نشاط؛ دستمایه ارزشمند زندگی اجتماعی

نشاط؛ دستمایه ارزشمند  زندگی اجتماعی

تدوین: حمید حوزوی
گروه گزارش: شادی و نشاط از بنیادی ترین خواسته های فطری و نیازهای روحی انسان است و تاثیرات عمیقی بر سالم سازی و بهسازی جامعه دارد و از این رو از دغدغه های همیشگی افراد و جوامع بوده است و برنامه ریزان هر جامعه ای به شکل های مختلف بر آن هستند که شادی و نشاط را برای شهروندان به وجود آورند.
ایجاد شادابی و نشاط فردی و اجتماعی افزون بر سلامت جسم و روان در افراد و جامعه، دستیابی به آرامش و رفاه و بازدهی بهتر و بیشتر را فراهم کرده و به دلیل ویژگی مسری بودن احساس نشاط و شادی، پیوند های فرد را با محیط و جامعه بیشتر می کند.
*اهمیت نشاط و شادابی
از این رو احساس شادابی و نشاط در هر جامعه، گرایش و آمادگی شهروندان را برای خدمت و تلاش بیشتر در جهت دستیابی به رفاه و توسعه همه جانبه فراهم می کند.از این چشم انداز نقش شادی و نشاط در زندگی افراد به اندازه ای است که »جان راسکین« به عنوان یک متفکر اجتماعی، بر این نکته تاکید می ورزد که ثروتمندترین کشور، آن است که بیشترین افراد شاداب و شرافتمند را زیر بال خود داشته باشد(۱).
شادابی و نشاط به شکل های گوناگون جسمی، روانی، فردی و اجتماعی مطرح بوده و از زمینه های رشد و بالندگی فرد و جامعه به شمار می رود؛ به طوری که بسیاری از اندیشمندان، شادابی و با نشاط زیستن را از اهداف و نیازهای پایه ای انسان دانسته و بر این باورند که انسان متعادل، خود و جامعه اش را در پرتو آن می سازد، از این رو همه به دنبال نشاط و شادابی هستند.ارسطو می گوید: شادابی بهترین چیزها است و آن اندازه دارای اهمیت است که سایر چیزها برای رسیدن به آن است(۲). شادابی صورت ها و اشکال گوناگونی دارد، ممکن است لذت برای مردم عادی شادی بوده باشد و افراد موفق عملکرد خوب را برابر با شادی بدانند و بزرگان و دانشمندان نیز زندگی همراه با اندیشه را شادی در نظر بگیرند.اما به طور کلی شادمانی و نشاط اجتماعی مفهومی است که در سال های گذشته بسیار به آن پرداخته شده است و پژوهشگران و کارشناسان علوم اجتماعی برای آن شاخص هایی خاص در نظر گرفته اند و بر این مبنا در جوامع و کشورهای گوناگون آن را اندازه گیری و بررسی می کنند.دانشگاه کلمبیا هر ساله میزان شادی مردم کشورهای مختلف را اندازه گیری کرده و به رتبه بندی کشورها از نظر میزان شادی مردم آنها می پردازد.بر پایه آمار منتشره سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲خورشیدی) این دانشگاه از شادابی و نشاط اجتماعی، ایران در بین ۱۵۶ کشور جهان رتبه ۱۱۵ را دارد که به گفته کارشناسان نسبت به سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ سیر کاهنده ای داشته است.
*بایسته های تحقق شادمانی در جامعه
نشاط و شادابی اجتماعی در هر جامعه ای در گرو دستیابی به پیش فرض هایی از جمله عدالت اجتماعی، احساس رضایت، امید به آینده و زندگی، برخورداری از رفاه و کاهش محرومیت نسبی و …است.
تا زمانی که این پیش فرض ها هرچند به طور ناقص در جامعه فراهم نشود نمی توان شادابی و نشاط را چه در بعد فردی و چه در بعد اجتماعی برای مردم یک جامعه به وجود آورد.از طرف دیگر هریک از پیش فرض های بالا معلول هایی هستند که ایجاد، کاهش یا افزایش آنها به مقدماتی نیاز دارد و بدین گونه ایجاد شادابی و نشاط حلقه ای از یک زنجیره طولانی از علل و عواملی است که در صورت تحقق و بروز در یک فرآیند مثبت، جامعه را به سمت زندگی سالم هدایت می کنند.
از آنجا که انسان موجودی هدفمند و جویای شادکامی و سعادت است، شادی به عنوان یکی از نیازهای روانی او به دلیل تاثیرات عمده ای که بر شکل گیری شخصیت و مجموع زندگی وی دارد همواره اهمیت داشته است.
نشاط هر جامعه ای موتور محرکه آن است؛ به طوری که توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی هر جامعه با میزان نشاط اجتماعی اندازه گیری می شود، تاثیر نشاط اجتماعی آنچنان است که جامعه شناسان سال ها است درباره آن سخن می گویند(۳).
این پدیده هر چند به لحاظ مفهومی از زوایای گوناگون تعریف شده است اما نشاط اجتماعی به وسیله هنجارهای جامعه معنا می یابد.
به طور کلی می توان گفت نشاط و شادی زیر تاثیر جامعه و شرایط فردی انسان ها قرار دارد.شادکامی موجب تحرک فیزیکی و شکوفایی ظرفیت های جدید در جامعه می شود؛ به طوری که کارشناسان، برقراری گسترده روابط اجتماعی، گسترش مشارکت های مردمی و هدفمندی جامعه را از آثار نشاط اجتماعی می دانند.
از طرفی دیگر نشاط اجتماعی امری نسبی و حاصل عواملی است که از جامعه ای به جامعه ای دیگر متفاوت اند، این تفاوت ناشی از فرهنگ جوامع است و پیش فرض هایی از جمله: مقبولیت اجتماعی، امید به آینده، عدالت اجتماعی، پایبندی به معتقدات دینی، بیگانگی، همبستگی و محرومیت اجتماعی از عواملی هستند که بسته به شرایط هر جامعه ای در کاهش و افزایش نشاط اجتماعی اثر دارند.
*ارتقا نشاط؛ نیازمند برنامه ریزی های کلان
اگر شادکامی اجتماعی را حاصل شادی های افراد جامعه بدانیم به این باور می رسیم که افسردگی های افراد در افسردگی جامعه موثر است.عوامل موثر در ارتقای شادی های افراد بایستی شناخته شوند و برای گسترش این عامل ها در جامعه تلاش شود.
موضوع نشاط اجتماعی مهم است؛ چرا که توفیق هر جمع و جامعه ای به نیروهایی بستگی دارد که خود را قبول دارند، خوشحالند و به دور از سستی و افسردگی روزگار می گذرانند. برنامه ریزی برای هر جامعه نیازمند شناخت وضعیت نشاط اجتماعی است.شادی موضوعی کاملا فردی نیست و تا حدی یکی از ویژگی های جامعه و تابعی از عواملی است که بیشتر آنها در جمع نمود پیدا می کنند و از طرفی به احساسات مثبت فرد و رضایت خاطر از زندگی مربوط می شوند(۴).
شادمانی یکی از احساسات ریشه ای مثبت است که نقش تعیین کننده ای در تامین سلامت فرد و جامعه دارد. شادمانی همواره با خرسندی، خوشبینی و امید و اعتماد همراه بوده و از این رو می تواند نقشی مهم و سرعت دهنده در فرایند توسعه داشته باشد.در همین زمینه »رونالد اینگلهارت«در کتاب »تحول فرهنگی در کشورهای پیشرفته« می نویسد: سطح پایین رضایت از زندگی و احساس خوشبختی، به گرایش های منفی نسبت به سراسر جامعه می انجامد و دوره های طولانی برآورده نشدن آرزوها و انتظارات، موجب پیدایش نگرش های بدبینانه ای می شود که این بدبینی از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود.
داشتن جامعه سالم و شاد در گرو این است که افراد آن جامعه راه های شاد زیستن و شاد بودن را یاد گرفته و جامعه نیز به خوبی بتواند اهرم های کنترل شاد زیستن را به کار گیرد(۵).
به نوشته»غلامرضا بابایی« در مقاله »بررسی میزان نشاط و شادابی و ارایه راهکارهای تقویت آن«، شادابی و سر زندگی حلقه گمشده در زندگی شهری امروزی است که بخشی از این ناشادمانی شهروندان را می توان به دلایلی از جمله شرایط سخت زندگی در شهرهای بزرگ دانست و البته فضاهای شهری نیز در این عرصه بی تاثیر نیستند.از این رو یکی از وظایف مهم نهادهای اجتماعی، تلاش برای ایجاد فضایی شاد و با نشاط در جامعه است. شادابی و نشاط در ایجاد شرایط متعادل برای مدیریت استعدادهای فردی، دارای آثار مستقیم و غیر مستقیم است و بیشترین نقش نهادهای فرهنگی فعال در عرصه اجتماعی از این منظر به حوزه روانی مربوط می شود.طراحی و اجرای برنامه های نشاط آور به هنگام اعیاد و مناسبت ها می تواند فرهنگ نشاط و شادابی را در جامعه گسترش دهد.در سال ۲۰۱۳ موسسه گالوپ گزارشی مبنی بر بررسی وضعیت خشنودی و خوشحالی در بین ۱۳۸ کشور منتشر کرد که بنا بر این گزارش، عراق نخستین کشور غمگین جهان شناخته شده و پس از عراق، کشورهای ایران، مصر، یونان و سوریه به ترتیب به عنوان ناشادترین کشورهای جهان معرفی شده اند. در نظرسنجی موسسه گالوپ از افراد پرسیده بودند آیا در روز قبل از نظرسنجی، آنها احساس عصبانیت، فشار روحی، غم، درد جسمی و نگرانی داشته اند یا خیر. پس از جمع بندی پاسخ های مثبت به این پرسش ها، غمگین ترین کشورهای جهان مشخص شده اند.گالوپ در خبری که از این نظرسنجی منتشر کرده، به ایرانیان حق داده تا احساس شادی نکنند و از بیکاری، نرخ بالای تورم و تحریم های جهانی به عنوان دلایلی نام برده که از نظر این موسسه می تواند در احساس نکردن شادی مردم ایران موثر بوده باشند.هرچند کارشناسان بر این باورند که نمی توان به دقت و میزان اندازه گیری معیارها در اینگونه نظر سنجی ها اطمینان کرد اما نمی توان به طور کلی این نتایج را نیز نادیده گرفت.
جامعه ناشاد و غمگین، همواره بستر نابسامانی هایی است که هیچ کس نمی داند که چه سرانجامی خواهد داشت. دولت ها همان گونه که درباره ساخت جاده ها، میزان واردات و صادرات، نرخ تورم، رشد بورس و … گزارش می دهند، باید درباره میزان شاد بودن مردم نیز گزارش مستند بدهند؛ زیرا همه این مقدمات برای آن است که مردم بهتر و شادتر زندگی کنند.افزایش نشاط و سرزندگی و امید آفرینی فردی و اجتماعی مفهومی بیش از یک احساس شادی و رضایت و خرسندی سطحی و معمولی دارد.
*جمع بندی
نشاط در زندگی، احساس خوشبختی، اعتماد برابر و احساس تعهد و موارد مشابه همه در یک دسته فرهنگی قرار دارند و نشانه نگرش فرد به خود و جهان پیرامون اوست که هم ریشه در ویژگی های فرد دارد و هم شرایط اجتماعی و فرهنگی.جامعه از طرفی به وجود آورنده شرایطی است که می تواند فرد را به سوی تحقق اهداف و آرزوهای فردی رهنمون شود و از طرف دیگر زمینه ساز تحقق و ایجاد فضایی است که فرد می تواند به کنش برابر و ارتباط با همنوعانی که باعث ایجاد آرامش، امنیت و اطمینان خاطر وی برای یک زندگی مناسب باشند، مبادرت کند.نشاط در زندگی، آمیزه ای از شرایط فردی و اجتماعی و در واقع نشانه ای است از نگرش های مثبت فرد نسبت به جهان و محیطی که او را فرا گرفته و در آن زندگی می کند.

نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۰۳ شهریور ۱۳۹۳ ساعت ۶:۵۰ ق.ظ

دیدگاه


یک + = 8