بو آیدا عاشقلر قورار بزم عزا آغلار

کوچوره ن:اکبرسعادت
هر ایل بو آیدا عاشقلر قورار بزم عزا آغلار
حسینون بزم یاسینده تمام ماسوا آغلار
رسول مصطفى آغلار ، على المرتضى آغلار آناسى سسلنر واى نور چشمانم حسین جانم
آنا دیلیمیز:هرایل حج موسیمی باشا چاتاندا،و مسلمان امتی بو ب ویوک سیاسی و عبادی مراسیمی یئرینه گتیرنن سونرا آزاده مسلمانلار بیر ده داها گوج لشیر و جانلانیر،اودا محرم آیی نین باشلانیشیده.
محرم آیی و امام حسین(ع) و اونون یولجولاری اوز شهادتلریننن، اسلام و امامت مکتبینه جانلاندیریبلار.
اونا سبب محرم آیی ندا دنیانین هر یئرینده بیر اوزل مراسیم لرقورولار کی اسلام و امام حسین(ع) مکتبینین جهتیندده.
آذربایجان خالقی دا کی شرق مدنی یتینده و اسلام مکتبینده هر زامان اوزلبیر یئر توتوب، محرم آییندا دا ، اوزل و خاص مراسیملر قوراللار تعزیهبایراق لاری سنه لردی کی اسلام و امامت مکتبینین عاشیقلارینین طرفینن،آذربایجان دا دیکلیب و بوتون آذربایجان شهرلرینده گنیش شکیلده گچیرلنیب .
تبریز،ارومیه ، زنجان، اردبیل، نقده، مرند خوی، میانا، ماکو، ماراغا، تکاب،چالدران ، باکو نخجوان و……….تعزیه مراسیملری بوننان علاوه کی آذربایجان جغرافیاسیندا گنیش شکیلده توتولور،چوخلی حیصه لرده اثر گوییر.
دانیشیقدا ، سوزلرده ، گیئینیشده، یمکلرده هر ایل ذی الحجه نین سون گونلرین دن، آذربایجان دا ، اوشاقدان تا یاشلی یاقدر، قارا کوینکلر گییب یاشیل شاللار بویوننان آسیب، و قارا بایراق لار بازاردا، کوچه لرده، مسجد لرده،دیکلدیب و محرم گجه لری هرگجه ، حسینیه ویامسجده گدیب و امام حسین(ع) و اونون مکتبینه تعزیه ساخلارلار.
اردبیل وزنجان دا محرمین ایلک گونونده طشت قویماق مراسیمی گچیرلنر تاسوعا و عاشورا گونلرینده، مذهبی هئیت لر، حسینیه و مسجد لر ین عزادارلیق دسته لری خیابانا چیخیب و بیر اوزل شکیلده تعزیه ساخلار لار.بو دسته لرده ترکی مرثیه و نوحه لر اوخونوب و معنوی دعالار تانری درگاھیندان طللب اولار.
اردبیل و ارومیه نین نوحه خوانلاری اسکی زامانلاردان بری آدلانیب وآذربایجان دا سسلنیبلر اونلاردان رحمتلیق حاج سلیم موذن زاده اردبیلی و حاج مختار صادق زاده ارومیه دن آد آپارا بیلریق.بو دسته لر ده آذربایجان خالقی امام حسین(ع) و اونون یولجولارینین حاقیندا ظلملاری و حضرت ابوالفظلین رشادتلرین یادا سالیب و دسته لرین قاباقیندا قوربان کسللر، و اوز نیت لرینه وحاجت لرینه تانری دان طلب اللر.معروف و آدلی دسته لردن ارومیه ده حاج سیدجواد دسته سی ویا ماکولار دسته سی تبریزده بازاری لار دسته سی، زنجان دا زنجانین بویوک حسینیه دسته سی و خوی دا شهاانق دسته سین آد آپارا بیلریق.
شاخسی واخسی ، حسینیم وای حسینیم وار مظلوم اولن حسینین وار، یا مظلوم جان حسین سوسوز ، یانقیز و….حسین ، قوللاری قلم ابوالفضل ، سو مشکیناوخلادیلار، تعزیه جما عتین شعارلاری اولوب.
هر دسته نین بیر علم یا آق آتی یاعلی اصغر و یا علی اکبر بشیکی اولوب کی ، تعزیه جماعتین اگر نذیر ویا مادیاحسانی اولسا بونلارا تیکیب و اوز نذیرلرین یئرینه گتیرللر.
آذربایجان خالقی تاسوعاو عاشورا گونونده احسان ورمقه چوخلی اعتقادلاری وار، اونا سبب تاسوعا وعاشورا گون لری ناهار، صبحانه، آش ساری شیله ، شربت،سو و…. احسان ادیب و عزادارلاری قوناق ادللر.
عاشورا گونون سحری آذربایجان دا، تعزیه دسته لری شهرین اصلی خیابانلاری ومیدانلارینا چیخیب و بو بویوک مصیبت سببینه، یزیده لعنت گوندریب، و امام حسین (ع) و اونون یولجولارینین رشادتلرینه، اسلام و امامت یولیندا یاداسالیب و ارزش ورللر. گون اورتا زامانی و ناهار اذانین وقتینده ، امام حسینین عاشورا نمازینین یادینا، جماعت نمازی قورولیب و بیر ده بونو یاداسالارلارکی هرزامان اسلام و امامت یولوندا شهادته حاضیردیلار.
عاشورا آخشاملاری همیشه بیر حزن و سسیزلیکله گچینیر، تعزیه دسته لری باغ رضوان، امامزاده ویامذهبی یئرلره گدیب و عاشورا آخشاملارینین نوحه لری کی حضرت زینب(س) وکربلا اسیرلرین مصیبت لریده، تعزیلرده اوخونور .آذربایجان دا عاشورا آخشاملارین بیر اوزل مراسیمی ده وار اودا »شبیح« و یاپرده خوانی مراسیمی دیر کی بو مراسیم ده کربلا واقعه سینین بیر نمادین شکیلده وسوزلرله گوسترمقده
میرزا اصلان آذربایجانین ان بویوک شکیل چی سی دیر کی ایللر بویو بو سنت وهنرنن یاشاییب.
شام غریبان حضرت سیدالشهدا دا آذربایجان خالقی ،گجه لر اوز کوچه وخیابان، مسجدلرینده شمع یاندیریب و کربلا شهیدلرینه عزیز توتوب و بئله بیر شعراوخو یاللار(گلمیشوخ الده هامی شمع عزا ، قویماریق زینب مظلومه قارانلیقدا قالا)بو مراسیم آذربایجان دا » شمع پایلاما« آدلانیب.
آذربایجان خالقینین ، محرم آیین دا؛ امام حسین(ع) و کربلا شهیدلرینه بئلهبیر بویوک مراسیم ده عزیز توتماقینین فلسفه سی ،گورسدیر کی، امام حسین(ع)و اونون یولجولاری بیر حق یولوندا یولا توشوب و او قدر یوللارینامعتقیدیلر کی حتی بو یولون سونوندا بیلرق گنه بو یولو گدیب و بیر آتیم دا دالیچکیلمدیلر،و اسلام و امامت مکتبینین بایراقینه اله دئرین دیکلدیب کی حتی مین ایل بو واقعه دن گچنن سونرا ،میلیونلار جا عاشیق بو یولدا بایراقیدئیکدمقه حاضیردئیلار.
عاشورا سحرینده زهیر-ین خطابه‌سی
»زهیر بن قین« باشدان آیاغا سلاحلا و قویروغو توکلو آتلا دوشمنه طرف گئدیب کوفه اهلینه خطابه اوخودو: »ای کوفه اهلی! من سیزی الله عذابیندان قورخودورام.
البته مسلمانلارین بیر-بیرینه نصیحت وئرمک بویونلارینداکی وظیفه‌لردندیر. آرامیزدا قیلینج دوشمه‌یینجه قارداشیق و بیر دین و بیر امتدنیک و بیزه نصیحت حقیز وار.
آما آرامیزا قیلینج دوشسه بیز آیری امّتدن و سیز آیری امّتدن اولاجاقسیز. آگاه اولون کی الله بیز ایله سیزی، پیغمبری‌نین اوغوللاری ایله امتحان ائله‌ییب کی گورسون اونلارلا نئجه رفتار ائلیریک. و ایندی بیز سیزی اونلارین کومکلیگینه و عصیانچی عبیدالله بن زیادین علیهینه ساواشماغا چاغیریریق. سیز عبیدالله بن زیاد و دده‌سی‌نین حکمرانلیغی زمانیندا پیسلیکدن باشقا هئچ نه گورمه‌دیز. ائله بونلاری ایدیلر کی سیزین گوزوزه شیش سالدیلار و ال قولوزو کسیب سیزی مثله ائله‌ییب خرما آغاجلاریندان آسدیلار و حجر بن عدی و کومکلری و هانی بن عروه کیمی بویوکلریزی و قاری‌لریزی اولدوردولر«.
بو آندا، عمر بن سعد قوشونو، اونو یامانا قاتدی و عبیدالله‌-ی ستایش ائله‌مکله بیرلیکده دئدیلر:
»آند اولسون الله-ها سنین مولانی و کومکلرینی اولدورمه‌میش و یا عبیدالله-ـا تسلیم ائله‌مه‌میش بیر یئره گئتمیه‌جه‌ییک«.
زهیر دئدی: »ای الله-ین بنده‌لری فاطمه‌نین (س) اوغلو، دوستلوغا سمیه‌نین اوغلوندان داها لایقدیر.
اونا کومک‌ده ائله‌مه‌سیز، الله-ـا پناه آپارین و الیز اونون قانینا بلشدیرمه‌یین. گلین حسین بن علی‌نی (ع) عمی اوغلوسو ایله باش باشا قویون. جانیما آند اولسون یزید، حسینی (ع) اولدورمه‌دن‌ده سیزین اطاعتیزدن راضیدیر«.
بو آندا، شمر بن ذی الجوشن اونا طرف اوخ آتیب دئدی: »دینمه، الله سنی سوسدورسون چوخ دانیشماغین بیزی یوردو«.
زهیر دئدی: »ای آیاق اوسته ایشیه‌نین اوغلو! من هاواخت سن ایله دانیشدیم؟ سن حیوانسان.
آند اولسون الله-ها کی سن قرآندان ایکی آیه ‌ده بیلمیرسن. بیل کی قیامت گونو عذابلی درده مبتلا اولاجاقسان«. شمر دئدی: » ایندی، الله سنی و اربابینی اولدوره‌جک«.
زهیر دئدی: »منی اولومدن قورخودورسان؟ آند اولسون الله-ها حسین ایله (ع) اولمک سیزینله ابدی یاشاماقدان منه داها سئویملیدیر«. سونرا جماعته اوز چئویریب دئدی: »ای الله بنده‌لری! اولماسین کی بئله آلچاقلار سیزی دینیزدن اوزاق سالسین.
آند اولسون الله-ها کی الله، محمدین (ص) اوشاقلاری و خاندانی‌نین قانینی توکنلر و کومکلری و مدافعلرینی اولدورنلری، او حضرتین شفاعتینه چاتدیرمایاجاق«.
بو اثنادا امام قوشونو ایچیندن بیر نفر قیشقیردی: »ابا عبدالله بویورورلار قاییت. آل فرعونون مومنی، قومونو نصیحت ائله‌دیگی کیمی، سن‌ده بونلاری نصیحت ائله‌دین، فایدا وئرسه بو قدر یئتر«.