توسعه مدارس غیرانتفاعی فرصت یا تهدید

نعمت مرادپور
گروه گزارش:اگر چه طبق قانون جمهوری اسلامی ایران تحصیل در آموزش و پرورش رایگان است، بااین وجود از حدود سه دهه پیش درکنار مدارس دولتی، مدارس غیردولتی نیز به امر آموزش مشغولند؛ اتفاقی که با وجود گذشت زمان طولانی فرصت یا تهدید بودن اش جای اما و اگرهای فراوان است.
یکی از مشغله های مهم ذهنی همه والدین ثبت نام فرزندانشان در مدرسه و نحوه انتخاب مدرسه است؛ تامین آینده ای سرشار از امید و روشن وظیفه تمام والدین است که در شاخص های اقتصادی خانواده هم دارای اهمیت است. در این راستا یکی از سوال¬های رایج در میان خانواده ها این است که فرزندم را در مدرسه دولتی ثبت نام کنم یا غیرانتفاعی؟ آیا والدین فقیر به فکر مدارس دولتی اند؟ آیا مدرسه های دولتی آینده فرزندان مان را تباه می کنند و بالاخره اینکه مدرسه دولتی بهتر است یا غیرانتفاعی؟
در روزگاری که انفجار دانش و اطلاعات، دنیا را با فرصت ها و تهدیدهای متعددی مواجه کرده است، نقش آموزش و پرورش فعال، کارآمد و اثر بخش نه تنها به عنوان یک ضرورت اجتماعی که برای بقاء در عرصه پرتلاطم زندگی بسیار حائز اهمیت است.
کارشناسان مسایل آموزشی می گویند: آموزش و پرورش سازنده و بالنده در تربیت و آموزش نیروی انسانی کارآمد و با صلاحیت برخوردار از دانش و اطلاعات نوین برای ارایه خدمات مطلوب به جامعه نقش حیاتی دارد.
از این دیدگاه، استفاده از ظرفیت ها و توانمندی های مادی و معنوی مردمی برای داشتن آموزش و پرورش سرزنده و با نشاط امری اجتناب ناپذیر است؛ در همین راستا مدارس غیر انتفاعی با هدف ایجاد رقابت سالم بین مدارس و به منظور ارتقای سطح کمی و کیفی آموزشی و پرورشی در نظام آموزش و پرورش کشور شکل گرفته است.
طبق تعریف، مدارس غیر انتفاعی مدارسی است که از طریق مشارکت مردم، مطابق اهداف و دستور العمل های عمومی وزارت آموزش و پرورش تحت نظارت آن وزارتخانه تاسیس و اداره می شود و به همین جهت این مدارس باید برقراری نظم منطقی و منعطف و با عنایت به شرایط علمی و آموزشی، زمانی و مکانی ، منافعی پایدار و الگوهای برتر آموزشی و تربیتی را ارایه نمایند.
از این منظر، توسعه مدارس غیرانتفاعی در کشور به عنوان جایگزینی برای رفع نیازهای آموزشی جامعه در کنار مدارس دولتی، به طور ذاتی خوب و پسندیده است، اما تامل در اظهارنظر والدین دانش آموزان شاغل در این مدارس، پرسش های زیادی را درباره کارآمدی و موفقیت این گونه خاص از مکان آموزشی به ذهن متبادر می کند.
حسن رهبرزاده، تمام شهرها را دارای مدارس غیرانتفاعی دانست و افزود: اگر چه این مدارس در هزینه ها و امکانات خود گردان هستند اما بر عملکرد و فعالیت آنها آموزش و پرورش همانند مدارس دولتی نظارت دارد .
وی با بیان اینکه چون مدارس غیرانتفاعی بدنبال برند شدن و کسب نتایج برتر هستند، به همین دلیل در پی استخدام معلمان باتجربه و حاذق می باشند، خاطر نشان کرد: با این همه آموزش و پرورش نیز بر بکارگیری معلمان مدارس غیرانتفاعی نظارت دقیق دارد و معلمان تازه کار نیز برای فعالیت در این گونه مدارس حداقل باید ۸۸ تا ۱۱۸ ساعت آموزش ضمن خدمت را گذرانده و تائیدیه های علمی و اخلاقی را از مراجع ذی صلاح اخذ کرده باشند.
جمشید ولی زاده که فرزندش در دبستان غیرانتفاعی تحصیل می کند، گفت: فرزندم امسال در مقطع چهارم دبستان تحصیل می کند که پیش از این سه سال در دبستان دولتی تحصیل کرده است و امسال برای ثبت نام وی ۲۰ میلیون ریال پرداخت کرده ام.
وی تنها تفاوت مدرسه غیرانتفاعی با دولتی را تکریم ارباب رجوع دانست و افزود: مدرسه غیرانتفاعی از نظر امکانات آموزشی و رفاهی هیچ فرقی با مدرسه دولتی ندارد، ضمن اینکه فضای ورزشی در مدارس غیردولتی کمتر است.
یکی دیگر از والدین که فرزندش در مدرسه غیر انتفاعی تحصیل می کند، با بیان اینکه امکانات و مزایایی که مدارس غیرانتفاعی برای دانش آموزان در نظر می گیرد دلیل انتخاب این مدرسه برای تحصیل فرزندش می باشد، گفت: نزدیکی به منزل ، وجود کلاس های جانبی و ساعات درسی متناسب با کار والدین از دیگر دلایل ثبت نام فرزندم در مدرسه غیر انتفاعی است.
پرویز جمالی در مورد وضعیت و کیفیت آموزشی و سهل و سخت گیری در این مدارس اظهار کرد: این موضوع بستگی به درایت و مدیریت مدیر مدرسه غیرانتفاعی دارد و مدرسه به مدرسه فرق می کند.وی با ابراز رضایت از نحوه رفتار و عملکرد آموزشی کارکنان و معلمان مدرسه غیرانتفاعی محل تحصیل فرزندش خاطر نشان کرد: سخت گیری مدیر و معلم کودکان را منضبط بار می آورد و آنان را به درس خوانی سوق می دهد.
یکی از معلمان یک مدرسه غیر انتفاعی نیز در مورد علت این انتخاب گفت: آموزش و پرورش مزایای چندانی برای معلمانی که در مدارس دولتی تدریس می کنند در نظر نمی گیرد، به همین دلیل رغبت معلمان به خصوص معلمانی که رتبه علمی آنها بالاست برای تدریس در مدارس غیر انتفاعی بیشتر است.
منصور دل آزاد با اشاره به برخی برتری های مدارس غیرانتفاعی نسبت به مدارس دولتی افزود: مدارس غیرانتفاعی امکانات آموزشی و آزمایشگاهی بهتری دارند و معلمان آنها به دلیل آنکه به صورت گزینشی و با دقت بیشتر از سوی هیات موسس مدرسه انتخاب می شوند، از نظر علمی نسبت به معلمان دولتی برتری دارند.
کارشناس علوم تربیتی و مدرس دانشگاه نیز در ارتباط با این مدارس اظهار کرد: شکل گیری مدارس غیرانتفاعی با روح قانون منافاتی ندارد? این مدارس برای کمک به افزایش کیفیت آموزش شکل گرفت و هدف تشکیل آنها تنها دریافت پول نبود.
جعفر قهرمانی گفت: متاسفانه به مرور زمان برخی مدارس غیرانتفاعی به علت نبود نظارت کافی از مسیر اصلی خود خارج شده و جنبه سودآوری اش بر اهداف آموزشی آن غلبه کرده است.
وی با بیان اینکه عملکرد مدارس غیرانتفاعی باید آسیب شناسی شود? خاطر نشان کرد : متاسفانه در واگذاری مجوز به موسسان این گونه مدارس در بیشتر مواقع سوء گیری شد و به کسانی مجوز دادند که در اصل آموزش و پرورشی نیستند بلکه از امتیاز معلمان استفاده کرده اند.قهرمانی با اشاره به رشد قارچ گونه این مدارس نیز گفت: زیاد شدن مدارس غیر انتفاعی به جای اینکه رقابت آموزشی را بالا ببرد، کیفیت را پایین می آورد، ضمن اینکه هیچ کدام از این گونه مدارس حائز شرایط مدرسه از منظر اختصاص فضای فیزیکی برای آموزش و تفریح نیستند، بلکه در اغلب موارد خانه های مسکونی را برای این منظور تغییر کاربری داده اند.در نهایت می توان گفت که توسعه مدارس غیرانتفاعی با وجود اهداف متعالی تعیین شده برای آن در قوانین جاری کشور و نیز وزارت آموزش و پرورش تا رسیدن به وضعیت رضایت بخش فاصله زیادی دارد و موفقیت دراین مسیرنیازمند تغییر نگرش مردم مبنی بر محوریت درآمدزایی در توسعه این گونه مدارس به جای افزایش کیفیت آموزش است.