خدا سراپا مهر و سرشار از شوق دیدار است

محمد صالحی
گروه دین و زندگی:سالهاست که در ذهن مردم اینگونه متصور شده که خداوند شخصیتی بس پر از هیبت و جباریت و انتقام است که در انتظار شلاق زدن بنده ایست که راه به خلاف برود.در این نگاه ، خداوند از هستی و بنده هایش جدا بوده و در اعلی علیینی زیست می_کند در کسوت اربابی و همه کسان باید دایم در ترس از چشمان تیزبینش گامی به کج نگذارند و حتی فکری به غلط نکنند .
اما آنچه که در وصف قرآنی می بینیم و در کلام رسولانش شنیده ایم و در بیان عارفانی که او را در کشف و شهودی عاشقانه یافته اند ، وجود دارد خداییست سراپا مهر و سرشار از شوق دیدار .
در ادامه ، به قرآن ، نگاهی دوباره به اجمال می_افکنیم :
تمام هستی در یک سیر کمالی هماهنگ ، به مقصودی معلوم ، در سیر مدام است :
تسبح له السماوات السبع و الارض و من فیهن و ان من شی‏ء الا یسبح بحمده و لکن لا تفقهون تسبیحهم ۱
آسمانهای هفتگانه و زمین و کسانی که در آنها هستند، همه تسبیح او می‏گویند؛ و هر موجودی تسبیح و حمد او می‏گوید ؛ ولی شما تسبیح آنها را نمی‏فهمید .
مقصود آن سیر ، چیزی جز شادمانی و آرامش در پی ندارد :یا ایتها النفس المطمئنة ارجعی الی ربک راضیة مرضیة فادخلی فی عبادی و ادخلی جنتی ای روح آرامش یافته ؛ خشنود و پسندیده به سوی پروردگارت بازگرد و در زمره بندگان من داخل شو ، و به بهشت من در آی .
فرحین بما آتاهم الله من فضله و یستبشرون بالذین لم یلحقوا بهم من خلفهم الا خوف علیهم و لا هم یحزنون از فضیلتی که خدا نصیبشان کرده است شادمانند و به آنها که در پی شان هستند و هنوز به آنها نپیوسته اند بشارت می دهند که بیمی بر آنها نیست و اندوهگین نشوند .
دعوت خداوند از انسان برای حضور در محفل خود ، چیزی جز رسیدن به حیات دایمی و زیست روحانی جاویدان نیست یا ایها الذین امنوا استجیبوا لله و للرسول اذا دعاکم لما یحییکم ای کسانی که ایمان آورده‏اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‏خواند که شما را حیات می‏بخشد!
آنان که این دعوت نپذیرفتند و راه به کج راهه کشاندند ، گویی سرابی را در عوض محفل زیبا و سرمست از حضور خداوند ، گزیده اند :
والذین کفروا اعمالهم کسراب بقیعه یحسبه الضمئان مائا حتی اذا جائه لم یجده شیئا و وجد الله عنده کسانی که کافر شدند ، اعمالشان همچون سرابی است در یک کویر که انسان تشنه از دور آن را آب می‏پندارد ؛ امّا هنگامی که به سراغ آن می‏آید چیزی نمی‏یابد ، و خدا را نزد آن می‏یابد که حساب او را بطور کامل می‏دهد .
و این به سراب خو کردگان ، در آن کج راهه چیزی جز خسران و سختی و رنج ، عایدشان نخواهد شد :
? و من یتخذ الشیطان ولیا من دون الله فقد خسر خسرانا مبینا و هر کس که به جای خدا شیطان را به دوستی برگزیند زیانی آشکار کرده است .?فاعبدوا ما شئتم من دونه قل ان الخاسرین الذین خسروا انفسهم و اهلیهم یوم القیامة الا ذلک هو الخسران المبین بپرستید هر چیز دیگری را جز او بگو : زیان کنندگان کسانی هستند که در روز قیامت خود و خاندانشان را از دست بدهند بهوش باشید که این زیانی آشکار است .
و چه عذابی از این بالاتر ، که وقتی زمان بازی دنیا تمام شد ، محفل سرمستی و عشق و شادمانی الهی را ببیند و راهی و چاره ای برای ورود در آن نمی یابد :
ا فمن اتبع رضوان الله کمن باء بسخط من الله و ماواه جهنم و بئس المصیر آیا آن کس که به راه خشنودی خدا می رود ، همانند کسی است که موجب خشم او می شود و مکان او جهنم ، آن سرانجام بد است ؟
و این جهنم نه عذابیست که خداوند به او می_دهد ، که دوری از رحمت و شادمانی بهشت برین الهی است که در حسرتش میسوزد :
قد خسر الذین کذبوا بلقاء الله حتی اذا جاءتهم الساعة بغتة قالوا یا حسرتنا علی ما فرطنا فیها و هم یحملون اوزارهم علی ظهورهم الا ساء ما یزرون زیان کردند آنهایی که دیدار با خدا را دروغ پنداشتند و چون قیامت ، به ناگهان فرا رسد گویند : ای حسرتا بر ما به خاطر تقصیری که کردیم ؛ اینان بار گناهانشان را بر پشت می کشند هان ، چه بد باری را بر دوش می کشند . و اما خداوند رحمان ، آنقدر سرشار از مهربانی و گذشت و نیز لبریز از شوق دیدار بنده خود است که بهر بهانه ای دنبال بخشیدن خطای کج راهه اوست ، که بیشتر از آن همه خسران ناشی از دور افتادن از قرب او ، درد مضاعف نکشد :
? نبئ عبادی انی انا الغفور الرحیم به بندگانم خبر ده که من آمرزنده و مهربانم .
قال رب انی ظلمت نفسی فاغفر لی فغفر له انه هو الغفور الرحیم گفت : ای پروردگار من ، من به خود ستم کردم مرا بیامرز ؛ و خدایش بیامرزید زیرا آمرزنده و مهربان است .
?خداوند ، انسان را خلق کرد و به او اختیار داد و می دانست در این اختیار ، راحت ترین راه رسیدن به آرزوهایش را انتخاب خواهد کرد ، هر چند آرزوهایی باشد که هیچ اثر جاودان روحانی برای او نداشته و تنها زمانی را در این دنیای پر از سراب ، خوش باشد .قال انی اعلم ما لا تعلمون ? بقره و خداوند در اعتراض ملائک به خلقت انسان ) گفت : آنچه من می دانم شما نمی دانید .
و اما آنها که راه رسیدن به شادی حقیقی که همان ظهور حضور خداوند در قلب آنهاست را برگزیدند چیزی جز آن نمیابند و این همان بهشتی است که خداوند به همگان وعده داده است .
وعد الله المؤمنین و المؤمنات جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها و مساکن طیبة فی جنات عدن و رضوان من الله اکبر ذلک هو الفوز العظیم خدا به مردان مؤمن و زنان مؤمن بهشتهایی را وعده داده است که جویها در آن جاری است و بهشتیان همواره در آنجایند و نیز خانه هایی نیکو در بهشت جاوید ولی خشنودی خدا از همه برتر است که پیروزی بزرگ ، همان خشنودی خداوند است .
?ولی آنها که راه به کج راهه کشاندند ، به چیزی از جنس جاودانگی نایل نشده و روزی خواهد رسید که همه چیز به فنا رفته می بینند و سرتاپا حسرت خواهند شد .? و چه عذابی دهشتناکتر از این همه خسران و حسرت که در بیکرانه تاریکی از دوری از محفل قرب ، سرگردان شده ، تا کی درد و رنج این دوری ، زنگارهای زشت روحشان بزداید و پاک شده ، خود در مسیر رسیدن به آن مقصود نهایی بیابند .