بحران شورطغیان ۱۳ میلیون تن نمک دردریاچه ارومیه
گروه اجتماعی : چندی قبل مجری طرح احیای دریاچه ارومیه از احیای این دریاچه طی ۱۰ سال آینده خبر داده و گفته بود که در حال حاضر ارتفاع دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته تنها یک سانتی متر افزایش داشته است اما این در حالی است که در ۱۳ سال گذشته سطح دریاچه ارومیه ۶ متر پایین رفته است و دومین دریاچه آب شور دنیا و بزرگترین دریاچه داخلی ایران در خطر خشک شدن کامل است.
دریاچه ارومیه در شمال غربی و در منطقه آذربایجان و بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی واقع شده است، این دریاچه بزرگترین آبگیر دائمی آسیای غربی است که در غرب فلات ایران قرار گرفته است و پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به شمار می‌رود.مدت‌هاست که دریاچه ارومیه وضعیت خوشی ندارد و ناخوش بودن این دریاچه، زیست‌محیط منطقه را تغییر خواهد داد که نمونه بارز این تغییر، تبدیل هوای معتدل منطقه به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد بود.
در سفر اخیر رئیس جمهور به آذربایجان شرقی مقرر شد اعتبار مورد نیاز برای احیای این دریاچه اختصاص داده شود تا ۲۶ راهکار عملی ارائه شده که با حضور وی به تصویب رسیده به اجرا درآید و احیای دریاچه ارومیه به عنوان یک اولویت کشوری مطرح گردید.
گفته می شود که با اختصاص ۹۰ درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد درپی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی درپی حفر چاه، خشک شدن این دریاچه بوقوع پیوسته است.
اما حال این دریاچه با تدابیر دولت و تدبیر و امید چگونه است؟ آیا تغییری داشته یا خیر.علاوه بر بارش‌های اخیر وآزادسازی سدها برای افزایش تراز دریاچه ارومیه، ولی همچنان این دریاچه به علت اهمیت زیست‌محیطی برای منطقه و برای کشور و همچنان نیازمند توجه و حمایت است هم‌اکنون کاهش آب دریاچه نسبت به سال های قبل کمتر بوده، سال های قبل سطح آب دریاچه به میزان ۲۰ تا ۴۰ سانتی‌متر در برخی ماه‌ها کاهش می‌یافت ولی در سال جاری این میزان کمتر بوده و نزدیک ۹ یا ۱۰ سانتی‌متر گزارش شده است.
چندی قبل عیسی کلانتری دبیرکل خانه کشاورز با بیان اینکه کشور ما در معرض تهدید است، اعلام کرد: در حالی که طبق آمارهای بین‌المللی نباید بیش از ۴۰ درصد از آب‌های تجدید نظر استفاده کنیم متأسفانه طبق آمار وزارت نیرو از همه آب‌های کشور که ۱۲۰ میلیارد مترمکعب است، ۸۰ درصد و طبق نظر کارشناسان از ۹۶ درصد آب‌های تجدید نظر استفاده می‌شود که این میزان در ارومیه ۷۰ درصد است و خطر بزرگی برای تمدن کشور محسوب می‌شود.
وی در پاسخ به سوالی که برخی بینندگان که چرا دریاچه ارومیه انتخاب شد گفت: دلیل انتخاب آن این بود که در شعاع ۷۰ کیلومتری این دریاچه ۵ میلیون نفر زندگی می‌کنند و از طرفی ۱۳ میلیون تن املاح در این دریاچه وجود دا دکه اگر این املاح بلند شوند جایگزین شدن ? میلیون نفر راحت نیست.همچنین باید گفت که برای دریاچه هامون نیز ۵۰۰ میلیارد تومان تخصیص داده شده است.
از طرفی استانداری آذربایجان شرقی با اجرای طرح‌های اطلاع‌رسانی آموزشی اعلام حمایت از دریاچه را ارومیه دارد.خلیل ساعی، مدیر کل بحران استانداری آذربایجان شرقی در خصوص احیای دریاچه ارومیه می گوید:وظیفه استانداری در احیای دریاچه ارومیه در راستای اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی است۱۲ شهرستان در حوزه دریاچه قرار دارد که کارگاه‌های آموزشی مختلفی برای تمامی کشاورزان و خانواده‌های آنها برگزار شده است.وی با اشاره به وظایف دستگاه‌های اجرایی گفته که جهاد کشاورزی باید سالانه با کاهش ? درصدی آب صرفه‌جویی کند و در طول پنج سال ۴۰ درصد مصرف آب توسط این سازمان کاهش یابد و آب منطقه‌ای استان نیز باید اقداماتی در خصوص لایروبی انجام دهد و مسیرهای منتهی به دریاچه را لایروبی کند.اداره کل منابع طبیعی استان نیز باید با کاشت گیاهان شورپسند بتواند جلوی ریزگردها را بگیرد.
ساعی در ادامه به نقش محیط‌زیست استان در خصوص شناسایی کانون‌های تولید ریزگردها در احیای دریاچه اشاره کرد و گفت: باید بحث احداث پل میان گذر در وسط دریاچه ارومیه مشخص شود که آیا در خشک شدن دریاچه مؤثر بوده است یا نه؟ساعی گفت:زمانی که دستگاه‌های اجرایی به وظایف خود عمل کنند ریزگردهای نمک دریاچه تثبیت می‌شوند.
از سوی دیگر نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی گفت : شش میلیارد دلار اعتبار برای احیای دریاچه ارومیه نیاز است .جهانگیرزاده گفته بود که میزان ثروت تولیدی بخش کشاورزی حوضه آبریز دریاچه ارومیه سالانه یک میلیارد و ??? میلیون دلار برآورد شده این در حالی است که ? میلیارد دلار اعتبار برای احیای دریاچه ارومیه نیاز داریم .وی تصریح کرد: اعتبار مورد نیاز برای احیا دریاچه ارومیه، پنج و نیم برابر ثروت تولیدی در این حوضه است .جهانگیرزاده اضافه کرد: پایش وضع دریاچه ارومیه، اجرای طرح های آبخوان داری و آبخیزداری، برنامه ریزی برای اجرای طرح های انتقال آب، لایروبی مسیرهای آبی و احداث کانالهای سدهای منتهی به دریاچه ارومیه از جمله فعالیت های مهم در چارچوب احیای این دریاچه است که اعتبارات زیادی برای اجرای آنها لازم است .
اما مدیر دفتر مطالعات پایه منابع شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی با اشاره به اقدامات صورت گرفته توسط این شرکت در خصوص احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: ما برآیند بارش‌ها و جاری شدن آب رودخانه‌ها را در دریاچه ارومیه مشاهده می‌کنیم، می‌توان گفت این برآیند با سال گذشته تفاوت زیادی نداشته باشد.حسینی‌لر با اشاره به سطح تراز آب امسال دریاچه ارومیه افزود: سطح تراز آبی این دریاچه یک میلیون و ۲۷۰ هزار و ۵۰ متر است، در حالی که تراز آبی دریاچه در سال گذشته یک میلیون و ۲۷۰ هزار و ۶۵ بوده است که این آمار نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.وی همچنین وسعت امسال دریاچه را دو هزار و ??? کیلومتر مربع اعلام کرد در صورتی که این عدد در سال گذشته دو هزار و ۴۷۸ کیلومتر مربع بوده است.حسینی‌لر با بیان اینکه حجم دریاچه ارومیه امسال ۲/۴۲ میلیارد متر مکعب بوده است، تصریح کرد: در سال گذشته حجم دریاچه ۲/۶۲ میلیارد متر مکعب بوده است که حجم دریاچه نسبت به سال گذشته کاهش کمتری نسبت به سال‌های قبل یافته است.وی افزود: احداث پل وسط این دریاچه، افزایش دمای هوا و افزایش تبخیرها، علت اصلی کاهش ۲۰۰ میلیون متر مکعب سطح تراز آبی دریاچه است.
از سوی دیگر رضا اللهیاری مجری طرح ساماندهی رودخانه‌‌های داخلی آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی معتقد است که با اجرای پروژه که شامل احداث کانال هادی در وسط رودخانه است، جریان آب رودخانه به کانال هدایت شده و از برداشت‌های بی‌رویه نیز جلوگیری خواهد شد که با اتمام پروژه آب رودخانه به راحتی به پیکره آبی دریاچه انتقال خواهد یافت.
وی با اشاره به اینکه رودخانه آجی‌چای از دامنه‌های جنوبی ارتفاعات سبلان سرچشمه می‌گیرد و با دریافت شاخه‌هایی از ارتفاعات بزقوش در جنوب سراب و سهند درجنوب تبریز، پس از عبور از پل خورخور در محل تلاقی با جاده جزیره اسلامی وارد دریاچه ارومیه می‌شود، افزود:طرح بازگشایی و لایروبی رودخانه آجی‌چای و سرشاخه‌های مؤثر پایین دست شهید مدنی تا پیکره آبی دریاچه ارومیه است و موقعیت محدوده طرح نیز شامل حوضه آبریز رودخانه آجی‌چای مهمترین حوضه آبریز بخش شرقی دریاچه ارومیه است.
وی با اشاره به پیشرفت فیزیکی اقدامات انجام شده در دریاچه ارومیه افزود: در حال حاضر ۵۸ دستگاه ماشین آلات سنگین درچهار جبهه کاری فعالیت داشته و تاکنون ۳۶ کیلومتر از کانال اصلی و ۳۰ کیلومتر از سواحل رودخانه انجام یافته و همچنان ادامه عملیات با سرعت فراوان در حال انجام است.
البته مدیر دفتر مطالعات پایه منابع شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی می گوید:با جاری شدن آب‌ها از زرینه‌رود و دیگر رودخانه‌ها حجم زیادی از آب به داخل دریاچه سرازیر می‌شود و تراز آبی رودخانه را متعادل‌تر می‌کند.حسینی‌لر، به آزادسازی آب‌های سدها از طرف آذربایجان غربی اشاره کرده و می افزاید:در سال گذشته آب سه سد از طرف آذربایجان غربی به داخل این دریاچه آزادسازی شده است و از طرف آذربایجان شرقی نیز تنها سد قلعه چای آزادسازی شده است.
وی تاکید می کند:بزرگترین سدهای بزرگ در سمت آذربایجان غربی واقع شده است و ضرورت دارد که از این سمت آب بیشتری به داخل دریاچه انتقال و آزادسازی شود.احیای دریاچه ارومیه باید با در نظر گرفتن واقعیت‌های منطقه انجام شود.
از راه دور مدیریت را انجام می‌دهند
اما چندی قبل جواد جهانگیرزاده با بیان اینکه امروز هیچ کس در کشور مدافع این نیست که نباید دریاچه ارومیه احیا شود اظهار کرد: اما سوال اینجاست که چرا برای احیای دریاچه ارومیه یا باید کشاورزی از بین برود یا اینکه دریاچه را احیا نکنیم.وی اضافه کرد: ۲۰ درصد شاغلان منطقه به کشاورزی مشغولند و از سال ۱۳۹۰ تاکنون ارزش افزوده کارشان دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان است.
جهانگیرزاده ادامه داد: چرا امروز کشاورزان باید چوب کم‌کاری‌های گذشته را بخورند. در اینکه در وضعیت امروز دریاچه ارومیه شرایط جغرافیایی نیز دخیل است شکی نیست اما دولت برای جلوگیری از این مسئله برخی سدهای منطقه را تعطیل کرده است در حالی که امروز این سدها آب شرب آینده جمعیت ارومیه را که بیش از ? برابر شده است، تأمین می‌کند.نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی افزود: در حال حاضر نه مردم و نه مسئولان و نه نمایندگان مجلس نمی‌دانند که دولت دقیقاً چه کاری می‌خواهند انجام دهد و تمامی کارها نیز در تهران تجمیع شده است و از راه دور مدیریت را انجام می‌دهند.
به هر حال به نظر می رسد اقدامات برای احیاء این دریاچه کافی نبوده و تدابیر و ۲۶ راهکار عملی هنوز خروجی امیدوار کننده ای نداشته است که باید مسئولین امر و در راس آن سازمان حفاظت محیط زیست توجه جدی به ان داشته باشند و ان را جزو اولین اولویت های کاری خود بدانند.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۱۹ خرداد ۱۳۹۴ ساعت ۴:۴۲ ق.ظ
