سلب اعتماد مسبوق به سابقه با عذرخواهی جلب نخواهد شد

گروه فرهنگی: ما اشتباهی کرده بودیم که طبیعتا باید عذرخواهی می‌کردیم. اینکه اعتماد مخاطب برگردد یا نه با یک عذرخواهی اتفاق نمی‌افتد. ولی به طور کلی این نکته که ما یک اشتباه کردیم و حرف ناحقی گفته شد، باید جبران شود و چون ناخواسته بوده، ما عذرخواهی کردیم. یک روز پس از اعلام توضیحاتی مبنی بر شلیک غیرعمد به هواپیمای اوکراینی و سقوط آن، بر صفحه اول برخی روزنامه‌ها عباراتی چون عذرخواهی نقش بست و مطبوعات تلاش کردند با انتشار یادداشت‌هایی مجزا از مخاطب خود برای انتشار خبرهای غیردقیق این روزها عذرخواهی کنند.
روزنامه هفت‌صبح از جمله همین روزنامه‌ها بود که در یادداشتی با عنوان»ما را ببخشید«، از خواننده خود عذرخواهی کرده بود.
آرش خوشخو ـ مدیرمسوول روزنامه هفت صبح ـ به همین منظور در گفت‌وگویی در پاسخ به اینکه آیا می‌توان مرجعیت رسانه‌ای به چالش کشیده شده رسانه‌ها را برگرداند؟ اظهار کرد: این عذرخواهی ارتباطی به این ندارد که ما بخواهیم مخاطب بیشتری را جلب و جذب کنیم. ما اشتباهی کرده بودیم که طبیعتا باید عذرخواهی می‌کردیم. اینکه اعتماد مخاطب برگردد، با یک عذرخواهی اتفاق نمی‌افتد. ولی به طور کلی این نکته که ما یک اشتباه کردیم و حرف ناحقی گفته شده باید جبران شود و چون ناخواسته بوده ما عذرخواهی می‌کردیم.
وی ادامه داد: به هر حال به دلیل فضای خاصی که در رسانه‌های رسمی حاکم است، یک نوع برداشت ناقص از مساله منافع ملی موجب این اتفاق شده است. چیزی نگفتن را می‌شود درک کرد که شاید با منافع ملی زیاد ناهمگون نشود، اما راست را نگفتن اگر به صورت اتوماتیک یا سازمان‌یافته باشد، کاملا متضاد با مساله‌ی منافع ملی است؛ البته اینجا کسی نمی‌خواهد بگوید ما دروغ گفتیم مقامات هم مطرح کردند مساله در حال بررسی است، ولی کلا مساله‌ی منافع ملی هیچ ربطی به اینکه راست را نگوییم ندارد؛ این کاری بدیهی است که باید انجام دهیم؛ آن هم برای کشوری که حکومت مذهبی دارد.
خوشخو سپس گفت: روال باید بر روی راستگویی باشد یا حداقل حرفی نگفتن. اما ما (رسانه‌ها) ناخواسته وارد این بازی شدیم و گول برخی کارشناسان را خوردیم که مشخص شد سواد کامل در حوزه هوانوردی نداشتند و نیاز بود که از خوانندگانمان عذرخواهی کنیم. این اتفاق به بزرگ بودن حادثه هم برمی‌گردد و نشانه‌ی تحول ناگهانی از سوی رسانه‌ها نیست، بلکه عمق حادثه بالا بوده است. به لحاظ کار حرفه‌ای رسانه‌ها باید عذرخواهی می‌کردند.
مدیرمسوول روزنامه هفت صبح در پایان گفت: ما درباره‌ی مخاطبان خودمان صحبت می‌کنیم. ما سعی می‌کنیم مطالب موثق و سرگرم‌کننده برای مخاطب بگذاریم، به همین دلیل سعی کردیم هیچ‌گاه خلاف واقع نگوییم.
همیشه مساله‌ی منافع ملی برای ما مهم و خیلی استراتژیک بوده است. الان هم در ماجرای سوگواری هم تا جایی حرکت می‌کنیم که منافع ملی به خطر نیفتد. اینکه برخی خوشحالند که راست گفته‌اند، خوب ذات ماجرا این است که همه راستگو باشیم. اگر این سنت پیش برود که نشریات حداقل دروغ نگویند، مطبوعات شاید بتوانند آن جایگاه ترک خورده‌شان را به دست بیاورند.
چندی پیش به دنبال سقوط هواپیمای اوکراینی به دلیل شلیک غیرعمد، یک مدرس ارتباطات ضمن انتقاد از عملکرد محافظه‌کارانه رسانه‌های داخلی، گفت: اگر رسانه‌ها می‌خواهند اعتماد مردم را جلب کنند، باید مطالبه‌گر باشند و ابهامات را درباره سقوط هواپیما، با زبان شفاف پیگیری کنند. حمید شکری‌خانقاه ـ مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه ارتباطات ـ با اشاره به اینکه در حال حاضر رسانه‌ها در جایگاه مناسبی در مواجهه با افکار عمومی قرار ندارند، گفت: رسانه‌های داخلی درباره‌ی حواشی سقوط هواپیما و گمانه‌زنی‌هایی که از سوی رسانه‌های خارجی و در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شد، سکوت کردند و حتی حاضر نشدند ادعاهایی مبنی بر سقوط هواپیما در اثر شلیک موشک را حتی به عنوان یک حدس و گمان بیان کنند، در نتیجه رسانه‌ها حالت انفعال به خود گرفتند و حتی به راحتی در بازی کتمان و تحریف گیر افتادند.
وی ادامه داد: در چنین شرایطی وقتی حقیقت ماجرا علنی شود، رسانه چه تاثیری می‌تواند داشته باشد؟ مردم ناخواسته به سمت رسانه‌های خارجی گرایش پپدا می‌کنند. از نظر من در چند روز گذشته رسانه‌های داخلی به شدت عقیم بودند. چون نمی‌توانستند و نخواستند حدسیات مطرح‌شده در جامعه و رسانه‌های خارجی را در قالب گمانه‌زنی‌ها مطرح کنند. این شرایط به دلیل محافظه‌کاری شدید رسانه‌هاست. اعتماد به رسانه در شرایطی ایجاد می‌شود که بتواند هم‌راستا با افکار عمومی تاثیرگذار باشد. رسانه‌های داخلی از افکار عمومی عقب‌تر هستند برای همین دنباله‌رو رسانه‌های خارجی شده‌اند.
این کارشناس حوزه ارتباطات همچنین با انتقاد از عملکرد غیرشفاف برخی مسوولان کشور گفت: متأسفانه با مسوولان وظیفه‌شناسی سر و کار نداریم. قطعا در سه روز گذشته مسوولان کشور مسائل زیادی را می‌دانستند و از جزییات اتفاق اطلاع داشتند؛ البته این ماجراها با وجود انکار رسانه‌های داخلی و مسوولان، از دیدها هم پنهان نبود چون در همه رسانه‌های خارجی و شبکه‌های اجتماعی این گمانه‌زنی‌ها که امروز در قالب بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح مطرح شد، از سه روز پیش بیان می‌شد. سیاستمداران، مردم و برخی کارشناسان از قبل این گمانه‌زنی‌ها را مطرح کرده بودند که احتمالا سقوط هواپیما به دلیل شلیک موشک بوده باشد.
مسوولان در این سه روز به شکل‌های مختلف این گمانه‌ها را رد می‌کردند اما به یک‌باره همین مسوولان حرف دیگری می‌زنند.
شکری با تاکید بر اینکه فضای کنونی شرایط استرس‌زایی را در جامعه حاکم کرده است و رسانه‌ها سردرگم هستند و نمی‌دانند حالا باید چه کار کنند؟ گفت: رسانه‌ها در موقعیتی قرار گرفته‌اند که اگر هر حرفی بزنند، ممکن است به هم‌سویی با رسانه‌های خارجی متهم شوند.
این استاد دانشگاه به رسانه‌ها توصیه کرد که در شرایط حاضر مطالبه‌گر باشند و از مسوولان بخواهند با زبان شفاف‌تری به این پرسش‌ها پاسخ بدهند، که چرا این ماجرا پنهان شده است؟ چرا با این پنهان‌کاری باعث سلب اعتماد از نظام شده‌اید؟ شایعه یک فرمول دارد. هرچه اطلاعات کمتر و ابهامات بیشتر باشد، شایعه پررنگ‌تر است و بالعکس. دراین شرایط برخی مسوولان به شایعه‌ها دامن زدند.
وی همچنین گفت: این بی‌تدبیری برخی مسئولان است که در ماجرای مهمی مثل سقوط هواپیما در اثر شلیک اشتباه موشک، اطلاعات کافی در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد. حتی بیانیه اخیر نیروهای مسلح درباره تایید اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی، ابهاماتی دارد و باعث شده شایعات دیگری مطرح شود. باید درباره مسائل فنی این ماجرا شفاف‌سازی کنیم. حتی باید روشن کنیم که مسافران این هواپیما چه کسانی بودند تا جلوی شایعات گرفته شود. زمانی می‌توانیم به این شایعات پایان بدهیم که اطلاعات دقیقی از ماجرا و از جزییات زندگی و کاری حادثه‌دیدگان ارائه دهیم.
این استاد حوزه ارتباطات تاکید کرد که در سقوط هواپیمای اوکراینی به بُعد سیاسی دامن زده شده است و به مباحث فنی کمتر پرداخته شده است. با اینکه در بیانیه نیروهای مسلح تا حدی به بعد فنی اشاره شده اما کافی نیست و هنوز درباره مسائل فنی ابهاماتی وجود دارد.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایسنا ، شکری خانقاه در پایان با بیان اینکه در مباحث مختلف کشور فاقد دیپلماسی رسانه‌ای هستیم تصریح کرد: برای ارائه اطلاعات هیچ استراتژی در کشور وجود ندارد. گاهی اجازه دهیم به رسانه‌ها در برخی موارد آزادی عمل داده شود تا مردم خوراک خبری خود را از رسانه‌های داخلی بگیرند.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com