشتر به سمت علاقه فرزندان است و این نمود را در ادبیات نوجوان می‌بینید که منجر به فانتزی شدن ادبیات نوجوان شده است. شاید در برخی از مواقع توجهی به غنای کار نمی‌شود و ناشران روی فانتزی بودن اثر تمرکز می‌کنند تا نوجوانان جذب کتاب شوند و آن را تهیه کنند.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com